Manastir Svetog Tadeja (Azerbejdžan)
39° 04′ 35″ S; 44° 30′ 50″ I / 39.0763852° S; 44.5138347° I
| Manastir Svetog Tadeja | |
|---|---|
| jerm. Սուրբ Թադէոսի վանք pers. کلیسای تادئوس مقدس | |
 Manastir Svetog Tadeja | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Jermenska apostolska crkva |
| Arhitektura | |
| Nivo značaja | Svetska baština Uneska |
| Lokacija | |
| Mesto | Zapadni Azerbejdžan |
| Hodočašće u Manastir Svetog Tadeja | |
|---|---|
 Unutrašnjost manastira | |
| Nematerijalno kulturno nasleđe | |
| Region | Iran, Jermenija |
| Svetska baština Uneska | |
| Unesko oznaka | 01571 |
| Datum upisa | 2020 |
| Lokacija upisa | https://ich.unesco.org/en/RL/pilgrimage-to-the-st-thaddeus-apostle-monastery-01571 |
Manastir Svetog Tadeja (jerm. Սուրբ Թադէոսի վանք, Surb Tadeosi vank; pers. کلیسای تادئوس مقدس, Kelisā-ye Tādeus moghadas) je drevni jermenski manastir u planinskoj oblasti provincije Zapadni Azerbejdžan, u Iranu. Veruje se da je to jedna od najstarijih crkvenih građevina na svetu.
Takođe je poznat i kao Kara Kilise („Crna crkva“) [1] (pers. قره کلیسا, Qare Kelisā), nalazi se oko 20 kilometara od grada Čaldirana. [2] [3] Manastir i njegovi karakteristični jermenski kupasti krovovi vidljivi su sa velike udaljenosti. [4]
Manastir je mesto hodočašća koje je 2020. godine UNESKO uvrstio na svoju listu nematerijalnog kulturnog nasleđa. [5]
Istorija i arhitektura manastira[uredi | uredi izvor]
Prema tradiciji Jermenske apostolske crkve, Sveti Tadej, takođe poznat kao Sveti Juda, (ne mešati se sa Judom Iskariotskim), evangelisao je oblast Jermenije i Persije. [6] Prema Mojsiju iz Horenacija, jermenskom istoričaru koji je pisao u 5. veku, Tadej je stradao u Jermeniji pod kraljem Sanadrukom [7] i poštovan je kao apostol Jermenske crkve. [6] Tačan datum izgradnje nije poznat. [8]
Manastir je oštećen 1231. godine, tokom mongolske invazije na Persijsko carstvo, i ponovo 1242. [9]
Malo je ostalo od prvobitne strukture manastira, jer je opsežno obnavljan nakon što ga je oštetio zemljotres 1319. godine, tokom kojeg je poginulo 75 monaha. [8] Ipak, neki od delova koji okružuju oltarsku apsidu datiraju iz 7. veka.
Veći deo sadašnje strukture datira iz 1811, [10] kada je kadžarski princ Abas Mirza pomogao renoviranje i popravke. Simeon, iguman manastira, dozidao je crkvi veliki zapadni nastavak nalik priprati.
U julu 2008. Manastir Svetog Tadeja je dodat na Uneskovu listu svetske baštine, zajedno sa još dva jermenska spomenika u istoj pokrajini: manastirom Svetog Stefana i kapelom Džordžor. [11]
Hodočašće[uredi | uredi izvor]
Godišnje trodnevno hodočašće u manastir Svetog Apostola Tadeja u severozapadnom Iranu održava se svakog jula. Na hodočašću se poštuju dva istaknuta sveca: Sveti Tadej, jedan od prvih apostola koji propoveda hrišćanstvo, i Sveta Santukhd, prva hrišćanska mučenica. U hodočašću učestvuje jermensko stanovništvo u Iranu, Iranci-Jermeni koji žive u Jermeniji i sledbenici Jermenske apostolske crkve. Hodočasnici se okupljaju u Tabrizu pre polaska u manastir. Godišnje pređu 700 kilometara od Jerevana do manastira. Obred pomena obuhvata posebne liturgije, litije, molitve i post. Kulminira svetom misom sa svetim pričešćem.
Održavaju se tradicionalne jermenske narodne predstave i poslužuju se jermenska jela. Smatra se primarnim društvenim i kulturnim događajem godine. Pošto učesnici borave u šatorima u neposrednoj blizini jedni drugima, osećaj zajednice je izražen.
Manastir je više od devetnaest vekova bio mesto hodočašća. Međutim, tokom godina sovjetske vlasti u Jermeniji, učešće u hodočašću je bilo zabranjeno. Nosioci hodočašća su sačuvali kulturna sećanja na hodočašće i preneli ih porodicama i zajednicama. Tek nakon sticanja nezavisnosti 1990-ih nastavljeno je hodočašće iz Jermenije.
Hodočašće u Manastir Svetog Tadeja upisano je na listu nematerijalne svetske baštine 2020. godine za Iran i Jermeniju. [12]
Predanja[uredi | uredi izvor]
Prema predanju jermenske crkve, apostoli Tadej i Vartolomej su putovali kroz Jermeniju 45. godine nove ere da propovedaju reč Božiju, gde su se mnogi ljudi obratili i osnovane brojne tajne hrišćanske zajednice.
Drevni hrišćanski istoričar Mojsije iz Horene ispričao je sledeću priču, koju većina savremenih istoriografa smatra legendom. [13] Tadej je preobratio kralja Avgara V od Edese. Posle njegove smrti, jermensko kraljevstvo je podeljeno na dva dela. Njegov sin Ananun se krunisao u Edesi, dok je u Jermeniji vladao njegov nećak Sanatruk. Oko 66. godine nove ere, Ananun je naredio da se u Edesi ubije Sveti Tadej. Kraljeva ćerka Sandoht, koja je prešla u hrišćanstvo, stradala je zajedno sa Tadejem. Za njenu grobnicu se kaže da se nalazi u blizini manastira.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Korbendau, Yves; Parker, Claire; McElhearn, Kirk (2008). The Many Faces of Iran. Paris: ACR Editions. ISBN 9782867701535.
- ^ „St Thaddeus Monastery”. Index of Armenian Art: Armenian Architecture. Arhivirano iz originala 2010-06-10. g.
- ^ Trotta, Liz (1998). Jude: A Pilgrimage to the Saint of Last Resort. San Francisco: Harper Collins. ISBN 9780060682743.
- ^ „Thadeus Monastery”. Armenica.org.
- ^ „UNESCO - Pilgrimage to the St. Thaddeus Apostle Monastery”.
- ^ a b McBirnie, William Steuart (1973). The Search For the Twelve Apostles. Wheaton Ill.: Tyndale Momentum. str. 154–157. ISBN 9780842358392.
- ^ „Executive Summary: The Armenian Monastic Ensembles in Iranian Azarbayjan” (PDF). UNESCO. 2007. Pristupljeno 26. 4. 2022.
- ^ a b „Executive Summary: The Armenian Monastic Ensembles in Iranian Azarbayjan” (PDF). UNESCO. 2007. Pristupljeno 26. 4. 2022.
- ^ „Executive Summary: The Armenian Monastic Ensembles in Iranian Azarbayjan” (PDF). UNESCO. 2007. Pristupljeno 26. 4. 2022.
- ^ Donabédian & Thierry 1989, str. 308
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. „Armenian Monastic Ensembles of Iran”. UNESCO World Heritage Centre (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-04-26.
- ^ „Pilgrimage to the St. Thaddeus Apostle Monastery”. ich.unesco.org. Pristupljeno 12. 6. 2022.
- ^ Wilmshurst 2011, str. 7–9
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Donabédian, Patrick; Thierry, Jean-Michel (1989). Armenian Art. New York: Harry N Abrams. str. 308. ISBN 978-0810906259.
- Wilmshurst, David (2011). The Martyred Church: A History of the Church of the East. East & West Publishing Limited. str. 7—9. ISBN 978-1-907318-04-7.
