Manastir Klisura
| Manastir Klisura | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Osnivanje | 13. vek |
| Mesto | Dobrače |
| Država |  Srbija |
Manastir Klisura ili ranije poznat kao Manastir Dobrača[1] je aktivan ženski manastir koji potiče iz srednjeg veka i pripada Eparhiji žičkoj Srpske pravoslavne crkve.
Nalazi se u ataru sela Dobrače, 13 kilometara južno od Arilja, u klisuri Moravice, po kojoj je dobila naziv[1]. Manastirska crkva, posvećena svetim arhangelima Mihajlu i Gavrilu, podignuta je krajem 13. veka u Raškom stilu, po ugledu na obližnju crkvu svetog Ahilija, u današnjem Arilju, u kojoj se tada nalazilo sedište Moravičke episkopije.
Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.
Prošlost manastira[uredi | uredi izvor]
Nije poznato ko je i kada podigao manastir, ali se na osnovu stilskih odlika tj. pripadnosti Raškom stilu i sličnosti sa crkvom svetog Ahilija, njegov nastanak smešta na kraj XIII veka. Po narodnom predanju to je jedna od Nemanjićkih zadužbina.
Prvo stradanje manastira vezuje se za 1459. godinu kada je propala definitivno srpska država. Tokom morejskog rata, krajem 17. veka, manastirska crkva (zvana "Dobračka") je, najverovatnije 1688. godine, zapaljena, a posle njegovog kraja i Velike seobe Srba, manastir je 1690. godine zapusteo.
Manastirska crkva je obnovljena 1798. godine, od strane kaluđera Jaćima Karlage[2] (rodom iz Foče)[3] i naroda. Po zapisu iz 1858. godine pomenuti kaluđer je poticao iz porodice Rašković iz Starog Vlaha. Sledi ponovna propast 1813. godine ali i ubrzo opravka već 1815-1816. godine zaslugom Miloša Obrenovića. Manastir je 1826. godine posetio književnik i putopisac Joakim Vujić. Manastir je nazivan (1867) i "manastirak", zbog svojih malih dimenzija i isto takve crkve, zidane od kamena sa jednim kubetom. Kao parohijske filijale manastiru su pripadala sredinom 19. veka četiri okolna sela: Dobrača, Trešnjevica, Stupčevići i Latvica. Godine 1872. u manastiru žive samo iguman Hrisantije i kaluđer jeromonah Janićije.[4]
Dobračkim manastirom se zvao do sredine 18. veka, a zatim se naziva Klisura. Ime mu je promenjeno nakon jedne velike kiše (provale oblaka) sa bujicom, koja je manastirski kompleks potpuno uništila.[5] Po šematizmu pravoslavnih manastira Kraljevine Srbije za 1898. godinu, manastir je klasifikovan u one trećeg reda. U njemu je tada živeo jeromonah Joakim Milošević.[6] Tokom Prvog svetskog rata, Austrougarske snage su u nekoliko navrata, tokom 1915. i 1916. godine, upadale i uništavale po manastiru. U međuratnom periodu manastirska zdanja su izgrađena pod upravom starešine Domentijana Zdravkovića. Novo razaranje manastir je doživeo za vreme Drugog svetskog rata, kada su bugarske okupacione snage zapalile i uništile deo manastirskog kompleksa.
Posle završetka rata, podignut je novi konak, a od 1961. godine funkcioniše kao ženski manastir.
Arhitektura i unutrašnjost[uredi | uredi izvor]
Manastirska crkva ima jednobrodnu osnovu sa polukružnom oltarskom apsidom na istoku, narteksom i drvenim egzonarteksom u obliku trema na zapadu i osmostranom kupolom, koja se uzdiže nad naosom. Uzor za njeno podizanje je crkva svetog Ahilija, a slična je manastirskim crkvama u Pridvorici, Morači i Svetoj Trojici na Ovčaru.
Prvobitni živopis u njenoj unutrašnjosti je uništen 1688. godine, kada je crkva spaljena, a freske koje se danas nalaze u njenoj unutrašnjosti delo su akademskog slikara Jaroslava Kratine i nastale su 1952. godine, koji je klasičnim hrišćanskim motivima, pridodao i ličnosti iz srpske narodne epike, poput Kosovke devojke, Majke Jugovića, Vojvode Rajka i drugih. Ikonostas u crkvi sačinjavaju 42 ikone i delo je Dimitrija Posnikovića, koji ga napravio 1867. godine. U njega je ugradio 31 ikonu naslikanu u Odesi i 11 koje je on sam naslikao.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Dobrače
- Crkvica svetog Ilije na Gradini
- Crkva svetog Ahilija u Arilju
- Spisak manastira Srpske pravoslavne crkve
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Opština Arilje - kulturni resursi: Manastir Klisura Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. avgust 2014), Pristupljeno 16. 2. 2013.
- ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1867.
- ^ Milan Đ. Milićević: "Putnička pisma, od Zvornika do Kruševca", prvi deo, Beograd 1865.
- ^ "Kalendar sa šematizmom Kneževine Srbije" za 1872, Beograd 1872.
- ^ "Vreme", Beograd 1935.
- ^ "Državni kalendar Kraljevine Srbije" za 1898, Beograd 1. januara 1898.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- „Arilje: Kulturno-istorijsko nasleđe”. Arhivirano iz originala 19. 09. 2011. g. Pristupljeno 15. 11. 2011.
- „Manastir Klisura”. Pristupljeno 15. 11. 2011.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvaničan veb sajt Manastira Klisura, Pristupljeno 16. 03. 2017.
- Magazin za nacionalnu geografiju, kulturu i tradiciju - Srbija plus
- Zapadna Srbija: Arilje, Pristupljeno 16. 2. 2013.
- Klizi manastir Klisura („Večernje novosti“, 19. mart 2015)
