Miodrag B. Protić

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Miodrag Protić.
Miodrag B. Protić
Miodrag B. Protić
Lični podaci
Datum rođenja(1922-05-10)10. maj 1922.
Mesto rođenjaVrnjačka Banja, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca
Datum smrti20. decembar 2014.(2014-12-20) (92 god.)
Mesto smrtiBeograd, Republika Srbija

Miodrag B. Protić (Vrnjačka Banja, 10. maj 1922 – Beograd, 20. decembar 2014)[1] bio je srpski slikar, likovni kritičar, teoretičar i istoričar umetnosti i akademik.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Osnovnu školu završio je u Vrnjačkoj Banji, a gimnaziju u Kraljevu. Diplomirao je na Pravnom fakultetu u Beogradu 1950.[2] Učio je slikarstvo u Slikarskoj školi Mladena Josića 1943 — 1944. godine kod Jovana Bijelića i Zore Petrović. Dalje obrazovanje sticao je u Parizu 1953 — 1954, Italiji (u više navrata) i SAD 1963.

Od 1950. do 1959. godine radi u Ministarstvu prosvete, nauke i kulture kada inicira osnivanje Moderne galerije. Otkupljuje umetničke radove sa izložbi i ateljea umetnika. Postavljen je za upravnika Moderne galerije 1959. Muzej savremene umetnosti u Beogradu otvara 1965. godine i na njegovom čelu je do penzionisanja 1980.

Izlaže od 1946. godine na brojnim kolektivnim izložbama u zemlji i inostranstvu. Prvi put je samostalno izlagao 1956. Član je ULUS-a od 1948. Bio je član grupe „Samostalni“ (1951 — 1955) i „Decembarske grupe“ (1955 — 1960).

Napisao je veliki broj knjiga, studija, eseja i kritika o srpskoj i jugoslovenskoj likovnoj umetnosti koje objavljuje od 1952. godine. Redovni kritičar „NIN“-a je između 1952. i 1958. Sarađivao u brojnim dnevnim listovima i časopisima: „Glas“, „Rad“, „Politika“, „Borba“, „Danas“, „Delo“, „Savremenik“, „Književnost“, „Letopis Matice srpske“, „Književne novine“, „Umetnost“ i dr.

Bio je član Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti u Zagrebu od 1966. do 1991. godine.

Dobitnik je Nagrade „Sava Šumanović”.[3]

Oktobra 2022. u Protićevu čast u okviru MSU organizovana je izložba Gospodstvo uma: Miodrag B. Protić, život posvećen umetnosti.[4][5]

Stvaralaštvo[uredi | uredi izvor]

Slikarstvo[uredi | uredi izvor]

Mrtva priroda sa žutom pticom (1959), Narodni muzej Kraljevo

Miodrag B. Protić je uz veliko angažovanje na osnivanju Moderne galerije i pisanju likovnih kritika u kojima je svakodnevno pratio tekući umetnički život ranih pedesetih godina, najviše bio posvećen svojoj osnovnoj delatnosti - slikarstvu. Pripadao je onaj generacija koja je prva posle raskida sa dogmatskom estetikom socijalističkog realizma povela našu umetnost prema slobodnom izrazu i osamvremenjivanju njenog jezika koje će je dovesti u red aktuelnih estetičkih tokova tog vremena. Protić, veoma obrazovan i informisan bio je na samom vrhu srpskih i jugoslovenskih umetnika koji je kao istaknuti akter vlastitim slikarstvom snažno usmeravao prema modernizmu ovaj pokret naše umetničke obnove posle Drugog svetskog rata. Smatrao je da nova umetnost poseduje sopstvenu tradiciju i autonomiju za koju se u novim uslovima treba izboriti samom slikarskom praksom. Već ranim delima je obezbeđivao legitimnost apstraktnoj umetnosti do čijeg je čistog izraza došao u nekoliko etapa. Tri su slikarska elementa kojima je Protić izgradio svoj slikarski stil - linija, boja i predmet. Tokom šeste decenije njegove slike su ukazale na taj istrajni put redukcije plastične forme od realizma predmetnih elemenata do oblika koji je poprimio elemente znaka i simbola tokom šezdesetih godina. Pročišćavanje njegove slike do čiste apstraktne paradigme bilo privedeno konačnom izrazu tokom sedme decenije kada je u nekoliko značajnih ciklusa zaokružio opus dovodeći ga do najreprezentativnijih primera srspke i jugoslovenske umetnosti druge polovine 20. veka.

Kritika[uredi | uredi izvor]

Preporod srpske likovne umetnosti posle 1950. godine pratila je, a katkada i predvodila, i likovna kritika. Prvu kritiku Protić je objavio još kao đak kraljevačke Gimnazije, u časopisu Osvit, koji je pokrenuo sa svojim školskim drugovima. Iza časopisa se nalazilo istoimeno literarno udruženje.[6] U oktobru 1950. godine napisao je kritiku povodom samostalne izložbe Miće Popovića, a godinu dana kasnije dobija mesto umetničkog kritičara u NIN-u.[7] Budući da je ostao svestan značaja ove discipline u našem umetničkom životu, a posebno u vremenu obnove, Miodrag B. Protić je veliki doprinos dao neumorno pišući o tekućim likovnim zbivanjima, najviše tokom šeste decenije dvadesetog veka. Njegovo čisto kritičarsko angažovanje bilo je značajno smanjeno krajem te decenije kada je bio imenovan za upravnika Moderne galerije smatrajući da sa te pozicije ima manje prava da neposredno arbitrira kritičkim ocenama o pojavama i ličnostima na aktuelnoj sceni, Protić se okreće pisanju većih eseja i studija koje su na sintetički način objedinjavale stilske i estetičke periode nastanka i razvoja ponajpre, srpskog modernizma dvadesetog veka. U tom pogledu posebno su bile značajne izložbe i ciklusa „Jugoslovenska umetnost HH veka“ koji je inicirao u Muzeju savremen umetnosti a u kojem je sa timom najistakutijih stručnjaka dao jasnu sliku njenog razvoja i dostignuća. Nesumnjivo je da je Protić veoma mnogo doprineo novom unapređivanju likovne kritike kao aktivne discipline tumačenja dela umetnosti i njenih protagonista posle godina bučne ideološke propagande neposredno posle drugog rata. Time je on načinio svojevrsni priključak sa najznačajnijim umetničkim kritičarima između dva svetska rata i načinio jasan kontinuitet i sa tom značajnom tradicijom u novijem srpskom stvaralaštvu.

Odlikovanja[uredi | uredi izvor]

  • 1967. Srebrna medalja za zasluge Čehoslovačke Socijalističke Republike
  • 1977. Orden „komandera“ Kraljevine Danske
  • 1981. Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom SFRJ
  • 1983. Orden oficira reda umetnosti i književnosti Francuske Republike

Samostalne izložbe[uredi | uredi izvor]

Bibliografija (izbor)[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Preminuo Miodrag Protić, jedan od osnivača MSUB (B92, 24. decembar 2014)
  2. ^ Muzej Savremene umjetnosti[mrtva veza], Pristupljeno 13. 4. 2013.
  3. ^ Beograd, Beta, N1 (2021-03-25). „Urošu Đuriću nagrada "Sava Šumanović"”. N1 (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26. 
  4. ^ Dimitrijević, Milica. „Gospodstvo uma Miodraga B. Protića”. Politika Online. Pristupljeno 2022-10-20. 
  5. ^ A. K., M. (20. 10. 2022). „PROTIĆEVO GOSPODSTVO UMA: Postavkom posvećenom veku od rođenja svog osnivača Muzej savremene umetnosti obeležava 57-godišnjicu”. Večernje novosti. Pristupljeno 24. 10. 2022. 
  6. ^ Novčić, Suzana (2005). „Miodrag Protić - kritičar”. Naša prošlost. 6: 141. 
  7. ^ Novčić, Suzana (2005). „Miodrag Protić - kritičar”. Naša prošlost. 6: 143. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Knjige i monografije[uredi | uredi izvor]

Predgovori kataloga (izbor)[uredi | uredi izvor]

Eseji i kritike (izbor)[uredi | uredi izvor]

Nagrade i priznanja[uredi | uredi izvor]

  • 1956. Međunarodn nagrada UNESCO-a na XVIII bijenalu, Venecija, Oktobarska nagrada grada Beograda, Beograd
  • 1961. Nagrada na I trijenalu likovnih umetnosti Jugoslavije, Beograd, Zlatna medalja na izložbi III Morgam's Paint, Rimini
  • 1974 I nagrada na Plavom salonu, Zadar
  • 1977. Otkupna nagrada na XVII ikovnoj jeseni, Sombor
  • 1980. Nagrada NIN-a „Dimitrije Tucović“ za knjigu „Oblik i vreme“, Beograd
  • 1982. Nagrada „Beli anđeo“ Kolonije Mileševa, Prijepolje
  • 1983. Povelja „Slava Raškaj“ na 3. bijenalu akvarela Jugoslavije, Karlovac
  • 1985. Sedmojulska nagrada SR Srbije, Beograd
  • 1990. Prva nagrada na XVI memorijalu „Nadežda Petrović“, „Čačak“
  • 1992. Velika nagrada na I bijenalu akvarela podunavskih zemalja, Zrenjanin
  • 1995. Nagrada „Todor Manojlović“ za moderni umetnički senzibilitet, Zrenjanin
  • 2000. Povelja Srpske književne zadruge za živono delo, Beograd
  • 2001. Prva nagrada na Jesenjoj izložbi ULUS-a, Beograd

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Izvori[uredi | uredi izvor]

  • Dokumentacija Muzeja savremene umetnosti, Beograd
  • Miodrag B. Protić, monografija, Clio, Beograd, 2002

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Миодраг_Б._Протић&oldid=27344048”