Pređi na sadržaj

Минхен (film)

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Minhen
Filmski poster
Žanrdrama, triler
RežijaStiven Spilberg
ScenarioToni Kušner
Erik Rot
ProducentStiven Spilberg
Bari Mendel
Ketlin Kenedi
Kolin Vilson
Glavne ulogeErik Bana
Danijel Krejg
Džefri Raš
Kiran Hajnds
Matje Kasovic
MuzikaDžon Vilijams
Producentska
kuća		Universal Pictures, Dreamworks Pictures
Godina2005.
Trajanje164 minuta
ZemljaSAD
Jezikengleski
Budžet70 miliona dolara
Zarada131 milion dolara
IMDb veza

Minhen (engl. Munich) je američki film iz 2005. snimljen po romanu Đerđa Jonaša, koji govori o masakru izraelskih sportista na OI 1972. u Minhenu i tajnoj operaciji odmazde koju je naredila izraelska vlada. Priča govori o grupi ubica, koji predvodi bivši agent Mosada Avner (Erik Bana), koji pronalaze i ubijaju pripadnike Crnog septembra za koje se smatra da su odgovorni za ubistvo 11 izraelskih sportista. Film je bio nominovan za pet Oskara a režirao ga je Stiven Spilberg.

Prvi deo filma, koji govori o masakru, zasnovan je na činjenicama. Drugi deo filma, koji opisuje odgovor izraelske vlade, kritičari i novinari su dovodili u pitanje. Spilberg je drugi deo filma opisao kao „istorijsku fikciju“, rekavši kako je film inspirisan stvarnim izraelskim operacijama poznatim pod nazivom „Operacija Božja srdžba“.

Pregled[uredi | uredi izvor]

Film je zasnovan na knjizi kanadskog novinara Džordža Džonasa Osveta: istinita priča o izraelskom protiv-terorističkom timu, Sama knjiga temeljena je na izvorima Juvala Aviva, koji je tvrdio da je bio agent Mosada. U knjizi, Avivovu priču pripoveda protagonist zvan „Avner“. Džonasova knjiga prvo je ekranizovana kao televizijski film iz 1986, Sword of Gideon, sa Stivenom Bauerom i Majklom Jorkom u glavnim ulogama, a u režiji Majkla Andersona.

Film je sniman na raznim lokacijama na Malti (koje je trebalo da prikažu Tel Aviv, Bejrut, Kipar, Atinu i Rim), Budimpešti (koja je trebalo da zameni London, Rim, Pariz i nemački aerodrom Firstenfeldbruk), Parizu i Njujorku

U američkim bioskopima film je prošao dosta loše, zaradivši oko 43,5 miliona dolara, što je bilo oko tri četvrtine budžeta (75 miliona). Međutim, film je relativno dobro prošao u Evropi, sa zaradom 130.346.986 dolara.

Radnja[uredi | uredi izvor]

 Upozorenje: Slede detalji zapleta ili kompletan opis filma!

1972. svet je gledao ubistvo 11 izraelskih sportista na olimpijskim igrama u Minhenu. Ovo je priča o onome što je usledilo.

Film počinje s opisom masakra u Minhenu 1972, popraćenih izveštajima iz tadašnjih novina i televizijskih vesti. Nakon ubistva, izraelska vlada sprema tajnu organizaciju usmerenu na ubistva vođa Crnog septembra koji su planirali taj napad. Za vođu operacije izabran je nižerangirani Mosadov agent Avner Kaufman (Erik Bana), koji je rođen u Izraelu, ali odrastao u Nemačkoj. Kako izraelska vlada ne bi bila upetljana u ubistva, Avner službeno istupa iz Mosada, a njegova ekipa obavlja operacije bez povezanosti s Mosadom ili izraelskom vladom. Upute i novac dobivaju preko sefova u Švajcarskoj banci, a nekoliko se puta sastaju s Mosadovim rukovodiocem, Efraimom (Džefri Raš).

Ekipu čine Stiv (Danijel Krejg), južnoafrički vozač, Hans (Hans Cišler), falsifikator dokumenata; Robert (Matje Kasovic), belgijski proizvođač igračaka specijalizovan za eksplozive i Karl (Kiran Hajnds), koji „čisti“ nakon operacija. Kako bi našli jedanaest članova Crnog septembra, Avner plaća velike iznose Francuskom špijunu Luju (Matje Amalrik). Grupa putuje u Rim kako bi pronašli i ubili jednog od članova Crnog septmebra, koji tamo radi kao prevodilac i muzičar. Ekipa nakon toga odlazi u Pariz, gde podmeću bombu koja ranjava člana palestinskog Fataha, koji kasnije umire od zadobijenih rana. Kreću na Kipar gde ubijaju agenta KGB-a, podmetnuvši mu bombu pod krevet. Međutim, eksploziv je prejak i umalo ubija i Avnera koji se nalazio u susednoj sobi, što baca sumnju na Luja koji je podmetnuo eksploziv. Nakon što je Luj dao grupi informacije o tri Palestinca u Bejrutu, Kamalu Advanu, Kamalu Naseru i Abu Jusefu Najaru, Efraim im prvo zabranjuje da pođu u arapsku zemlju. Međutim, popušta uz uslov da grupu prate izraelski specijalci. U Bejrutu, Stiv, Robert i Avner se sastaju s grupom izraelskih specijalca (među kojima je i budući premijer Ehud Barak), uspevaju pronaći trojicu lidera i ubijaju njih, ali i nevine prolaznike i susede.

Ekipa kreće u Atinu gde je Luj pronašao apartman koji bi im poslužio kao sigurna kuća. Tokom noći, trojica pripadnika POO-a, koji su takođe rezervisali apartman kao sigurnu kuću, upadaju u stan. Nakon nervoznih pretnji pištoljima, Avner smiruje situaciju rekavši kako su oni kolege militantni revolucionari. Avner počinje razgovor o bliskoistočnoj politici s vođom druge grupe. Ali govori strastveno o Gazi i Zapadnoj obali, koje naziva rodnim krajem. Avnerova grupa obavlja sledeće ubistvo. U očajničkom pokušaju, Hans ulazi u hotel, pa u sobu u kojoj je KGB-ov kontakt, baca granatu u sobu i aktivira Fosforne granate skrivene u televizoru, ubivši zamenu za KGB-ova agenta kojeg su pre ubili. Tokom bekstva, ekipa razmenjuje vatru s Palestincima, a Karl ubija Alija (Omar Metvoli).

Luj konačno dostavlja informacije o Salamehu, organizatoru minhenskog masakra. Avner sazanje kako CIA možda ima veze sa Salamehom. Grupa odlazi u London kako bi pronašla Salameha, ali ne uspevaju ga ubiti, najverovatnije zbog intervencije CIA. Avner postaje sve više paranoičan jer samu ekipu hvata grupa ubica. Karla ubija jedna Holanđanka, profesionalna ubica. Ekipa je sledi i ubija osvetivši tako Karlovu smrt. Kasnije je Hans pronađen i izboden do smrti, a Robert je poginuo od bombe u radionici. Kad su dva preostala plaćenika pronašla Salameha u dobro čuvanoj rezidenciji u Španiji, u nameri ih ometu Salamehovi čuvari. Avner počinje panično pucati i pogađa jednog od čuvara, za kojeg se ispostavlja da je malsić. Stražari uzvraćaju vatru, a Avner i Stiv jedva uspevaju pobeći.

Vrativši se u Izrael, a kasnije u svoj novi dom u Bruklin svojoj ženi i detetu, Avner postaje deprimiran. Počinju ga mučiti paranoični strahovi o sigurnosti svoje porodice, vraćaju mu se slike masakra u Minhenu to se počinje pitati o moralnosti ubistva koje je počinio i vrednosti misije. Njegov rukovodilac, Efraim, dolazi u SAD kako bi ga nagovorio da se ponovo pridruži Mosadu, ali Avner odbija. U zadnjoj sceni filma, prikazuje se zgrada UNa, a kamera onda prelazi na pogled na Njujork, na kojem se vide i tornjevi Svetskog trgovinskog centara. Pojavljuje se postskriptum: „Ubijeno je devet od jedanaest Palestinaca koje su planirali otmicu“, a reči „devet... jedanaest“ (iz prvog reda) pojavljuju se tačno ispod tornjeva blizanaca

Kritike[uredi | uredi izvor]

Rodžer Ibert hvalio je film te ga stavio na treće mesto najboljih filmova u 2005. godini.[1]

Džejms Berardineli je ocenio film pozitivno[2], a bio je to jedini film kojem je dao četiri zvezdice, te ga uvrstio u top 100 najboljih filmova svih vremena.

Kritičar Entertejnment viklija (Entertaimnent Weekley), Oven Glajbermen, rekao je kako je Minhen najbolji film u 2005. godini.

Reks Rid iz Njujork observera (New York Observer) pripada grupi kritičara kojima se film nije svideo: „Bez srca, bez ideje i s mnogo materijala za debatu.“[3]

Nagrade i nominacije[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Roger Ebert (18. 12. 2005). „Ebert's Best 10 Movies of 2005”. Chicago Sun-Times. Arhivirano iz originala 17. 11. 2012. g. Pristupljeno 25. 08. 2021. 
  2. ^ James Berardinelli (2005). „Munich review”. reelviews.net. Pristupljeno 13. 1. 2008. 
  3. ^ Rex Reed (26. 12. 2005). „Pierce My Heart! 007 is The Matador”. The New York Observer. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Минхен_(филм)&oldid=27810091”