Miha Marinko

miha marinko
Miha Marinko
Lični podaci
Datum rođenja	(1900-09-08)8. septembar 1900.
Mesto rođenja	Trbovlje, Austrougarska
Datum smrti	19. avgust 1983.(1983-08-19) (82 god.)
Mesto smrti	Ljubljana, SR Slovenija, SFR Jugoslavija
Profesija	društveno-politički radnik
Porodica
Supružnik	Marija Mica Šlander-Marinko
Delovanje
Član KPJ od	1923.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije 1941 — 1945.
Čin	general-major u rezervi
Predsednik Vlade NR Slovenije
Period	1946 — 1953.
Prethodnik	Boris Kidrič
Naslednik	Boris Krajger
Predsednik CK SK Slovenije
Period	1948 — 1966.
Prethodnik	Franc Leskošek
Naslednik	Albert Jakopič
Predsednik Narodne skupštine NR Slovenije
Period	1953 — 1963.
Prethodnik	Josip Vidmar
Naslednik	Ivan Maček
Heroj
Narodni heroj od	27. novembra 1953.
Odlikovanja

Miha Marinko (Trbovlje, 8. septembar 1900 — Ljubljana, 19. avgust 1983), revolucionar, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Slovenije, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 8. septembra 1900. godine u Trbovlju. Zbog lošeg materijalnog stanja, njegove samohrane majke, morao je da počne da radi još kao trinaestogodišnji dečak. Najpre je radio u Fabrici stakla, a potom se zaposlio kao rudar u rudniku Zagorja. Tu se uključio u radnički pokret i delovao u radu sindikata i kulturno-umetničkim društvima „Iskra“ i „Vesna“.

Član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) je od njegovog osnivanja, 1919. godine, a posle odsluženja vojnog roka, 1923. godine, postao je i član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Učestvovao je u mnogim akcijama rudara, kao organizator i predvodnik štrajkova.

Posle učešća u sukobu s profašističkom organizacijom „Orjuna“, čije su naoružane snage napale rudare, juna 1924. godine i ubile i ranile nekoliko rudara, Miha je bio uhapšen s većim brojem rudara. Po izlasku iz pritvora, emigrirao je u Francusku, nastavljajući da radi rudarski posao. Uporedo sa radom nastavio je i revolucionarnu aktivnost, kao član jugoslovenske sekcije Komunističke partije Francuske.

Iz Francuske je, 1931. godine, otišao u Berlin, a odatle u Moskvu, gde se školovao na Međunarodnom komunističkom univerzitetu. Potom se, 1933. godine, vratio u Jugoslaviju, gde je nastavio ilegalni partijski rad, kao sekretar Pokrajinskog komiteta KPJ za Sloveniju. Na Četvrtoj zemaljskoj konferenciji KPJ, održanoj decembra 1934. godine u Ljubljani, izabran je za člana Centralnog komiteta KPJ.

Posle hapšenja, 1934. godine, bio je proteran u rodno Trbovlje. Tamo je nastavio svoju političko-revolucionarnu aktivnost na obnovi partijske organizacije, iako je živeo u veoma teškim materijalnim uslovima. Kao istaknuti aktivista radničkog pokreta Slovenije i Jugoslavije bio je izabran u Centralni inicijativni odbor Jedinstvene radničke partije Jugoslavije i za člana Radničko-seljačkog pokreta Slovenije.

Zbog svoje političko-revolucionarne delatnosti stalno se nalazio pod prismotrom policije, koja ga je često hapsila i proganjala. Godine 1936. uhapšen je i sproveden, najpre u Zagreb, gde je podvrgnut policijskom mučenju, a onda je, zajedno s ostalima iz Pokrajinskog komiteta, prebačen u Beograd i izveden pred Državni sud za zaštitu države. Pošto nije bilo ozbiljnijih dokaza koji bi dokazali njegovu krivicu, oslobođen je.

U proleće 1937. godine radio je na organizovanju Osnivačkog kongresa Komunističke partije Slovenije, koji je održan od 17. do 18. aprila 1937. godine u okolini Trbovlja, i na kom je izabran za člana Centralnog komiteta. Iste godine predvodio je grupu rudara-dobrovoljaca, s kojom je krenuo u Španiju, da se bori protiv fašizma, ali je u Parizu dobio direktivu iz CK KPJ, da se vrati u zemlju. Decembra 1939. godine organizovao je i rukovodio devetodnevnim štrajkom rudara.

Kao instruktor Centralnog komiteta KP Jugoslavije, radio je na odgovornim partijskim zadacima i izvan Slovenije — u Bosni i Hercegovini, Dalmaciji, Makedoniji i drugim krajevima Jugoslavije. Iako je bio jedan od delegata, nije učestvovao na Petoj zemaljskoj konferenciji KPJ, oktobra 1940. godine u Zagrebu, jer je samo par dana pre održavanja konferencije, zbog provale u partijskoj organizaciji, bio uhapšen zajedno sa Vladimirom Bakarićem, Ankom Butorac i drugima.

Kao iskusni partijski radnik, pisao je i izdavao, tokom 1933. i 1934. godine list „Ćelija“. Sarađivao je i u drugim ilegalnim i poluilegalnim listovima u Sloveniji, kao npr. „Rdečem praporu“ i „Mladom rudaru“, kao i u „Mladom boljševiku“ u Zagrebu, a u Sarajevu je pisao proglas povodom raspuštanja Ujedinjenih radničkih sindikata Jugoslavije (URSSJ), decembra 1940. godine. Od januara do aprila 1941. godine bio je urednik lista „Ljudska pravica“, koji je izlazio u Ljubljani.

Narodnooslobodilačka borba

Posle Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije Miha Marinko je bio jedan od organizatora Narodnooslobodilačke borbe u Sloveniji. Kao jedan od organizatora Osvobodilne fronte (OF), izabran je za člana njenog Izvršnog odbora. Septembra 1941. godine zamenio je Borisa Kidriča, na mestu političkog sekretara Poveljstva partizanskih četa Slovenije (kasnije Glavni štab NOV i PO Slovenije). Zajedno sa komandantom toga Štaba, Francem Leskošekom, učestvovao je na savetovanju vojnog rukovodstva Narodnooslobodilačkog pokreta Jugoslavije, održanom u Stolicama, kod Krupnja, 26. septembra 1941. godine.

Italijanski okupatori su ga uhapsili 8. decembra 1941. godine u Ljubljani, zajedno sa Tonetom i Vidom Tomšič i Pepcom Kardelj. Zatim je, zajedno sa ostalima, odveden u Gestapoov zatvor u Begunjama, na Gorenjskom. Ali ih je Gestapo posle dva meseca vratio italijanskim vlastima. Italijanski vojni sud ga je, 16. maja 1942. godine, na procesu protiv Toneta Tomšiča i ostalih, osudio na 30 godina zatvora.

U zatvoru je ostao sve do kapitulacije Italije, septembra 1943. godine, kada je uz pomoć partijske organizacije, uspeo da pobegne iz zatvora. Odmah je nastavio sa aktivnošću u vojnom rukovodstvu Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP), organima narodne vlasti i radu Komunističke partije Slovenije. Radio je kao politički organizator NOP-a u Slovenačkom primorju i Trstu, a zatim u Makedoniji.

Posleratni period

Posle oslobođenja Jugoslavije, vršio je najviše partijsko-državne funkcije u Republici i Federaciji:

• poslanik Privremene narodne skupštine DF Jugoslavije,
• prvi predsednik Vlade Narodne Republike Slovenije, od novembra 1945. do 1953. godine,
• predsednik Narodne skupštine NR Slovenije, od 1953. do 1963. godine.

Bio je član Izvršnog komiteta Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije, Predsedništva Centralnog komiteta SKJ, sekretar i predsednik Centralnog komiteta Saveza komunista Slovenije (od 1948. do 1966), SSRN Slovenije i Saveznog odbora SSRN Jugoslavije i Saveta federacije. Imao je čin rezervnog general-majora Jugoslovenske narodne armije (JNA).

Više puta je biran za republičkog i saveznog narodnog poslanika. Umro je 19. avgusta 1983. godine, istoga dana kad i Aleksandar Ranković u Dubrovniku, i sahranjen je u Grobnici narodnih heroja u Ljubljani.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima — Ordena junaka socijalističkog rada, Ordena narodnog oslobođenja, Ordena jugoslovenske zvezde s lentom, Ordena partizanske zvezde sa zlatnim vencem, Ordena zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Ordena bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem i Ordena za hrabrost. Ordenom narodnog heroja je odlikovan 27. novembra 1953. godine.

Literatura

• Vojna enciklopedija (knjiga peta), Beograd 1973. godina
• Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.