Mađarska zavičajna kuća „Tajhaz”
| Mađarska zavičajna kuća „Tajhaz” | |
|---|---|
| Osnivanje | sredina 19. veka |
| Lokacija | Temerin Srbija |
| Vrsta | muzej |
| Adresa | JNA 126 |
Mađarska zavičajna kuća „Tajhaz” je etno kuća koja se nalazi u ulici JNA 126, u Temerinu, u Južnobačkom okrugu. Na mađarskom jeziku "tajhaz" (Tájház) znači zavičajna kuća. Ova kuća „na duž” je iz sredine 19. veka. Otvorena je 20. jula 2003. godine.[1]
O kući[uredi | uredi izvor]
Mađarska zavičajna kuća predstavlja panonsko ravničarski tip kuće, sa tradicijom graditeljstva mađarskog stanovništva. U kući se mogu videti predmeti koji su svakodnevno upotrebljavani u skladu sa seljačkim načinom života. Elementi nisu označeni kao što je to slučaj u muzejima. Smatra se da je ova takozvana nabijača pokrivena krovom sa trskom postojala još davne 1850. godine. Sve izgleda kao što je izgledalo pre 150 godina.[2]
Važi pretpostavka da je kuća postojala i početkom 1850-tih godina, ali moguće je i da su debeli zemljani zidovi još stariji. Kuća je prikazana na katastarskoj mapi naselja iz 1892. godine.[1]
Prostorije[uredi | uredi izvor]
U kući se mogu videti tri prostorije:
- kuhinja - tu su predmeti od gline i keramike, po čemu su Mađari u ovom delu Vojvodine bili poznati. Tu je ognjište kao i kredenac i stolaža sa kuhinjskim priborom.[1]
- Gostinjska soba - ova prostorija se najmanje koristila, osim za goste, majke sa tek rođenom decom, štrikanje i tkanje, eventualno i kao dnevna dok su tu gosti. Prozori ove prostorije gledaju na ulicu.
- Današnji dnevni boravak - to je bila soba sa furunom koja je grejala celu prostoriju. Ovde su stanovnici kuće provodili najveći deo dnevnog vremena. Tu su igračke i šetalica iz tog vremena: hodalica za decu, primitivni dubak, izrađena od drveta, ali i drvene mini-sanke za klizanje po ledu.[3]
Ostali objekti[uredi | uredi izvor]
Kuća je smeštena u prostranom dvorištu, u kome ispred ulaznih vrata – orah.[3]
Uz kuću je trem ili gong, štala i prostorija sa opremom za konje, njihovo održavanje, kola za vuču.
Duž trema (gonga), na zidu, nalazi se ručni alat, koji podseća na nekadašnji značaj obrade kudelje. Poseban eksponat predstavlja drvena mašina za pranje veša, a napravio ju je stolar Ujvari, koji je osmislio ovu mašinu. Tu su još i sarački alat za izradu konjske opreme, nakovanj za oštrenje kosa, ručna krunilica, kolarski kozlić…[1]
Veće mašine i alatke nalaze se u spremištu u zadnjem dvorištu. Tu su i volovska zaprega, sanke, dvostruki plug koji su vukli konji, špartač, ručni plug za repu, grabulje za seno, sejačica za kukuruz, sečka, brana, drljača…[1]
Lednjak[uredi | uredi izvor]
U kući je izložen lednjak (preteča savremenih frižidera) delo Franje Ujvarija, inovatora i vlasnika Fabrike mašina, uglednom žitelju Temerina.[3]
Platno sa vezenim stihovima[uredi | uredi izvor]
Iznad ognjišta na zidu stoji „domaćica” – platno sa vezenim stihovima. U slobodnom prevodu sa mađarskog, ispisane poruke glase:
"Где живи вера, ту живи и љубав"; "Где је мир, ту је и благослов", "Где је благослов, ту је и бог", "Где је бог, ту ништа више није потребно".[3]
Današnja namena[uredi | uredi izvor]
Dvorište i prateći objekti tokom godine koriste se za umetnička događanja. Udruženje TAKT - Temerinska likovno stvaralačka kolonija postoji već 40 godina i upravlja čitavim ovim prostorom od 2003. godine. 2010. godine su napravili spratni objekat, Stvaralačku kuću koja predstavlja svojevrstan dom umetnika. Sada je to prostor za umetnike, njihove goste, prijatelje. Urađena je u etno stilu, imaju kuhinju, kupatilo, radionicu i na spratu smeštajne kapacitete.
Aktivnosti koje se odvijaju u sklopu zavičajne kuće Tajhaz su vezane za razvoj kulturnog turizma. Tokom leta se održavaju različite manifestacije, književne večeri, prezentacije, muzički programi, folklor, izložbe.[2]
Teritorijalna nadležnost kuće[uredi | uredi izvor]
Teritorija u nadležnosti Mađarske zavičajne kuće „Tajhaz” je opština Temerin.
Radno vreme[uredi | uredi izvor]
Objekat ne radi u zimskom periodu.
Obavezna najava poseta.[4]
Domaćin i samouki kustos je Ištvan Adam.[3]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d „Tájház – zavičajna kuća”. temerintourism. Arhivirano iz originala 11. 05. 2021. g. Pristupljeno 21. 5. 2021.
- ^ a b „ZAVIČAJNA KUĆA TAJHAZ U TEMERINU”. Vojvođanske vesti. Pristupljeno 21. 5. 2021.
- ^ a b v g d „Putovanje kroz vreme u mađarskoj etno-kući”. Politika. Pristupljeno 21. 5. 2021.
- ^ „ZAVIČAJNA KUĆA “TAJHAZ” – TEMERIN”. vojvodina.travel. Pristupljeno 21. 5. 2021.