Nogajska horda

Nogajska horda (Mangit jurt ) je nogajska državna formacija koja se pojavila kao rezultat kolapsa Zlatne Horde, na međurečju Volge i Urala krajem KSIV - početkom 15. veka, i konačno je formirana. 40-ih godina 15. veka (do 1440. godine ), raspao se usled građanskih sukoba i spoljnih pritisaka u prvoj polovini 17. veka.

Nogajska horda se nalazila na jugu Rusije i severozapadu savremenog Kazahstana. Jezgro teritorije bile su stepe između Volge i Jaika (Ural). Na istoku, Nogai su lutali duž leve obale Jaika, na jugoistoku su njihovi nomadi stigli do regiona Južnog Aralskog mora, na jugu - do centralnog istočnog Kaspijskog mora, na zapadu - do Astrahanskog kanata, na severozapadu do Kazanskog kanata, na severoistoku - do Zapadnosibirske nizije.

Važnu ulogu u stvaranju i jačanju Nogajske Horde odigrao je temnik Zlatne Horde Edigej. I sam rodom iz plemena Mangut (mangit), Edige (Edigei) od 1392. godine postao je ulubej Mangita. Edigej je 1390-ih vodio ratove sa Tohtamiš kanom, prvo, za prevlast u Zlatnoj Hordi, a drugo, da bi ojačao moć Mangitske jurte nad susednim posedima, šireći svoje granice. Kao temnik, Edigei, koji nije imao pravo na titulu kana, bio je de facto vladar Zlatne Horde 15 godina (1396-1411).

Od 1412. godine, Edigejevi potomci su vladali Mangitskom hordom. U to vreme, sam Edigei je aktivno učestvovao u međusobnoj borbi kanovih naslednika za presto Zlatne Horde, tokom koje je, pridruživši se jednom od njih, potomak Džingis-kana, Čokre-oglan, Edigej postao njegov beklarbek. Posle pobede 1414. nad Kepek-kanom, koji je (iste godine) zauzeo presto Zlatne Horde i njegovog proterivanja iz prestonice Saraja, Jedigej je postao beklarbek (ili veliki emir) Zlatne Horde i ostao tako do svoje smrti 1419.

Pod vlašću Edigeja, Mangitska horda se postepeno izolovala i njene zemlje su se pretvorile u nezavisan feudalni posed. Posedi Mangitske horde proširili su se na Zapadnosibirsku niziju. Ovde je Tokhtamish Khan pobegao i tamo umro, na ovoj zemlji pleme Taibuga je priznalo moć Edigeja nad sobom.