Manastir Zlatica (Doljani)
| Manastir Zlatica | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Mitropolija crnogorsko-primorska |
| Osnivanje | 9. vijek |
| Osnivač | Hvalimir |
| Upravnik | igumanija Evgenija Đuković |
| Mesto | Zlatica (Podgorica) |
| Država |  Crna Gora |
Manastir Zlatica je ženski manastir Srpske pravoslavne crkve, pripada Mitropoliji crnogorsko-primorskoj.
Starešina manastira je igumanija Evgenija (Đuković) sa sestrinstvom na čelu od 6. januara 2002. godine.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Drevno hrišćansko sjedište episkopije iz V- VI vijeka sa krstionicom nalazi se u mjestu Doljani, u Kučima kod Podgorice. Ovde se nalazila u doba cara Justinijana (527-565) velika trikonhalna bazilika sa krstionicom.[2] Prema predanju koje vjekovima čuvaju pripadnici plemena Kuča, naziv Zlatici je dao Sveti Sava, a taj naziv se i do naših dana održao, kao što, uostalom, postoji i Savin potok u neposrednoj blizini manastira. Sačuvani su ostaci dva hrama sa episkopskim sarkofagom. Obnavljan je u 9. vijeku. Vrijeme procvata Manastira Zlatice trajalo je sve do najezde Turaka u 15. vijeku. Postoje indicije da je u njemu bilo sjedište zetskog episkopa Ilariona u 13. vijeku, prije Miholjske Prevlake.
Manastirska zdanja Manastirskog kompleks Zlatice sadrži ostatke dva hrama i manastirski konak. Ostaci nekada impozantnog kompleksa koji se sastojao iz jedne trobrodne bazilike i jednog trikomhosa, nalaze se na lokalitetu Crkvine, u zaseoku Podglavici sela Doljana, neposredno uz desnu stranu magistralnog puta Podgorica—Beograd.[3]
Hramovi[uredi | uredi izvor]
Ukrašenost drevne i istorijski znamenite Dioklije preukrasile su trolisna i crkva bazilika jednog od prvih episkopskih sjedišta o čijem postojanju i razvitku usljed surove i osvajanjima ispreplijetane prošlosti premalo znamo. Danas imamo ostatke dviju crkava i šture spoznaje povremenih arheoloških istraživanja.
Ostaci bazilike pokazuju da se radi o trobrodnoj građevini sa prostranom polukružnom apsidom na centralnom brodu i narteksom, koji sa sjeverne i južne strane ima po jednu manju prostoriju. Na ove dvije prostorije pridodata je sa sjeverne i sa južne strane još po jedna prostorija, očito namijenjena za sahranjivanje, budući da je u sjevernoj prostoriji nađen bogato ukrašen sarkofag.
Uz baziliku se nalaze ostaci trikonhalne crkve sa narteksom i atrijumom. Centralni dio trikonhosa obrazuje oktagon nejednakih strana. Na istočnoj, sjevernoj i južnoj strani nalaze se apside potkovičastih oblika, dok se na sjeverozapadnoj i jugozapadnoj strani nalazi po jedna manja polukružna niša.
Čitav kompleks je svojevremeno datovan u period ranog hrišćanstva, odnosno u 6. ili početak 7. vijeka. Međutim, sve je zastupljenije mišljenje da je trolisna crkva iz 4. vijeka, na čemu istoričari umjetnosti insistiraju pozivajući se na postojanje krstionice u njenoj priprati, što nedvosmisleno upućuje na njenu episkopalnost i kanonsko pravo prvih vjekova po kome su samo episkopi mogli da krštavaju. Ona je sagrađena od domaćeg kamena i opeke koja je, takođe, pečena od ilovače sa ovih prostora ( Šobajić u svojoj knjizi „Starine u Zeti“ kaže da se Zlatica zbog velikog nalazišta ilovače nekada zvala Ilovica).
Sadašnjost[uredi | uredi izvor]
Obnova u manastiru je počela prezidavanjem stare kuće sagrađene od strane podgoričkog paše Derviš-beg Osmanagića koja bi se koristila kao manastirski konak. Prizemni dio konaka je djelimično renoviran i koristi se kao trpezarija prilikom većih svečanosti. Međutim, bivša podgorička vlast je obnovu, bez utemeljenih razloga prekinula. Od strane Ministarstva kulture u 2013. g. urađen je projekat za dovršetak izgradnje konaka i u narednoj periodu očekuje se nastavak obnove. U manastiru su u međuvremenu posađene masline, loza i ukrasno drveće i bilje.
Znamenitost[uredi | uredi izvor]
Ono po čemu je manastir Zlatica, nekadašnje sjedište Zetske episkopije, postao poznat na širim prostorima su ostaci dva hrama sa sačuvanim episkopskim sarkofagom, starohrišćanskom krstionicom, ostatcima stubova i plastike, i njegova nepotpuno istražena nekropola. Sarkofag sa polomljenim poklopcom je pronađen 1953. godine. Nažalost, taj poklopac su 2015. godine, nečije neblagoslovene ruke još više oskrnavile, a reakcija nadležnih državnih institucija je izostala. Trenutno se radi na pronalaženju najboljeg rješenja za njegovu restauraciju i trajnu zaštitu.[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- [3] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. septembar 2019)
- [4]
- [5]
- [6]
- [7]
