Mihailo Kovačević
| Mihailo Kovačević | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 14. jun 1878. |
| Mesto rođenja | Paštrić, kod Mionice, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 5. oktobar 1927. (49 god.) |
| Mesto smrti | Štip, Kraljevina SHS |
| Obrazovanje | Vojna akademija u Beogradu |
| Vojna karijera | |
| Služba | 1899—1927. |
| Vojska | Kraljevina Srbija Kraljevina SHS |
| Čin |   Pešadijski brigadni general |
| Učešće u ratovima | Prvi balkanski rat Drugi balkanski rat Prvi svetski rat |
| Odlikovanja | Orden Karađorđeve Zvezde sa mačevima |
Mihailo Kovačević (Paštrić, kod Mionice, 14. juna 1878 — Štip, 5. oktobar 1927) je bio potpukovnik Vojske Kraljevine Srbije i brigadni general Jugoslovenske vojske. Učesnik je Balkanskih i Prvog svetskog rata. Borio se na Solunskom frontu i komandovao je Gvozdenim pukom u vreme proboja Solunskog fronta i oslobađanja Srbije.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 14. juna 1878[1] u Ribnici, lokalitetu u ataru mioničkog sela Paštrić, od majke Anke i oca Vladimira, oboje učitelji,[1] u Osnovnoj školi u Paštriću, kod manastira Ribnica. Njegov otac je bio rođeni brat ministra Ljubomira Kovačevića.[2]
Pet razreda gimnazije je završio u Kragujevcu, a šesti u Kruševcu. Završio je Nižu vojnu akademiju (1896—1899), kao pitomac XXIX klase, posle čega je proizveden u pešadijskog potporučnika.[2]
Bio je komandir voda u 19. pešadijskom puku do 1901, a zatim je radio kao nastavnik gimnastike i pomoćnik starešine klase na Vojnoj akademiji (1901—1908). Godine 1902. je unapređen u čin poručnika. Zatim je vraćen u Kragujevac.[2]
Učestvovao je Majskom prevratu 1903.[3]
U čin kapetana je proizveden 1908. Od 1909. godine je bio predsednik Kragujevačkog Sokola, koje je pod njegovim rukovodstvom doživelo osetan napredak.
Kao major je 1912. učestvovao na Sveslovenskom sokolskom sletu u Pragu. [1]
Pre Balkanskih ratova je bio aktivan u Narodnoj odbrani, kao član Viteške sekcije[2] Sokola.
U Balkanskim ratovima se borio kao komandir I čete I bataljona XIX pešadijskog puka I poziva i I bataljona VIII pešadijskog puka II poziva.[1] Godine 1913. Bugari su ga zarobili kod Krive Palanke, dok je branio svoj položaj,[3] ali je uspeo da se spase. [1]
Kao starešina Sokolskog društva u Kragujevcu i poznat nacionalni radnik dovođen je u vezu sa Sarajevskim atentatom 1914. [1]
Na početku Prvog svetskog rata je učestvovao u operacijama Šumadijske divizije, a nakon povlačenja srpske vojske na Krf, učestvovao je na Solunskom frontu, u okviru Timočke (1916) i Šumadijske divizije (1917), kao pomoćnik komandanta puka.[2] Bio je komandant Drugog pešadijskog puka Moravske divizije, odnosno Gvozdenog puka od 11. maja do 23. decembra 1918, koji je učestvovao u borbama za oslobođenje Srbije.
Na prvom Sokolskom saboru u Novom Sadu 1919. je izabran za referenta i odbornika Vojno-tehničkog odbora.[2]
Nakon rata je obavljao niz značajnih funkcija u vojsci.
Poslat je u Zagreb, gde je bio komandant 35. pešadijskog puka, koga je sam formirao od južnoslovenskih pripadnika četiri austrougarska puka.[2]
Godine 1920. je unapređen u čin pukovnika i prebačen je u Skoplje, za komandanta 20. pešadijskog puka. Od novembra 1922. godine je bio komandant pešadijske brigade Vardarske divizijske oblasti, nakon čega je prešao u Štip. [2] Iako nije imao odgovarajuću školsku spremu, 1. decembra 1925. u Štipu je unapređen u čin brigadnog generala.[1]
U Štipu je osnovao oficirski dom. Na njegovu inicijativu su podignuti spomen kosturnica i kapela vojnicima poginulim na Bregalnici 1913. Dugo je bio načelnik Sokola u Štipu.[4] Dosta je radio na prosvećivanju naroda u Južnoj Srbiji i zaštiti njegovih nacionalnih interesa.[1]
Bio je oženjen Zorkom (rođenom Radičević), ali nisu imali dece.[1]
Zajedno su osnovali Fond za pomoć siromašnoj deci.[1] Ona je u Štipu bila predsednica Kola srpskih sestara.[5] Osnovala je i vodila Žensku radničku školu sa 60 polaznica.[1]
Zbog velike popularnosti,[1] u Štipu su ga iz zasede ubili pripadnici VMRO.[2][a] Pošto je pogođen ispred svoje kuće, preko puta crkve Svetog Nikole, sa tri revolverska metka, dva u glavu i jedan u srce, ostao je na mestu mrtav.[8]
Njegova pogibija i sahrana širom zemlje su naišli na velike osude i pretvorene su u političke manifestacije.[9]
Svečani sprovod njegovih posmrtnih ostataka, vozom od Štipa preko Velesa, Skoplja, Kumanova i Niša do Beograda je trajao naredna dva dana.[10]
Beograđani su mu odali poslednju poštu u Oficirskom domu 8. oktobra.[11] U toku istog dana, u Beogradu i u unutrašnjosti, Narodna odbrana je organizovala protestne mitinge protiv makedonskih komita, ali i zvanične Bugarske.[12]
Atentatori su uhvaćeni narednog jutra u jednoj od pećina kod Radovišta i pošto su pružali oružani otpor, dvojica su ubijena, dok je jedan uhapšen.[13]
Nakon opela u Sabornom hramu, koji je održao Patrijarh srpski Dimitrije i svečane pratnje kroz centar grada, uz prigodne govore, Kovačević je sahranjen o državnom trošku, 9. oktobra u Aleji velikana na Novom groblju u Beogradu.[14] [9]
Odmah po njegovom ubistvu, na sednici opštinskog odbora Štipa je odlučeno da najveći trg u tom gradu, pijaca kod Šedrvana nosi njegovo ime. Na trgu je podignut spomenik, a na mestu pogibije je postavljena spomen ploča,[9] koje su uništili Bugari za vreme Drugog svetskog rata.[2]
Odlikovan je mnogobrojnim domaćim i stranim odlikovanjima za hrabrost.[1] Nosilac je Karađorđeve zvezde IV stepena, Spomenice za dolazak na presto kralja Petra I, Medalje za vojničke vrline, Srebrne medalje za hrabrost, Medalje za hrabrost, Zlatne medalje za hrabrost, Karađorđeve zvezde s mačevima IV stepena, Srebrne medalje za revnosnu službu, Albanske spomenice, Ordena Belog orla, Oredena Svetog Save IV i III reda, Francuskog ratnog krsta divizijskog ranga, Čehoslovačkog velikog krsta.[2]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Dolaskom novog vođe, Ivana Vanče Mihailova, MVRO je pojačala terorističku aktivnost u Jugoslaviji i Bugarskoj. Postali su sve učestaliji napadi na javne ličnosti i državne činovnike, ali i na nedužno stanovništvo,[6] kako bi se što više raspirivao strah i panika. 1. maja 1926. je bačena bomba u jednoj strumičkoj kafani i tom prilikom su poginule dve osobe, a više njih je ranjeno. 3. jula 1926. u Bitolju je ubijen Spasoje Hadži Popović, direktor lista „Južna zvezda“, a tokom 1927. je zabeleženo više diverzija na prugama i železnici, kao i napadi na vojne objekte i magacine u Požarevcu, Zaječaru, Kragujevcu[7]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž z i j k l Radojčić 2014, str. 205.
- ^ a b v g d đ e ž z i j Jevđević 2011, str. 137.
- ^ a b Politika & 6. 10. 1927, str. 5.
- ^ Politika & 7. 10. 1927, str. 4.
- ^ Politika & 7. 10. 1927, str. 3.
- ^ Milenković 2016, str. 131.
- ^ Milenković 2016, str. 132.
- ^ Politika & 7. 10. 1927, str. 1.
- ^ a b v Radojčić 2014, str. 206.
- ^ Politika & 8. 10. 1927, str. 13.
- ^ Politika & 9. 10. 1927, str. 3.
- ^ Politika & 10. 10. 1927, str. 6, 7, 8.
- ^ Politika & 10. 10. 1927, str. 1, 2.
- ^ Politika & 10. 10. 1927, str. 3, 4, 5.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Jevđević, Jevđa A. (2011). Srpski biografski rečnik knjiga 5, Kv-Mao. Novi Sad: Matica Srpska. ISBN 978-86-7946-085-1.
- Miomir, Milenović; Tanović, Jovan, ur. (7. 10. 1927). „Posmrtni ostaci genearala Mihaila Kovačevića stižu danas u Beograd”. Politika. Beograd. 6984. Pristupljeno 30. 1. 2018.[mrtva veza]
- Miomir, Milenović; Tanović, Jovan, ur. (6. 10. 1927). „Jugoslavija i Bugarska - ubistvo generala M. Kovačevića”. Politika. Beograd. 6983. Pristupljeno 30. 1. 2018.[mrtva veza]
- Miomir, Milenović; Tanović, Jovan, ur. (8. 10. 1927). „Svačani sprovod posmrtnih ostataka”. Politika. Beograd. 6985. Pristupljeno 30. 1. 2018.[mrtva veza]
- Miomir, Milenović; Tanović, Jovan, ur. (9. 10. 1927). „Beograd pred odrom generala Kovačevića”. Politika. Beograd. 6987. Pristupljeno 30. 1. 2018.[mrtva veza]
- Miomir, Milenović; Tanović, Jovan, ur. (10. 10. 1927). „Pogibija i hvatanje atentatora, Svečana sahrana generala Kovačevića, Veličanstven miting Narodne odbrane”. Politika. Beograd. 6987. Pristupljeno 30. 1. 2018.[mrtva veza]
- Radojčić, Milorad (2014). Tomić, Aleksa, ur. Besmrtni ratnici Valjevskog kraja u ratovima 1912-1918 - Vitezovi Karađorđeve zvezde (PDF). Valjevo: Međuopštinski istorijski arhiv. ISBN 978-86-80613-17-8. Pristupljeno 31. 1. 2018.
- Milenković, Miloš (2016). Državni udar kao akt nasilnog osvajanja vlasti – slučaj Srbije i Jugoslavije u prvoj polovini 20. veka doktorska disertacija (PDF). Novi Sad: Fakultet za evropske pravno - političke studije - Univerzitet EDUKONS. Pristupljeno 1. 2. 2018.
