Marko Kulić
| marko kulić | |
|---|---|
 Marko Kulić | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 25. april 1914. |
| Mesto rođenja | Prisojni Orah, kod Plužina, Kraljevina Crna Gora |
| Datum smrti | jul 1941. (27 god.) |
| Mesto smrti | Pančevo, okupirani Banat |
| Profesija | obućarski radnik |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1938. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Heroj | |
| Narodni heroj od | 27. novembra 1953. |
Marko Kulić (Prisojni Orah, kod Plužina, 25. april 1914 — Pančevo, jul 1941) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 25. aprila 1914. u selu Prisojni Orah, kod Plužina. Poticao je iz siromašne seljačke porodice. Nakon završetka osnovne škole, završio je obućarski zanat. U potrazi za poslom, 1934. je došao u Pančevo. Još kao šegrt, upoznao se sa radničkim pokretom. Čitao je revolucionarne knjige i dobijao saznanja o revolucionarnoj borbi radničke klase.[1]
U vreme njegovog dolaska u Pančevo, komunisti u južnom Banatu, pod rukovodstvom Žarka Zrenjanina, radili su na obnavljanju partijskih organizacija, koje su bile razbijene u godinama šestojanuarske diktature. Međutim, 1936. je došlo do novih policijskih provala u partijsku organizaciju. Upravo te godine Marko Kulić je postao član Ujedinjenog radničkog sindikata (URS) u Pančevu. U sindikatima je upoznao mnoge komuniste, koji su ga 1938. primili u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[1]
Zajedno s poznatim južnobanatskim komunistima Slavkom Munćanom i Petrom Acketom, Stevicom Jovanovićem i drugima, radio je na kulturno-prosvetnom, političkom i idejnom uzdizanju radnika. Organizovali su sekciju kulturno-umetničkog društva „Abrašević”, koje je imalo svoje tradicije u južnom Banatu, posebno u Vršcu. Bio je sekretar ovog društva i glavni organizator mnogih skupova, priredbi, čitalačkih grupa i drugih oblika okupljanja radnika. Godine 1940, kao jedan od najaktivnijih pančevačkih komunista, izabran je za člana Okružnog komiteta KPJ za južni Banat.[1]
Marta 1941. u dvadesetsedmomartovskim manifestacijama u Pančevu, prvi put je javno istupao na ulicama grada. Bio je na čelu radničke kolone i govorio je na više mesta pozivajući ljude na okupljanje i na otpor, kao i o fašizmu i veri u Sovjetski Savez. U toku Aprilskog rata, radio je na organizovanju dobrovoljaca koji su se iz grada i iz drugih delova Banata spremali da pređu Dunav i krenu do borbenih jedinica. Nakon napada Nemačke na Sovjetski Savez, 22. juna 1941, uspeo je da izbegne hapšenje i pređe u ilegalnost.[1]
Učestvovao je na Okružnom savetovanju KPJ za južni Banat, na kome je odlučeno da se pristupi pripremama za ustanak i formiraju partizanski odredi. Bio je zadužen za rad na terenu pančevačkog sreza. Za kratko vreme, organizovao je veliki broj vojnih desetina, udarnih i diverzantskih grupa, ali i novih aktiva Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ), naročito među pančevačkim šegrtima. Organizovao je i vojnu obuku i akciju za skupljanje oružja, kao i prve diverzantske akcije. Na železničkom čvoru, samo u toku jula 1941., izvršeno je osam značajnih sabotaža.[2]
Zajedno sa Stevicom Jovanovićem i Bracom Petrovim, radio je na formiranju prvog partizanskog odreda u Vojvodini — Južnobanatskog partizanskog odreda, koji je 11. jula 1941, kod Vladimirovca izvršio svoju prvu diverzantsku akciju. Nemcima je, međutim, uspelo da, posle ove akcije, opkole partizane i unište Odred. Nakon toga, policijski agenti su sproveli organizovanu akciju hapšenja, u kojoj su u jednoj pančevačkoj ulici uspeli da iznenade Marka i uhapse ga.[1]
Posle hapšenja, sproveden je u zloglasni logor „Svilara”, u kome se tada već nalazio veliki broj pančevačkih komunista i aktivista. Nemci su pokušali da ga slome i od njega izvuku priznanje i imena njegovih drugova i saradnika. Uprkos strahovitim mučenjima, tokom kojih su mu zabijali klince u tabane i terali ga da hoda po gredi, ostao je nesalomiv. Nakon nekoliko dana, krajem jula 1941. preminuo je od posledica mučenja.[1]
Okružni komitet KPJ za južni Banat je u svom cirkularu objavljenom 11. novembra 1941. posvetio je deo njegovoj pogibiji, u kome se između ostalog kaže:
| „ | Da se istakne držanje pred klasnim neprijateljem druga Marka Kulića iz Pančeva, člana OK, ubijenog u policiji. Drug Marko, i pored najsvirepijih mučenja, čupanja noktiju itd., nije ni reći rekao neprijatelju...[1] | ” |
Ukazom predsednika FNR Jugoslavije Josipa Broza Tita 27. novembra 1953, proglašen je za narodnog heroja.[1]
Godine 1951. u Gradskom parku u centru Pančeva postavljene su tri spomen-biste narodnim herojima iz ovog kraja — Olgi Petrov, Stevici Jovanoviću i Marku Kuliću. Autor Markove biste bila je vajarka Olga Jevrić.[3] Njegovo ime danas nose tri ulice — u Pančevu, Zrenjaninu i Vladimirovcu.[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž Narodni heroji 1 1982, str. 436.
- ^ Narodni heroji Jugoslavije 1982, str. 436.
- ^ Popović 1981, str. 273.
- ^ „Pretraga: Ulica Marka Kulića”. planplus.rs. n.d.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Popović, Razumenka Zuma (1981). Spomenici Narodnooslobodilačke borbe i revolucije SR Srbije 1941—1945. Beograd: Narodna armija. COBISS.SR 49469447
- Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48700167
Narodni heroji iz severne Crne Gore | ||
|---|---|---|
Narodni heroji Jugoslavije rođeni u severnoj Crnoj Gori, kao i oni koji su politički ili vojno delovali na ovom području: | ||
| Andrijevica |  | |
| Berane |
| |
| Žabljak | ||
| Kolašin | ||
| Mojkovac | ||
| Šavnik | ||
Narodni heroji iz Vojvodine | ||
|---|---|---|
Narodni heroji Jugoslavije rođeni na teritoriji Vojvodine, kao i oni koji su politički ili vojno delovali na ovom području: | ||
| Banat |  | |
| Bačka | ||
| Srem |
| |
