Manastir Kumanica

Manastir Kumanica
Manastir Kumanica
	Manastir Kumanica
Opšte informacije
Mesto	Vrbnica,
Opština	Sjenica
Država	Srbija
Vrsta spomenika	manastir
Vreme nastanka	13. vek
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od izuzetnog značaja
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture
	www.zavodkraljevo.rs

Manastir Kumanica pripada Eparhiji mileševskoj Srpske pravoslavne crkve. Nalazi se između Prijepolja i Bijelog Polja i Sjenice, tačnije nalazi se na teritoriji opštine Sjenica u selu Vrbnica u dolini reke Lim uz samu železničku prugu i magistralni put, na granici Srbije i Crne Gore.

Dugo vremena je bio razrušen i napušten. Obnovljen je i osvećen 12. novembra 2000. godine^[1].

Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Prvo pisano pominjanje manastira vezuje se za 1514. godinu. Sreće se Kumanica na dva mesta u Kruševskom pomeniku. Tu je 1580. godine prepisan jedan "Prolog" rukom jeromonaha Visariona, a 1604. godine priloženo mu je jevanđelje. U ruševinama su sačuvani delovi ploča za koje se pouzdano tvrdi da potiču iz razdoblja od kraja 13. do sredine 15. veka, ali je prostor na severnoj strani manastira uništen pri gradnji železnice, pa je pouzdanije datovanje prvobitne crkve onemogućeno. Pretpostavlja se da je zlatno doba života manastira bilo u drugoj polovini 16. i tokom 17. veka. U obližnjem selu Vrbnici imao je manastir tri njive u svom posedu.

Manastir Kumanica je doživeo urušavanje i zapuštenje u drugoj polovini 18. veka.^[1] Tada su iz manastira odnete svete mošti Sv. Grigorija i Sv. Haralampija.^[2] Mošti svetaca uzeli su Pržići iz Bijelog Polja, sa namerom da ih daju crkvi Sv. Nikole (na Svetoj Gori - prozvan "Grigorijat"). Ali tražili su polovinu prihoda od priloga koji bude narod davao, tokom poklonjenja svetiteljima. Kada su to kaluđeri odbili, "Pržići su isekli mošti na komade i tako ih prodavali".^[3] Po drugom izvoru, date su već izlomljene mošti na čuvanje Bijelopoljcu Antoniju Simonoviću, 1700. godine.^[4]

Aleksandar Deroko je 1926. godine zatekao manastirsku crkvu u ruševinama. Tada su izvršena prva snimanja i napravljen je crtež osnove crkve, a kasnije je (1933) dopunio Đorđe Bošković, pretpostavljajući da crkva potiče iz 16-17 veka.

Projektom pruge Beograd-Bar je trebalo da trasa pruge ide preko dela manastira, ali je ipak prilagođenjem pomeren potporni zid na 5 m od crkve. Tokom 1971. godine je izvršeno čišćenje, iskopavanje i delimična obnova.

Posvećen je Svetom arhistratigu Gavrilu. U njemu se čuvaju mošti Svetog Grigorija Kumaničkog. Malo je poznato ko je bio Grigorije, sem da se u jednom zapisu pominje kao „srpski prosvetitelj i bivši arhiepiskop“, pa čak da potiče „od svete i bogoizabrane loze Nemanjića“.^[5] Ovo nije moguće istoriografski potvrditi i veruje se da je odraz legende.

Obnovljen je i rekonstruisan 2000. godine. U vreme letnjeg sabora, u okviru manastirske slave 26. jula, u njemu se okupi na desetine hiljada vernika, a veoma je cenjen i među vernicima ostalih veroispovesti.

Poreklo imena manastira nije najjasnije. Prema nekima potiče od monaha pobeglih iz Kumanova, dok je Deroko smatrao da potiče od imena Kumanaca, Bugara. Međutim, najrasprostranjenije je mišljenje da je ovaj toponim vezan za vlastelinsku porodicu Kumanci ili Kumaničići, koja je poticala iz ovih krajeva, a kasnije se pominju u oblasti Rudnika^[6].

Galerija[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ ^a ^b Manastir Kumanica na Limu, Danica Popović, Marko Popović, 2004, Beograd ISBN 978-86-80093-29-1
^ Slobodan Mileusnić: "Vodič kroz manastire u Srbiji", Beograd 2007. godine
^ "Godišnjak SAN", Beograd 1938. godine
^ "Azbučnik Srpske pravoslavne crkve", Beograd 1993. godine
^ "Srpska nezavisnost", Beograd 1881. godine
^ A. Loma, Rani slojevi hrišćanskih toponima na starosrpskom tlu, Onomatološki prilozi XI, Beograd, 1990, str. 11-12

Literatura[uredi | uredi izvor]

Aleksandar Deroko, Na svetim vodama Lima, Glasnik skopskog Naučnog društva XI (Skoplje, 1932) 132
J. Medojević, Manastir Kumanica, Bijelo Polje, 1997

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[manastir-1] Manastir Kumanica na Limu, Danica Popović, Marko Popović, 2004, Beograd ISBN 978-86-80093-29-1

[2] Slobodan Mileusnić: "Vodič kroz manastire u Srbiji", Beograd 2007. godine

[3] "Godišnjak SAN", Beograd 1938. godine

[4] "Azbučnik Srpske pravoslavne crkve", Beograd 1993. godine

[5] "Srpska nezavisnost", Beograd 1881. godine

[6] A. Loma, Rani slojevi hrišćanskih toponima na starosrpskom tlu, Onomatološki prilozi XI, Beograd, 1990, str. 11-12

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

p r u Nepokretna kulturna dobra u Zlatiborskom upravnom okrugu
Arilje	Crkva Svetog Ahilija u Arilju Kuća narodnog heroja Stevana Čolovića Crkva Svetog Nikole u Brekovu Manastir Klisura
Bajina Bašta	Manastir Rača Crkva brvnara u Dubu Crkva Vaznesenja Hristovog u Rogačici Kuća Ivka Miloševića
Kosjerić	Crkva brvnara u Sečoj Reci Stari han Zgrada Sreskog načelstva u Kosjeriću
Nova Varoš	Crkva brvnara u Kućanima Crkva Sv. Trojice u Novoj Varoši Crkva brvnara u Radijevićima Manastir Dubnica Kuća narodnog heroja Momira Pucarevića Kuća Tomislava Boškovića Crkva Sv. Arhanđela u Bukoviku Zgrada stare opštine u Novoj Varoši Crkva Sv. Trojice u Bistrici
Požega	Kuća narodnog heroja Milorada Bondžulića Kuća narodnog heroja Vladimira Radovanovića Kuća narodnog heroja Petra Lekovića Bogorodičina crkva u Prilipcu Crkva Svetog Đorđa u Godoviku Crkva Svetih Petra i Pavla u Gornjoj Dobrinji Kuća narodnog heroja Petra Lekovića Aćimovića kuća u Požegi Spomen česma u Požegi
Priboj	Manastir Banja Crkva Svetog Aranđela u Poblaću Crkva Bogorodičinog pokrova u Hercegovačkim Golešima Manastir Mažići Jagat Borisavljevića kuća Spomen kosturnica u Priboju
Prijepolje	Manastir Mileševa Srednjovekovni grad Kovin Srednjovekovni grad Mileševac Manastir Davidovica Partizanska bolnica u Prijepolju Manastir Mili Kuća Miloša Divca Kuća Envera Musabegovića Zgrada Zavičajnog muzeja u Prijepolju
Sjenica	Most na Uvcu Kuća narodnog heroja Jezdimira Lovića Manastir Kumanica Sultan - Valida džamija Crkva Vaznesenja Hristovog u Štavalju Spasojevića kula u Brnjici
Čajetina	Vila Aleksandra Pavlovića Crkva brvnara sa starim grobljem i sobrašicama u Donjoj Jablanici Crkva brvnara u Dobroselici Rodna kuća Dimitrija Tucovića Muzej na otvorenom „Staro selo” Kuća narodnog heroja Save Jovanovića Sirogojna Manastir Uvac Spomenik streljanim partizanima Spomen-česma kralja Aleksandra Obrenovića na Zlatiboru
Užice	Bela crkva Karanska Istorijske zgrade u Užicu Srednjovekovni grad Užice Crkva Svetog Marka u Užicu Crkva Svetog Đorđa u Užicu Stara hidrocentrala na Đetini Stanića kuća Kuća narodnog heroja Miodraga Milovanovića Crkva brvnara u Sevojnu Stari Han u Kremnima Crkva arhistratiga Gavrila u Staparima Jokanovića kuća Osnovna škola u Kremnima Moljkovića česma Četiri šanca iz prvog ustanka na platou sela Kremna Mutapov šanac