Marimba
| Muzika marimbe, tradicionalni napevi i plesovi | |
|---|---|
 Marimba | |
| Nematerijalno kulturno nasleđe | |
| Region | Ekvador, Kolumbija |
| Svetska baština Uneska | |
| Lista upisa | Unesko |
| Unesko oznaka | Reprezentativna lista nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva |
| Datum upisa | 2015. (10. sednica) |
| Lokacija upisa | 01099 |
Marimba je muzički instrument koji pripada grupi udaraljki sa određenom visinom tona. Doneta je iz Afrike u Južnu Ameriku. Pripada tipu idiofona, a po svojoj konstrukciji slična je ksilofonu, s tim da marimba ima duže i šire drvene pločice što joj daje dublji ton, pa bi se mogla nazvati "ksilofon-bas". Pločice su od ružinog drveta i širine su 4,5 – 6,4 sm. Ispod svake pločice nalazi se rezonantna metalna cev naštimovana na osnovni ton, kao na klaviru.
Muzika marimbe, tradicionalni napevi i plesovi iz južne pacifičke regije Kolumbije i provincije Esmeraldas u Ekvadoru uvršteni su na Uneskovu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva 2015. godine.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Ksilofoni imaju široku primenu u muzici zapadne i centralne Afrike. Ime potiče od Bantu marimbe ili malimbe, ksilofona. Reč 'marimba' je formirana od ma 'mnogo' i 'rimba jedno-cevni ksilofon . Diatonički ksilofoni su uvedeni u Srednju Ameriku u 16. ili 17. veku. Prvi istorijski zapis Maja muzičara koji koriste marimbe sa rezonatorima od tikve u Gvatemali je zabeležio je istoričar Domingo Juaros, 1680. godine . Ona je postala široko rasprostranjena tokom 18. i 19. veka, kada su Majanski i Ladino ansambli počeli da ga koristite na festivalima. 1821, marimba je proglašena za nacionalni instrument u Gvatemali na proglašenju nezavisnosti.[2] Rezonatori od tikve su kasnije zamenjeni harmoničnim drvenim kutijama, a klavijatura je proširena na oko pet diatoničnih oktava. Varijante sa pločicama napravljenim od čelika, stakla ili bambusa umesto drveta pojavljuju se u 19. veku.
1892, Korazon de Jesus Boras Moreno, muzičar iz Čijapasa, proširio je marimbu hromatskom skalom dodavanjem još jednog reda zvučnih cevi, koje po tonu odgovaraju crnim dirkama na klaviru.
Delovi marimbe[uredi | uredi izvor]
Pločice[uredi | uredi izvor]
Pločice se prave od drveta ili nekog sintetičkog materijala. Ružino drvo je najpoželjniji materijal, dok je Padauk pristupačna alternativa. Pločice napravljene od sintetičkih materijala generalno proizvode lošiji kvalitet zvuka u odnosu na drvene, ali su jeftinije i otpornije na vremenske uslove[3]
Rezonatori[uredi | uredi izvor]
Rezonatori su cilindrične cevi okačene ispod pločica marimbe koje su izgrađene, obično, od aluminijuma, a koje su zaslužne za ranolikost tonova samog instrumenta. Ispod svake pločice nalazi se po jedna rezonantna cev. Cevi su različitih dužina, konstruisane i poređane tako da prate raspored tonova na klaviru. Dužina rezonatora varira u zavisnosti od frekvencije koju proizvodi pločica. Vibracije iz pločica odjekuju dok prolaze kroz cevi, koje pojačavaju ton na način vrlo sličan načinu na koji bi pojačalo telo gitare ili čela. Kod instrumenata koji prelaze 4½ oktave, dužina cevi potrebne za bas note prelazi visinu instrumenta. Neki proizvođači, kao što su DeMorrov i Malletech, zbog toga savijaju krajeve cevi.
Palice (čekići)[uredi | uredi izvor]
Udaranjem gumenim palicama o pločice, dobija se zvuk. Drške palica su obično napravljen od drveta, najčešće breze, a nešto ređe od ratana ili fiberglasa.
Opseg[uredi | uredi izvor]
Ne postoji standardni raspon marimbe, ali najčešće raspon je 4 oktave, 4.3 oktava i 5 oktava; veličine u opsegu od 4.5, 4.6 i 5.5 oktava su takođe dostupni.
- 4 oktave: C4 do C7.
- 4.3 oktava: A2 do C7.3 se odnosi na tri note ispod 4 oktavnog instrumenta. Ovo je najčešći opseg.
- 4.5 oktava: F2 da C7..5 Znači "polovina";
- 4.6 oktava: E2 na C7, jedna napomena ispod 4.5.
- 5 oktava: C2 do C7, jedna puna oktava ispod 4 oktave instrumenta.
- Bas opseg (varira, ali npr. u rasponu od G1-G3 ili C2-F3)
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Marimba music, traditional chants and dances from the Colombia South Pacific region and Esmeraldas Province of Ecuador”. unesco.org. Pristupljeno 30. 6. 2021.
- ^ Garland Encyclopedia of World Music (11. 01. 2013). The Concise Garland Encyclopedia of World Music. Routledge. str. 241. ISBN 978-1-136-09570-2.
- ^ „/"Marimba Bars"”. Arhivirano iz originala 06. 03. 2017. g. Pristupljeno 20. 04. 2015.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Science of the Marimba Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. oktobar 2020)—Scientific aspects of its construction and performance
- The La Favre 5 Octave Marimba—Physics and construction with images, sounds, animations and data
- Origin of Southern African marimbas, by Andrew Tracey Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. jun 2017)
- Characteristics, Origin and Use of the Marimba
- Raspored muzičara po instrumentima u simfonijskom orkestru.
