Nikola Krstić (istoričar)

Nikola Krstić
Nikola Krstić
	Dr Nikola Krstić
Datum rođenja	20. septembar 1829.
Mesto rođenja	Vac, Austrijsko carstvo
Datum smrti	12. januar 1902. (72 god.)
Mesto smrti	Šabac, Kraljevina Srbija

Nikola Krstić (Vac, Ugarska, 20. septembar 1829 – Šabac, 12. januar 1902) bio je srpski istoričar, doktor prava i filozofije, profesor Liceja u Beogradu, član Apelacionog suda, podpresednik Kasacionog suda i državni savetnik.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rodio se u siromašnoj porodici. Porodica Krstić se u to vreme privremeno doselila u Vac, iz Sentandreje. Tako da je Nikola samo rođen u Vacu, a odrastao je u slavnoj srpskoj varoši Sentandreji, gde je pohađao osnovnu školu. Gimnaziju je završio u Vacu, u pijarističkoj gimnaziji.^[1] Posle položenih šest razreda gimnazije, prešao je u Peštu gde je nastavio pohađanje tzv. "više gimnazije". Studirao je dve godine (razreda) "filozofiju" u Pešti, do revolucionarne 1848. godine.^[2] Istakao se u narodnim protestima kod Tekelijanuma, u društvu sa književnikom (tada studentom) Jašom Ignjatovićem. Kako nije bilo nastave 184871849. godine, Krstić se bavio širom Vojvodstva, učestvujući kao posmatrač ratnih zbivanja. Proveo je određeno vreme u Sremskim Karlovcima, Velikom Bečkereku, Novom Bečeju i Zemunu. Kretao se po srpskoj pozadini kao zvaničnik Srpskog pokreta, a u Zemunu je bio dopisnik novinar. Dopise je najviše štampao u "Srpskim novinama", ali objavljivao je patriotske dopise i u drugm listovima: "Napredak", "Slovenski jug", "Jugoslovenske novine". A u glasilu patrijarha Rajačića "Pozorniku", on je ne samo saradnik već i glavni urednik do 1849. godine.

Vratio se on posle mađarske ratne propasti 1849. godine u Peštu da bi započeo studije. Studirao je pravo na peštanskom Univerzitetu između 1849-1853. godine. Bio je jedan od ponositih pitomaca Tekelijanaca i stanovao u Tekelijinoj zadužbini. U međuvremenu, je 1851. godine stekao i doktorat iz filozofije. Državni ispit iz pravnih nauka položio je 1853. godine takođe u Pešti. Doktorsku diplomu pravnika dobio je sledeće 1854. godine, kao profesor u gimnaziji i liceju. Iste godine 12. marta 1853. godine počeo je da radi kao suplent u Novosadskoj gimnaziji, predajući zemljopis i opštu istoriju.

Srpsko podanstvo[uredi | uredi izvor]

Prešao je Krstić iz Novog Sada u Kneževinu Srbiju 1. oktobra 1853. godine. Izabran je za kontraktualnog profesora na beogradskom Liceju, za predmete: Enciklopedija prava i Istorija zakonopoznanja. Čim je oktobra 1855. godine primio srpsko državljanstvo, za mesec dana kasnije je potvrđen za stalnog profesora u liceju. Bio je nerazdvojni prijatelj prof. Petra Krečarevića svog zemljaka, Sentandrejca^[3], koji je po njegovom pozivu 1855. godine takođe prešao u Srbiju.

Iz nastave je 1862. godine prešao u državnu upravu. Bio je to 1865. godine načelnik u ministarstvu inostranih dela. Zatim je sledećih 19 godina radio u Kasacionom sudu. Počeo je kao član 1865. godine, a nakon deset leta 1875. godine postaje predsednik tog visokog suda. Karijera mu se od 1884. godine premešta u Državni savet, u koji ulazi kao član. Kratko je, iste 1894. godine proveo u stolici podpredsednika Saveta, da bi uskoro 5. maja 1894. godine bio penzionisan. Tokom 40 godina radnog staža Krstić je radio i druge poslove. Bio je 10 godina od 1865. član visoke Školske komisije. Jedno vreme je predavao u Velikoj školi predmete Rimsko i Kriminalno pravo, a kasnije i druge pravne predmete. Bavio se i politikom, a tri godine 1873-1875. godine bio je "knežev poslanik" (režimski) u Narodnoj skupštini. Kao pravnik je 1888. godine pozvan da učestvuje u pisanju Ustava države. Po odstupanja u kralja Milana postavljen je za staraoca Kraljeve civilliste, kao osoba od velikog poverenja. Više puta je slan u poverljive državne diplomatske misije u Peštu i Pariz.

Pravnik Krstić se pored žurnalistike bavio i ozbiljnijim temama - pisanjem i prevođenjem. Njegova knjiga Istorija Srpskog naroda nagradila je Matica srpska. Knjiga je dve decenije upotrebljavana kao udžbenik istorije u srpskim gimnazijama.

Dr Nikola Krstić je bio ugledna ličnost Beograda u drugoj polovini 19. veka. Predsednik je Čupićeve zadužbine 1890. godine.^[4] On je takođe 1888-1894. godine državni savetnik. Po državnom šematizmu Kraljevine Srbije za 1898. godine on je tada predsednik "Kolarčeve zadužbine". Napisao je i druge udžbenike za gimnaziju iz predmeta zemljopisa i opšte istorije. Preveo je 1885. godine na srpski važno delo Maćejka o istoriji slovenskog prava. Zbog svojih zasluga i interesovanja postao je 3. januara 1854. godine redovan član Društva srpske slovesnosti u Beogradu. Nosilac je bio svih srpskih državnih ordena.

Bio je oženjen obrazovanom i izuzetno privrženom suprugom, koja je međutim bila bolešljiva i umrla nepune dve godine pre njega. Potomstva nisu imali, i svo prestalo vreme svog usamljeničkog života iskoristio je da sredi svu imovinu i raspodeli je po planu. Živeći skromno i čuvarno u srećnom braku, stekli su Krstići značajan imetak. Svojim testamentom sastavljenim 17. juna 1900. godine odredio je za naslednika svoje imovine Srpsku kraljevsku akademiju. Pored tog svoj znatan imetak je rasporedio na još 14 manjih legata, po prosvetnim i dobrotvornim ustanovama. Umro je Nikola Krstić 14 meseci nakon voljene supruge, među njenim rođacima u Šapcu, 11. januara 1902. godine. Telo mu je preneseno u Beograd, gde je sahranjeno na groblju.