Manastir Karca
| Manastir Karca | |
|---|---|
| Mănăstirea Cârța | |
 Ostaci manastira | |
  Manastir Karca Lokacija na mapi Rumunije | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Karca, Sibinj |
| Koordinate | 45° 47′ 31″ S; 24° 34′ 09″ I / 45.7919849° S; 24.5691576° I |
| Religija | hrišćanstvo |
| Država |  Rumunija |
| Status | neaktivan |
| Arhitektonski opis | |
| Tip arhitekture | bazilika |
| Stil arhitekture | gotički |
| Ktitor | Andrija II |
| Osnivanje | 1205. ili 1206. |
Manastir Karca (Krca, rum. Mănăstirea Cârța) je nekadašnji cistercitski manastir koji se nalazi u selu Karca, u okrugu Sibinj u Rumuniji. Jedan je od dva cistercitska manastira i prva građevina u gotskom stilu u Rumuniji.
Nalazi se u Fagaraškoj zemlji (rum. Țara Făgărașului), smešten na levoj obali reke Olt između gradova Sibinj i Fagaraš. Udaljen je 43 kilometara od Sibinja.[1]
U Rumuniji je pored manastira Karca postojao još jedan cistercitski manastir u Igrišu, koji je porušen 1241. u invaziji Tatara i nikad nije obnovljen.[2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Manastir je 1205. ili 1206. godine osnovao ugarski kralj Andrija II. Imao je važnu ulogu političkoj, ekonomskoj i kulturnoj istoriji srednjovekovne Transilvanije kao i u uvođenju i širenju gotičke umetnosti u karpatskim predelima.
Tačna godina osnivanja manastira nije poznata. Relativno tačno određivanje datuma osnivanja manastira omogućava dokument izdat u ugarskoj dvorskoj kancelariji iz 1223. godine. U njemu se spominje da je teritoriju na kojoj je osnovan manastir poklonio ugarski kralj Andrija II za spas svoje duše, preko vojvode Benedikta koji je upravljao Transilvanijom od 1202. do 1206. pa se osnivanje manastira može svesti na taj period. Još preciznije podatke o osnivanju daje statut Generalnog kapitula cistercitskog reda iz 1206. koji je period osnivanja suzio na 1205. i 1206. godinu. Opatija Karca je obuhvatala zemlju od reke Olt na severu do Fagaraškog gorja na jugu i od reke Arpašu na istoku do reke Karcišoara na zapadu.[1]
Cistercitska zajednica došla je iz matičnog manastira Igriš u Banatu.[1] Cisterciti su bili predstavnici rimokatoličkog monaškog reda osnovanog 1098. u Francuskoj. Oni su manastire gradili na izolovanim mestima u kojima su živeli veoma skromno i strogo, radeći po ceo dan sa malim pauzama za molitvu.[2]
Prvi manastirski objekti su bili izgrađeni od drveta, a nekoliko godina kasnije izgrađena je kamena kapela odnosno oratorijum koji je otkriven arheološkim istraživanjima 1927. godine. Kameni delovi manastira su izgrađeni najkasnije u periodu 1220-1230. Izgradnja manastira se odvijala u dve glavne faze koje su hronološki podeljene zbog velike najezde Tatara 1241.
U prvoj fazi izgradnje manastir je imao karakteristike kasnoromaničkog stila, a u drugoj fazi koja je počela 1260. građevinski radovi su nastavljeni pod vođstvom novog arhitekte koji je gradio pod uticajem gotičkog stila. U ovoj fazi gradnje, stari oratorijum je porušen i na njegovim temeljima je izgrađeno severno krilo transepta sa dve kapele i deo hora sa poligonalnom apsidom. Druga faza izgradnje imala je veliki značaj u afirmaciji gotičkog stila i umetnosti u Transilvaniji u 13. veku. Oko 1300. godine crkva i istočni deo manastira su zaršeni, a južni deo je završen nakon još dve decenije.
Krajem 13. veka u neposrednoj blizini na desnoj obali Olta, manastir je osnovao naselje Karca poznato pod starim imenom Karca Saseaska, a u dolini reke Hartibaču naselje Apoš. Oba naselja su bila naseljena Sasima. U dokumentu koji je 29. januara 1322. godine izdao ugarski kralj Karlo Robert, navodi se da manastiru pripadaju deset naselja.
Žestoke borbe sa Osmanlijama 1421-1432 i opadanje poretka uslovili su da manastir sa crkvom postanu ruševine što je i dovelo do zatvaranja manastira. Manastir je raspušten 27. februara 1474. godine po naređenju kralja Matije Korvina.[1] Najstarija je utvrđena crkva ranogotičkog stila u Transilvaniji.
U nekadašnjem centralnom brodu crkve čiji su svodovi urušeni nalaze se grobovi nemačkih vojnika nastradalih od septembra do okobra 1916. godine u bici kod Sibinja.[3]
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
.JPG)
Crkva ima bazilikalni plan sa tri broda, transeptom, pravougaonim horom i petougaonom apsidom sa dve četvrtaste kapele. Od crkve je danas sačuvan samo hor koji se koristi kao luteranska crkva i istočna strana.[3] U crkvi se nalaze barokne orgulje iz 1777. godine.[2]
Uz zapadnu fasadu crkve u 15. veku izgrađena je kula koja je kasnije pretvorena u zvonik. U unutrašnjosti crkve lukovi svoda se sastaju u ključnom kamenu koji prikazuje lice Device Marije, zaštitnice crkve, kao vladarke neba. Ostali svodovi su jednostavno ukrašeni makovima, a između lukova nalaze se okrugli prozori.[1]
Paranormalne aktivnosti[uredi | uredi izvor]
Opatija Karta je bila teško mesto za život monaha koji su živeli sa malo hrane u skučenim stambenim prostorijama i po ceo dan naporno radeći. Prosečan životni vek monaha nije bio duži od 40 godina i ovakav način života doveo je do mnogobrojnih smrti što je i osnova za njegovu najpoznatiju priču o duhovima. Grobovi monaha se danas nalaze u dvorištu manastira zajedno sa grobovima nemačkih vojnika iz Drugog svetskog rata. Najčešće prijavljivane paranormalne aktivosti je viđanje belih monaha koji lutaju oko ruševina manastira. Paranormalne aktivnosti u manastiru su povećane iskopavanjem dva neobeležena groba u kojima su bila dvojica muškarca dosta viša u odnosu na prosečnu visinu ljudi u tom periodu. Nakon iskopavanja u manastiru su počele da se dešavaju čudni, paranormalni događaji kao što su neobjašnjivo naglo vibriranje zidova, razbacani predmeti u podrumu kao i pomeranje stolica koje su vukle nevidljive sile.[4]
Opatica iz pakla[uredi | uredi izvor]
2018. izašao je horor film Opatica iz pakla čija se radnja dešava u opatiji Karta/Karca, koji deli veoma slično ime sa ovim manastirom (u filmu se izgovara kao Karta). U filmu sveštenik i opatica iskušenica odlaze u opatiju Sveta Karta u Rumuniji 1952. da istraže misteriozno ubistvo mlade monahinje, ali tamo otkrivaju demonske sile. Izgled manastira u filmu je drugačiji od stvarnog izgleda manastira jer je glavna lokacija snimanja filma bio zamak Korvin. Prema rečima autora, film nije rađen po istinitim događajima, a do sada nije potvrđeno da li je mesto dešavanja filma insipirisana manastirom Karca ili nekim drugim mestom u Rumuniji. Ipak, popularnost manastira Karca je nakon izlaska filma značajno povećana.[5]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Zid -
Groblje -
-
Ostaci -
Pogled iz vazduha -
Interijer crkve -
Horski svod -
Pogled na kulu -
Unutrašnjost -
Pogled na zapadnu stranu
.jpg)
.jpg)
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d „Manastirea Cisterciana de la Carta”. crestinortodox.ro (na jeziku: rumunski). Pristupljeno 13. 07. 2023.
- ^ a b v „Cistercian Monastery Carta - Urlaub in Rumänien”. xn--urlaub-in-rumnien-2qb.de (na jeziku: engleski). Pristupljeno 13. 07. 2023.
- ^ a b „Biserica Lutherană Cârța”. biserici.org (na jeziku: rumunski). Pristupljeno 13. 07. 2023.
- ^ „Carta Monastery: Haunted Abbey in Transylvania, Romania”. amyscrypt.com (na jeziku: engleski). 05. 09. 2018. Pristupljeno 13. 07. 2023.
- ^ „The Abbey of Carta, Romania - A Haunted Abbey on which the Horror Movie "The Nun" is based on”. amazingworldreality.com (na jeziku: engleski). 11. 09. 2018. Pristupljeno 13. 07. 2023.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Manastir Karca na Vikimedijinoj ostavi
