Kupreško polje
Kupreško polje je velika kraško polje u jugozapadnom delu Bosne, Bosna i Hercegovina. Smeštena je istočno od dva susedna kraška polja: Livanjskog i Glamočkog, te severno od Duvanjskog polja. Pruža se od severozapada ka jugoistoku, dugačko je 24 km, široko 10 km, a površina mu je 93 km². Prosečna nadmorska visina polja iznosi 1.130 metara. Geološki se sastoji od verfenskih škriljaca i delimično od peščanika, krečnjaka, dolomita i slojeva melofira. U južnim je krajevima pokriveno neogenim jezerskim talozima, glinom i šljunkom. Središte polja je mesto Kupres, malo naselje i centar opštine čije se stanovništvo stalno odliva.
Kupreška visoravan sa svih strana je okružena planinama. Na severoistoku je Stražbenica (Vučkovac 1.504 m), Velika Plazenica (Demirovac 1.766 m), Mala Plazenica (1.556 m), pa sedlo Kupreška ili Velika Vrata (1.384 m) i planina Stožer (1.758 m); na jugoistoku Lupoglava (1.448 m), Crni Vrh (1.506 m), Javorni Vrh (1.468 m); na jugu i jugozapadu su Kozja Glava (1.482 m), Malovan (1.828 m), Jaram (1.662 m) i Kurljaj (1.593 m); na zapadu i severozapadu su Krivajac (1.662 m) i Mali Vitorog (1.748 m). Sve planine su uglavnom pokrivene šumom i livadama koje daju odličnu stočnu hranu. Severoistočne planine predstavljaju razvođe, pa vode sa jedne strane teku u Jadransko, a sa druge u Crno more.
U tercijaru polje je bilo jezero. Budući da se nalazi na velikoj nadmorskoj visini, klima Kupreškog polja je oštra, sa srednjom godišnjom temperaturom od 5,7°C. Među stanovništvom najzastupljenije je bavljenje stočarstvo. Uzgaja se kupreška ovca, vrsta pramenke.
Prostor Kupreškog polja sastoji se iz tri hidrografski dosta samostalne kotline: Barjamovačka na severu, Mrtvička u sredini i Milačka na jugu. Tlo je najneravnije u barjamovačkom delu, gde su mnogobrojne velike kose, vrtače i uvale, a tek na zapadu je prostrana ravan. Kroz ovaj kraj protiče reka Mrtvaja, koja izvire kod sela Stražbenice, teče prema severozapadu i ponire na kraju polja, blizu Šemenovaca. Mrtvičkom kotlinom teče reka Mrtvica u koju se ulivaju potoci Smrdelj, Karićevac i Jazmak. Milačkom kotlinom teče reka Milač, vodom najbogatija kupreška ponornica.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Nevesinjsko polje
- Gatačko polje
- Dabarsko polje
- Popovo polje
- Zločin u Kupresu 1992.
- Operacija Kupres
- Bitka za Kupres 1994.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Enciklopedija Jugoslavije (1962), knjiga 5, JLZ, Zagreb; str. 454-455
