Mate Staničić

mate staničić
Mate Staničić
Lični podaci
Datum rođenja	(1920-12-09)9. decembar 1920.
Mesto rođenja	Šibenik, Kraljevina SHS
Datum smrti	9. maj 1985.(1985-05-09) (64 god.)
Mesto smrti	Pula, SR Hrvatska, SFR Jugoslavija
Profesija	vojno lice
Delovanje
Član KPJ od	23. maja 1942.
Učešće u ratovima	Aprilski rat Narodnooslobodilačka borba
Služba	Jugoslovenska vojska NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1939. – 1941. 1941. – 1977.
Čin	general-potpukovnik
Heroj
Narodni heroj od	24. jula 1953.
Odlikovanja

Mate Staničić (Šibenik, 9. decembar 1920 — Pula, 9. maj 1985) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-potpukovnik JNA i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 9. decembra 1920. godine u Šibeniku, u srednje imućnoj zemljoradničkoj porodici. Nakon završetka osnovne škole, pomagao je roditeljima u obrađivanju zemlje. Bio je i član gimnastičarskog društva „Soko“. Godine 1937. upisao je, a 1939. završio je Mornaričku podoficirsku školu u Šibeniku. Nakon toga je bio u službi kao mornarički podoficir u Šibeniku.

Narodnooslobodilačka borba

Posle kapitulacije Kraljevine Jugoslavije 1941, aktivno je učestvovao u pripremama za oružanu borbu. Radio je na obuci omladinaca u rukovanju oružjem. Dana 3. decembra 1941. godine upućen je sa grupom omladinaca u Liku, gde je bio određen za komandira Prvog voda dalmatinske čete bataljona „Marko Orešković“. Od marta do maja 1942. godine nalazio se na dužnosti komandira čete u bataljonu „Bude Borjan“, a zatim je postao komandant bataljona „Branko Vladušić“, dužnost na kojoj je ostao do avgusta, kada je postavljen za komandanta bataljona „Bude Borjan“, sa kojim je ušao u sastav Prve dalmatinske brigade. Oktobra 1942. godine određen je za zamenika komandanta istog bataljona i na toj dužnosti ostao do bitke na Sutjesci, gde je bio teško ranjen. Od oktobra 1943. godine bio je komandant Prvog bataljona Četvrte dalmatinske udarne brigade. Krajem 1944. godine bio je postavljen je za načelnika štaba iste brigade, početkom 1945. godine postao je komandant Treće dalmatinske udarne brigade, u kojoj je ostao do kraja oktobra 1945. godine.

Sve vreme rata vršio je vojne dužnosti. Ratovao je 1941. godine u Lici, a 1942. godine po Dalmaciji u Bukovici i Zrmanji i oko Knina i Gračaca, potom sa Prvom dalmatinskom brigadom vršio često noćne prepade na pruzi. Jednom je zarobio železničku vojnu italijansku patrolu s 10 vojnika. Na drumu Livno–Duvno štitio je odstupnicu jedinica NOVJ. Istakao se kao neustrašiv borac posebno u borbi za oslobođenje Livna. U tim žestokim borbama, borci su morali da štede municiju, a vatru otvaraju samo iz neposredne blizine. U toku borbe Mate Staničić i omladinac Mišo iz Vodica privukli su se jarkom do uklinjenog italijanskog tenka i bacili na njega molotovljev koktel, ali to nije oštetilo tenk. Zatim je Mate kundakom razbio staklo na prozoru, bacio bombu u kabinu tenka i likvidirao vozača, potom je pištoljem ubio još dva vojnika u tenku, a jednog zarobio. Oštećeni tenk je zakrčio put ostalim vozilima. Za taj i mnoge druge podvige bio je izabran za delegata Prve dalmatinske brigade na Prvom kongresu Ujedinjenog saveza antifašističke omladine Jugoslavije (USAOJ) u Bihaću, gde je bio izabran u radno predsedništvo Kongresa.

Tokom 1943, učestvovao je u borbama na utvrđenje Ćusinu kod Jajca, kod Travnika, oko Gornjeg Vakufa, u borbama za Prozor, u prelazu preko Neretve, u borbama za Nevesinje, Gacko i oko Nikšića, te u bici na Sutjesci. Krajem 1943. godine učestvovao je u borbama za oslobođenje Dalmacije, Imotskog, Aržana, Posušja, za oslobođenje Duvna, Livna, Glamoča i Grahova. Krajem 1944. godine učestvovao je u borbama za Knin, Sinj, Mostar, zatim oko Bosanskog Grahova, Srba, Gračaca i drugim. U 1945. godini kao komandant brigade Devete divizije učestvovao je u oslobođenju Paga, Raba, Cresa i Lošinja, zatim u borbama za Opatiju, Rijeku, Buzet, Buje i Trst. U toku rata bio je ranjen dva puta lakše i dva puta teže.

Posleratna karijera

Godine 1945, bio je prekomandovan u Jugoslovensku ratnu mornaricu (JRM), na dužnost načelnika štaba Južnog Jadrana, a od 1948. bio je komandant Severnog Jadrana. Posle završene Više vojne akademije JNA, bio je postavljen za načelnika odeljenja Treće armijske oblasti. Godine 1952, bio je na službi u Generalštabu JNA, a od 1954. u Sedmoj armijskoj oblasti. Od januara 1960. do 1963. bio je na dužnosti Vojnog izaslanika FNRJ u Moskvi, kad je otišao u Ratnu školu VVA Kopnene vojske JNA, koju je završio 1964. godine. Od tada, pa sve do penzionisanja 1977. godine, bio je komandant Vojnog okruga Split u činu general-potpukovnika JNA.

Vršio je i mnoge partijsko-političke funkcije. Godine 1958. bio je delegat na Sedmom kongresu SKJ u Ljubljani. Aktivno je učestvovao u radu SSRN Jugoslavije, izviđača, Saveza boraca NOR Jugoslavije i ostalim organizacijama. Bio je i član Međuopštinske konferencije SKJ za Dalmaciju.

Umro je 9. maja 1985. godine u Puli.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i ostalih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima i — Ordena narodne armije sa lovorovim vencem, Ordena partizanske zvezde sa srebrnim vencem, Ordena bratstva i jedinstva sa srebrnim vencem, Ordena zasluga za narod sa srebrnim zracima i Ordena za hrabrost. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 24. jula 1953. godine.

Literatura

• Jugoslovenski savremenici: ko je ko u Jugoslaviji. „Sedma sila“, Beograd 1957. godina.
• Narodni heroji Jugoslavije. Ljubljana - Beograd - Titograd: Partizanska knjiga - Narodna knjiga - Pobjeda. 1982.