Novine srbske

Za druge upotrebe pogledajte stranicu Srpske novine.

Naslovna strana od juna 1840. sa domaćim vestima iz Srbije i Turske i inostranim iz Rusije i Kine.

Srpske novine (u nekadašnjoj transkripciji Novine srbske) su bile prve novine u Kneževini Srbiji. Pojavile su se 5. januara (po novom kalendaru 17. januara 1834. godine), pod uredništvom Dimitrija Davidovića u Kragujevcu, a nastavile u Beogradu, u vreme kada je Srbija počela da se izgrađuje kao građansko društvo. Novine su bile pre svega službeni list Kneževine Srbije (1834–1882), provincije u Osmanskom carstvu, a potom i Kraljevine Srbije (1882–1918). Nakon Prvog svetskog rata utopile su se u Službene novine Kraljevine Jugoslavije.

Novine

Dimitrije Davidović 1834. godine, ulje na platnu, rad Uroša Kneževića.

Pojava štampe u Kneževini Srbiji u tesnoj je vezi sa izdvajanjem građanstva kao samostalne društvene klase. Relativno miran razvitak Srbije posle Drugog srpskog ustanka uslovio je brži razvoj privrede - trgovine i zanatstva - što je dovelo do formiranja prve buržoazije. Nastao je još jedan društveni sloj - činovništvo. I tako se, od trgovaca, zanatlija i činovnika, formiralo gradsko stanovništvo koje se postepeno ali vidno isticalo svojim ekonomskim, političkim, a naročito kulturnim interesima.

Srpske novine - objava kraljevskog venčanja od 23. jula odnosno 5. avgusta 1900. godine

Srpske novine štampane na Krfu tokom Prvog svetskog rata; Sakupio Luka Lazić za Biblioteku Lazić; Nalaze se u Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju Adligat u Beogradu.

Novine su pokrenute s ciljem da šire prosvetu i kulturu, one su po svom sadržaju bile, pre svega politički list. Novine nisu, po načinu uređivanja i tehničkom izgledu, zaostajale za najboljim stranim listovima onog vremena. Izlazile su jednom sedmično, subotom, na dva lista, a godišnja pretplata iznosila je dva talira. Pretplata se obavljala u okružnim sudovima i novine su odatle slate pretplatnicima. Njihov urednik Dimitrije Davidović imao je višegodišnje novinarsko iskustvo, i to u Beču, evropskom centru; to je omogućilo Davidoviću da ispolji sve svoje novinarske i uredničke kvalitete; Državna štamparija u kojoj su novine štampane, raspolagale je dobrom tehnikom i imala je vešte majstore, dovedene iz inostranstva. Najviše pretplatnika bilo je 1834. i 1835. godine, do leta prve godine izlaženja bilo je 600, kasnije se broj pretplatnika povećavao.

Od 1835. godine novine su izlazile u Beogradu. Godine 1845. promenile su ime u Srbske novine, a 1869. u Srpske novine. Prvobitno nedeljnik, novine su u periodu 1843—1849. izlazile dva puta sedmično, potom do kraja 1872. tri puta sedmično, da bi od 1873. postale dnevnik, osim u periodu Prvog svetskog rata, kada je bilo velikih neredovnosti u izlaženju. Osim u Kragujevcu i Beogradu, novine su štampane u Nišu (1914–1915), a zatim na Krfu (1916–1918). Poslednji broj novina je izašao 15. februara 1919. godine, tada su se utopile u Službene novine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Službene novine Kneževine i Kraljevine Srbije

Naziv novine	Godine izlaženja	Mesto izlaženja	Detalji
Novine srbske	1834.	Kragujevac
Novine srbske s visočaйšimъ dozolenemъ pravitelstva	1835–1843.	Beograd
Srbske novine	1844–1869.	Beograd	do 20. aprila 1868. po starom pravopisu, a od 22. aprila 1868. po novom pravopisu
Srpske novine	januar 1870. – 31. decembar 1894.	Beograd
Srpske novine. Službeni dnevnik Kraljevine Srbije	januar 1895. – 13. jul 1914.	Beograd
	jul 1914. – 14. oktobar 1915.	Niš
	april 1916. – 13. novembar 1918.	Krf
	januar 1919. – 15. febr. 1919.	Beograd	samo osam brojeva

Urednici Srpskih novina

• Dimitrije Davidović, 1834—1835.
• Dimitrije Isailović, 1835—1837.
• Vladislav Stojadinović, 1837—1841.
• Pavle A. Popović, 1841—1843.
• Miloš Popović, 1843—1860.
• Vladimir Jovanović, 1860.
• Stojan Bošković, 1860.
• Milovan Glišić
• Luka Lazarević, 1900.

Vidi još

• Novine Čitališta beogradskog
• Novine serbske

Literatura

• Ljušić, Radoš (2013). Dimitrije Davidović (1789—1838) - Orijentalni novinar, evropski političar. Službeni glasnik - Beograd. str. 200. ISBN 978-86-519-1757-1. 
• Rusija kao tema u Novinama srbskim - kragujevački period (Tatjana M. Vulić i Maja M. Anđelković, Nasleđe br. 37, str. 171–184)

Spoljašnje veze

• Digitalna biblioteka NBS: Srpske novine (1834—1919)
• O Narodnoj banci Srbije | Arhiv i biblioteka | Digitalni arhiv Srpske novine (1834—1919) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. avgust 2017)
• Istorijska čitanka: Prve novine u Srbiji
• Arhiva srpskih i jugoslovenskih službenih izdanja 1813-1944 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. jun 2021)