Nizozemska republika

Nizozemska republika Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Zastava Grb
Sedam provicnija
Geografija
Kontinent		Evropa
Glavni grad		nema Amsterdam (de facto ekonomski i kulturni) Hag (de facto politički)
Zakonodavna vlast		Staleške skupštine Nizozemlja
Istorija
— Osnivanje		1581.
— Ukidanje		1795.
Zemlje prethodnice i naslednice
Prethodnice:		Naslednice:
	Habzburška Nizozemska	Batavijska republika
		⋮

Republika sedam ujedinjenih nizozemskih provincija (hol. Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden), kod nas poznatija kao Nizozemska ili Holandska republika (lat. Belgica Federata) bio je naziv republike koja je nastala 1588. godine, za vreme Osamdesetogodišnjeg rata, na području koje otprilike odgovara današnjoj Holandiji. Republika je nastala zbog nemogućnosti da se pronađe odgovarajući vladar. Ova mala republika je u 17. veku (poznatom kao Zlatni vek) stekla veliku političku, ali pre svega ekonomsku moć. Na svetskoj pozornici je dosta dugo igrala glavnu ulogu, ali upadom francuskih trupa 1794 — 1795. godine Republici je došao kraj. Sedam provincija koje su se priključile Republici: Frizija, Helre (otprilike današnja provincija Helderland), Holandija (današnje provincije Severna i Južna Holandija), Overejsel, Hroningen, Utreht i Zeland.

Pozadina

Nakon blokade Shelde 1585. godine, mnogo stanovnika iz Južnog Nizozemlja je naselilo uglavnom Amsterdam, Midelburh, Lejden i Harlem. U Amsterdamu i Midelburhu je tada trećina stanovništva govorila antverpskim dijalektom. U Lejdenu i Harlemu se zbog tekstilne industrije takođe dosta govorio i zapadno-flamanski i francuski. Pored ovog velikog priliva stanovništva iz Južnog Nizozemlja naselio se i ogroman broj imigranata između ostalog iz Vestfalije, Francuske i Portugala, zbog čega je na početku 17. veka trećina stanovništva bila ili iz Južnog Nizozemlja ili stranog porekla. Između 1525. i 1675. godine, stanovništvo u gradovima Severnog Nizozemlja je poraslo sa 300.000 na 815.000 stanovnika.

Nastanak Republike

Vilem Oranski je pokušao da pomiri nesuglasice između Severa i Juga, ali u tome nije imao mnogo uspeha. Uprkos ustanku, Sever je i dalje bio velikim delom protestantski, a Jug je ostao, podržan od strane plemstva i aristokratije, većinom katolički. Ipak, Vilem je pokušao da osigura versku toleranciju u Nizozemlju gde bi i katolici i protestanti mogli slobodno da praktikuju svoju veru. Konačno su 23. januara 1579. godine predstavnici iz provincija Holandija, Zeland, Utreht, Omelanden i plemićko veće oblasti Arnem i Zutfen pristupili Utrehtskoj uniji.

Kultura

Glavni članak: Zlatno doba Holandije

Zbog ogromnog bogatstva Republike, kao rezultat uspešne trgovine, u 17. veku je cvetala kultura, naročito slikarstvo, zbog čega je ovaj vek nazvan Zlatno doba Holandije. Prema proračunima istoričara umetnosti, oko 5.000 umetnika (među kojima su Rembrant, Vermer, Frans Hals, Govert Flink, Ferdinand Bol i Jan Stejn) je izradilo ukupno tri miliona slika. Takođe, arhitekte, kao što je Jakob van Kampen (kraljevska palata na trgu Dam u Amsterdamu), bili su veoma uspešni. Broj pisaca zaostaje za brojem slikara, ali na nizozemskom jezičkom području bili su poznati Jost van den Vondel, Piter Korneliszon Hoft i Bredero. Jan Piterszon Svelnik bio je poznat kao kompozitor i orguljaš. U 18. veku, kulturni život Nizozemlja se u celosti urušio i zasenila ga je francuska, nemačka, italijanska i engleska kultura.

Vidi još

• Štatholder