Miloš Trebinjac

miloš trebinjac
Lični podaci
Datum rođenja	(1886-04-06)6. april 1886.
Mesto rođenja	Bajina Bašta, Kraljevina Srbija
Datum smrti	29. avgust 1939.(1939-08-29) (53 god.)
Mesto smrti	Beograd, Kraljevina Jugoslavija
Profesija	profesor
Delovanje
Član KPJ od	1919.

Miloš Trebinjac (Bajina Bašta, 6. april 1886 — Beograd, 29. avgust 1939), profesor, politički radnik i revolucionar.

Biografija

Rođen je 6. aprila 1886. godine u Bajinoj Bašti. Njegov otac Josif Trebinjac bio je stolar i trgovac građom i vlasnika prve parne strugare u račanskom kraju. On je takođe bio i jedan od prvih socijalističkih agitatora u ovom kraju. Imao je trojicu sinova, a Miloš je bio najstariji. Osnovnu školu je završio u Bajinoj Bašti, a gimnaziju u Užicu. Potom je studirao istoriju na Filozofskom fakultetu u Beogradu i nakon diplomiranja je radio kao profesor u Valjevu, Požarevcu, Pirotu i Beogradu.

Tokom gimnazijskih dana u Užicu družio se sa Radovanom Dragovićem, Dimitrijem Tucovićem i Dušanom Popovićem i preko njih je prihvatio socijalističke ideje. Kao student 1907. godine je sa Dimitrijem Tucovićem došao u Bajinu Baštu da pomogne socijalističkom pokretu u akciji prikupljanja potpisa za peticiju u sklopu akcije za uvođenje opšteg prava glasa. Godine 1910. je postao saradnik lista „Borba”, a bio je i govornik na prvom socijalističkom zboru u Bajinoj Bašti, održanom 24. jula 1911. godine, pred oko 500 radnika i seljaka. Ovaj skup, koji je policija najpre pokušala da zabrani, a potom i da rasturi održan je povodom namere Vlade Kraljevine Srbije da povuče tek doneti „Zakon o radnjama”. Na parlmanetarnim izborima 1914. godine Miloš Trebinjac je bio poslanički kandidat za toplički, valjevski i užički okrug.

Učestvovao je u Prvom i Drugom balkanskom ratu, tokom 1912. i 1913. godine i u Prvog svetskog rata, od 1914. do 1918. godine. Tokom Prvog svetskog rata komandovao je jednom artiljerijskom baterijom i za iskazanu hrabrost bio odlikovan Karađorđevom zvezdom. Od 1913. do 1918. godine je pisao ratni dnevnik, čiji veći deo je objavio list „Politka” tokom 1965. godine.

Nakon završetka rata, krajem 1918. godine postao je jedan od urednika „Radničkih novina”, aprila 1919. godine na „Kongresu ujedinjenja” svih socijalističkih partija bio je izabran u Pokrajinski Izvršni odbor Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunista) za Srbiju. Godine 1920. godine je postao sekretar Oblasnog veća SRPJ(k) za Srbiju. Bio je jedan od učesnika pripremi „Vukovarskog kongresa” 1920. godine, na kome je bio jedan od sekretara kongresa. Iste godine je zbog komunističkog delovanja bio otpušten iz državne službe.

Na izborima za Ustavotvornu skupštinu održanim novembra 1920. godine bio je izabran za narodnog poslanika u valjevskom srezu. Kao jedan od poslanika Komunističke partije Jugoslavije u Narodnoj skupštini Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca je energično je branio interese radničke klase. Nakon donošenja „Obznane”, decembra 1920. godine, a potom i donošenja „Zakona o zaštiti države”, avgusta 1921. godine, bio mu je kao i ostalim poslanicima KPJ poništen poslanički mandat. Nakon toga je bio uhapšen zajedno sa ostalim članovima Izvršnog odbora KPJ. Na „Vidovdanskom procesu”, održanom februara 1922. godine zajedno sa ostalim prvacima KPJ bio je osuđen na dve godine zatvora zbog navodnog učešća u pokušaju atentata na regenta Aleksandra.

Nakon izlaska iz zatvora, 1923. godine, napustio je Jugoslaviju i otišao u Francusku, gde je proveo desetak narednih godina. Tu se i oženio sa Margaritom i dobio sina Francisa. Tokom boravka u Francuskoj, sarađivao je sa Anri Barbisom u Balkanskom komitetu, a jedno vreme je radio i u Internacionali prosvetnih radnika, kao jedan od njenih sekretara. Takođe je sarađivao i u francuskoj komunističkoj štampi kao spoljnopolitički urednik jednog lista.

Godine 1935. se vratio u Kraljevinu Jugoslaviju i ovde izdao brošuru „Narodni front u Francuskoj”. Prevodio je sa ruskog, nemačkog i francuskog jezika, a preveo je i delo profesora M. Isajeva „Veliki ljudi i socijalna sredina”. Tokom Španskog građanskog rata, radio je na organizovanju slanja dobrovoljaca iz Jugoslavije, koji su preko Francuske, odlazili u Španiju, gde su se u redovima Internacionalnih brigada borili protiv fašizma. Zbog ovoga je bio ponovo uhapšen. Umro je 29. avgusta 1939. godine u Državnoj bolnici u Beogradu, od posledica policijske torture.

Njegovo ime danas nosi Narodna biblioteka u Bajinoj Bašti, a od 1967. do 1978. godine njegovo ime je nosila i današnja Gimnazija „Josif Pančić”. U Pančevu i Valjevu postoje ulice sa njegovim imenom. Njegova ćerka Sonja Trebinjac bila je supruga makedonskog i jugoslovenskog političara Lazara Koliševskog.

Literatura

• Mala enciklopedija Prosveta tom III. Beograd: Prosveta. 1978. 
• Morača, Pero; Stojanović, Stanislav (1979). Komunisti Jugoslavije 1919—1979. Beograd: Eksport pres. 
• Kovačević, Marko D. (2015). 50 godina gimnazije u Bajinoj Bašti. Bajina Bašta: Gimnazija „Josif Pančić”.