Manastir Slepče (Demir Hisar)

Za druge upotrebe pogledajte stranicu Manastir Slepče.

Manastir Slepče
Osnovni podaci
Jurisdikcija	Makedonska pravoslavna crkva — Ohridska arhiepiskopija
Osnivač	Kosara
Mesto	Slepče
Država	Severna Makedonija

Manastir Slepče je srednjovekovni manastir iz 16. veka, u selu Slepče kod Demir Hisara.

Manastir „Sv. Jovan Preteča“ je jedan od najvećih i dobro očuvanih manastirskih kompleksa u okolini Železnik] i šire, koji se nalazi na obroncima planine Ilinica, iznad sela Slepče.

Istorija

Manastir datira iz 5. veka, taj podatak postoji na preklopnoj karti. Svoj uspon manastir je doživeo u vreme Svetog Klimenta kada je postao stavropigijalni manastir ohridskog arhiepiskopa. Zatim se u njemu prave prepisi knjiga, kao i prevodi za potrebe Ohridske arhiepiskopije. Manastir je prerastao u veliki svetopismeni centar, koji je radio za potrebe arhiepiskopije. Jedan od najstarijih sačuvanih artefakata je Apostol iz druge polovine 11. veka, to je najstariji prepis slovenskog prevoda Apostola direktno iz pera svete braće Ćirila i Metodija. Zahvaljujući viševekovnoj saradnji u oblasti književnosti i umetnosti sa manastirima Kratovo i Ohridskom arhiepiskopijom, Slepčka škola je stvorila vrhunska umetnička dela iz slikarstva, rezbarstva i književnosti, koja su od neprocenjive vrednosti za slovensku nauku.

U manastiru Slepče delovala je manastirska škola, čije postojanje i uspešno delovanje potvrđuju letopisi, beleške, zapisi i natpisi. Kroz njihove redove otkrivamo sveštenike, rezbare, slikare, arhitekte i učitelje koji su radili u toj školi. Manastir Svetog Jovana Preteče je izrastao u jedan od najznačajnijih književnih centara u Makedoniji sa brojnim monaštvom, aktivnim skriptorijumom, bogatom bibliotekom, koja je sadržala rukopise iz 11. i 12. veka. Književna delatnost slepčkih pisaca dobija širi obim u 14. i 15. veku, a u 16. veku književnost je dostigla vrhunac kada su u manastiru prevođene i prepisivane bogoslužbene knjige za crkve u Demir Hisaru i šire. U značajna dela slepčanske škole spadaju: „Slepčanski apostol “ iz 12. veka, „Slepčansko pismo“ iz 16. veka, koji su preneti u Rusiju. Manastir Slepče je u 16. veku bio značajan rezbarsko-slikarski centar, koji je u nauci zabeležen kao Slepčko-prilepska rezbarska škola. Među najvrednijim umetničkim delima, kruna rezbarenja iz tog perioda su slepčanska jednokrilna i dvokrilna vrata, koja su u prošlosti ukrašavala ulaze manastirske crkve. Danas se nalaze u umetničkoj galeriji u Skoplju. Danas se u crkvi nalazi nekoliko značajnih umetničkih dela, među kojima su Veliki krst sa Raspetim Hristom iz 16. veka, Carske dveri (oštećene u požaru 1972) kao i zanimljive himne rađene u drvetu.

Neki izvori pominju da je manastir podignut 1010. godine, odnosno pre čuvene bitke između cara Samuila i cara Vasilija II, koja se odigrala na Belasici 1014. godine i završila tragičnim oslepljenjem. Oslepljena vojska je posle bitke ostala u ataru današnjeg sela Slepče, koje je po ovom istorijskom događaju dobilo ime.

Nauka pretpostavlja da je manastir postojao i pre 14. veka, oslanjajući se na to da je u njemu 1393/34. godine prepisana trioda na crkvenoslovenskom jeziku. Manastir se prvi put posebno pominje 1543. godine, u pismu protojereju Luki. U manastiru je razvijena prepisivačka škola u kojoj su se bogoslužbene knjige prepisivale na crkvenoslovenski jezik. Jeromonah Pahomije je prepisao munaru za mesec jun 1547. godine, a iste godine debarski jeromonah Visarion prepisao je „Učenje Kirila Jerusalimskog“ na crkvenoslovenskom jeziku. Prepisivanje je nastavljeno 1546, 1549. i 1553. godine. Postoje izvori o istoriji manastira koji govore da je Kosara, ćerka cara Samuila, poklonila imanje manastiru u Elbasanu - Albanija, a prema predanju, 1881. godine, Demir Hisar u prostorijama manastira održan je kongres kome su prisustvovali delegati iz cele Makedonije. Manastir je bio utočište za mnoge pobunjenike iz vremena turskog ropstva. Za vreme turskog ropstva manastir je bio kulturno-prosvetni centar gde su se sveštenici i učitelji školovali. Manastir istorija pamti kao centar u kome je postojala škola umetničkog rezbarstva, kao i bolnica za duševne bolesnike, što se može pročitati iz natpisa na manastirskoj česmi .