Mojica Birta Zec

mojica birta
Mojica Birta Zec
Lični podaci
Datum rođenja	(1916-05-20)20. maj 1916.
Mesto rođenja	Gakovo, kod Grubišnog Polja, Austrougarska
Datum smrti	6. jul 1944.(1944-07-06) (28 god.)
Mesto smrti	Ludbreg, ND Hrvatska
Profesija	šumarski radnik
Porodica
Supružnik	Sava Birta (Tarabić)
Delovanje
Član KPJ od	početka 1941.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije
Heroj
Narodni heroj od	5. jula 1951.

Mojica Birta — Zec (Gakovo, kod Grubišnog Polja, 20. maj 1916 — Ludbreg, 6. jul 1944), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 20. maja 1916. godine u Gakovu kod Grubišnog Polja. Kako je imao malo zemlje, zemljoradnjom se bavio samo povremeno. Pretežno je radio kao šumarski radnik. Otac mu je poginuo u Prvom svetskom ratu, na ruskom frontu, pa mu je majka ostala sama s dvoje dece. Završio je u Gakovu tri razreda osnovne škole, ali je zbog pomanjkanja sredstava prekinuo školovanje sve do ponovne udaje svoje majke u Gremušini, gde je nastavio školovanje i završio četvrti razred osnovne škole. Isticao se u seoskom tamburaškom društvu, pa je kao vrstan svirač postao poznat u narodu bilogorskih sela. Nedugo zatim, oženio se siromašnom devojkom Savom Tarabić i radio na zemlji, a zimi i na šumskim radilištima. Organizovano i pod vodstvom Komunističke partije Jugoslavije, radio je i delovao od 1940. godine u svom selu. Početkom 1941. godine postao je član KPJ.

Aprila 1941. godine ustaše su hapšenjima razbili bilogorsku partijsku organizaciju, koja je ponovo oživela zaslugom Zvonka Brkića, tadašnjeg sekretara Kotarskog komiteta KP Hrvatske za Grubišno Polje, tek krajem 1941. i početkom 1942. godine. U to vreme, Birta je pripadao manjoj grupi partizana pod rukovodstvom Gedeona Bogdanovića Gece, u kojoj je Brkić osnovao partijsku organizaciju, koja je radila na širenju ustanka u tom kraju.

Februara 1942. godine, pristupio je među prvima u tek formiranu Bilogorsku partizansku četu, nastalu iz spomenute grupe. Brzo je postao komandir voda. Pokazao se kao vrlo sposoban rukovodilac, naročito u izviđanju i otkrivanju kretanja neprijatelja. Odatle mu i partizansko ime „Zec“. Štab zone ga je, krajem avgusta 1942. godine, među prvima iz Bilogore, uputio na oficirski kurs u Liku, koji je završio s uspehom. Na povratku iz Like, otišao je u Slavoniju, gde je u to vreme formirana Sedamnaesta slavonska brigada. Kako je već ranije, kada je Bilogorska četa prerasla u bataljon, bio komandir čete, sada je postao komandir Treće čete Trećeg bataljona Sedamnaeste slavonske brigade. Njegova četa je postala nosilac pobeda Trećeg bataljona i zato je 1943. godine postavljen za zamenika, a 3. maja 1944. godine, na Ravnoj gori, za komandanta Trećeg bataljona.

Kao komandir čete, učestvovao je u napadima na ustaška uporišta Viroviticu, Garešnicu, Čaglin, Voćin, Đurđenovac, Bijelu Kulu, kao i u borbama oko Daruvara, na Ravnoj gori, u Požeškoj kotlini, u Moslavini i Podravini. Učestvovao je, kao pripadnik Sedamnaeste brigade, u nizu borbi u Hrvatskom zagorju, koje su dovele do masovnijeg učešća naroda tog kraja u Narodnooslobodilačkoj borbi.

Istakao se, kao zamenik bataljona, krajem 1943. godine, u bitkama u Moslavini, u blizini Garešnice. Na čelu Trećeg bataljona učestvovao je u mnogim borbama u Hrvatskom zagorju, Prigorju, Moslavini, Podravini i Slavoniji. On i bataljon su postali čuveni, naročito posle napada na neprijateljsko uporište Zlatar i aerodrom Kurilovac kod Velike Gorice.

Vrhunac slave Mojica Birta postigao je u napadu na Čaglin, u kotaru Slavonska Požega, gnezdo ostataka kupreških ustaša, kada je bataljon, pod njegovim vodstvom, potpuno uništio ustašku bojnu. Hrabro i uspešno je rukovodio napadima u Batinjanima i Gornjoj Vrijeski, te na ustaška i nemačka uporišta Viroviticu, Voćin, Našice, Đurđenovac, Čaglin, Ludbreg. Usred leta 1943. godine, rukovodio je napadom na Vrhovce, koji je prošao bez gubitaka.

Poginuo je u noći između 5. i 6. jula 1944. godine, kada su jedinice 17. udarne brigade 28. slavonske divizije NOVJ napale Ludbreg, u kome se branilo oko 750 ustaša. Posle vrlo teške borbe, partizani su se, zbog pristiglih neprijateljskih pojačanja, povukli. U samom gradu, u koji je uspeo da prodre, ostao je Mojica Birta sa sedamdeset i trojicom svojih boraca, gde su, izuzev nekolicine, svi poginuli, pružajući otpor celog dana.

U toku rata, ustaše su njegovu majku Mariju internirale zajedno sa drugim bjelovarskim Srbima, usled čega je 1941. godine umrla, dok je njegov sin Đuro, koji je rođene neposredno pred početak rat odveden u logor Jasenovac.

Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine Federativne Narodne Republike Jugoslavije, 5. jula 1951. godine, proglašen je za narodnog heroja.

Literatura

• Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982.