Mitropolit zagrebački Dositej
| Dositej (Vasić) | |
|---|---|
.jpg) Mitropolit Dositej | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 5. decembar 1877. |
| Mesto rođenja | Beograd, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 13. januar 1945. (67 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina Jugoslavija |
Dositej (svetovno ime Dragutin Vasić; Beograd, 5. decembar 1877 — Beograd, 13. januar 1945) bio je episkop niški i prvi mitropolit zagrebački Srpske pravoslavne crkve, koja ga je kanonizovala kao Svetog sveštenoispovednika Dositeja.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Gimnaziju i bogosloviju završio je u svom rodnom mestu.[1] Zamonašio se još kao učenik bogoslovije i rukopoložen je u čin jerođakona. Završio je kijevsku Duhovnu akademiju i magistraturu 1904. godine, a zatim je završio filozofske nauke na Univerzitetu u Berlinu i Lajpcigu.
U maju 1913. godine Sveti Arhijerejski Sabor Kraljevine Srbije izabrao ga je za episkopa niškog, a 25. istoga meseca posvećen je za episkopa.
Tokom Prvog svetskog rata dočekao je bugarskog okupatora u svojoj rezidenciji, a onda je prebačen u internaciju. Posle kapitulacije Bugarske vraća se u svoju eparhiju 1918. godine. U njoj je ostao do 1933.
Dana 8. oktobra 1932. godine u Svetom arhijerejskom saboru jednoglasno je izabran za prvog mitropolita Zagrebačkog.[2]
U vreme vraćanja Čeha i Slovaka u pravoslavlje iz rimokatolicizma, a u Prikarpatskoj Rusiji iz unije, episkop Dositej je tri godine proveo u Čehoslovačkoj kao izvrstan misionar, a potom je održavao stalnu vezu sa mladom Pravoslavnom crkvom u ovoj zemlji.
Posle stvaranja Zagrebačke eparhije postavljen je za prvog mitropolita zagrebačkog. Mitropolit Dositej se naročito istakao svojim organizatorskim radom. Novoosnovanoj Mitropoliji zagrebačkoj postavio je čvrste temelje i dao značaj koji joj i priliči u takvoj političkoj i kulturnoj metropoli kao što je grad Zagreb.
Drugi svetski rat je mitropolita Dositeja zatekao u Zagrebu, u njegovoj rezidenciji. Na dan proglasa NDH, 10. aprila 1941. godine, uhapšen je od ustaša i sa svojim đakonom Lazarom Živadinovićem zatvoren u zloglasni zatvor u Petrinjskoj ulici. O njegovom stradanju svedoči i izjava belgijskog konzula Arnolda Roberta, koji je kroz otvor na vratima ćelije broj 8, videvši telo unakaženog mitropolita Dositeja, rekao: "No, bogami, ovo je divljaštvo što ovi ljudi rade".[3]
Teško bolestan premešten je u bolnicu Milosrdnih sestara. Umesto lečenja "milosrdne sestre" svirepo su ga mučile i ponižavale. Od njih je svakodnevno mučen i zlostavljan, tako da mu je sva brada bila počupana. Po svedočenju Božidara Cerovskog, šefa ustaške policije u Zagrebu, "Mitropolit je bio tako strašno izmrcvaren da je jedva živ utrpan u voz za Beograd". Nakon višegodišenjih pokušaja generala Nedića da izdejstvuje spašavanje srpskog mitropolita, konačno je dopremljen u Zemun, u teretnom vagonu, bolesnog mitropolita preuzimaju Nemačke okupacione vlasti i sprovode ga u Beograd. Nekoliko meseci posle toga umro je u manastiru Vavedenje u Beogradu 13. januara 1945. godine, od teških posledica zlostavljanja.
Govorio je odlično ruski, češki, nemački i francuski jezik.
Odlikovan je ordenom Svetog Save I stepena sa lentom, zlatnom Obilićevom medaljom za hrabrost, ordenom Karađorđeve zvezde 4 stepena, ordenom Bijelog orla 4 stepena i ordenom Crvenog krsta, ruskog i jugoslovenskog.
Na redovnom zasedanju Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve Mitropolit Dositej je, zbog svog mučeničkog stradanja i ispovedanja pravoslavne vere, unet u Imenoslov Srpske crkve kao ispovednik.
Srpska crkva ga proslavlja 13. januara/31. decembra.
Uveče, 12. maja 2008. godine molitveno su prenete mošti Svetog sveštenoispovednika Dositeja zagrebačkog i vavedenjskog iz groba u porti manastira Vavedenje u Beogradu u samu crkvu.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
-
Natpis sa druge strane nadgrobne spomen ploče
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Politika", Beograd 1938. godine
- ^ Dušan Lj Kašić Srbi i pravoslavlje u Slavoniji i sjevernoj Hrvatskoj Savez udruženja pravosl. sveštenstva SR Hrvatske, 1967
- ^ „Istorijat Mitropolije zagrebačko-ljubljanske – Mitropolija zagrebačko-ljubljanska” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 08. 09. 2019.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro.
- Radić, Radmila; Isić, Momčilo (2015). Srpska crkva u Velikom ratu 1914-1918. Beograd-Gacko: Filip Višnjić, Prosvjeta.
- Jakovljević, Slobodan (2014). „Srpska pravoslavna crkva u konkordatskoj borbi 1937. godine - pokušaj nove sinteze” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 73 (2): 272—295.
- Jakovljević, Slobodan (2015). „Srpska pravoslavna crkva u konkordatskoj borbi 1937. godine - pokušaj nove sinteze (II deo)” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 74 (1): 269—293.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Mitropolit zagrebački Dositej na Vikimedijinoj ostavi- Sveti Dositej Vasić, ispovednik -mitropolit zagrebački
- Vladika Dositej Vasić
- Svedok Hristov veran do smrti (SPC)
- Sećanje na velikog arhijereja i svetitelja Srpske Crkve (SPC, 13. januar 2017)
- MUČEN OD USTAŠA U NDH: Dositej poslednji Sveti u Zagrebu (Hronograf, 17. januar 2023)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
