Pređi na sadržaj

Noćaj

Koordinate: 44° 55′ 23″ S; 19° 33′ 14″ I / 44.923° S; 19.554° I / 44.923; 19.554
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Noćaj
Crkva Sv. Petra i Pavla
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Autonomna pokrajinaVojvodina
Upravni okrugSremski
OpštinaSremska Mitrovica
Stanovništvo
 — 2011.Pad 1866
 — gustina68/km2
Geografske karakteristike
Koordinate44° 55′ 23″ S; 19° 33′ 14″ I / 44.923° S; 19.554° I / 44.923; 19.554
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina78 m
Površina31,4 km2
Noćaj na karti Srbije
Noćaj
Noćaj
Noćaj na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj22203
Pozivni broj022
Registarska oznakaSM

Noćaj je mesto u opštini Sremska Mitrovica u Sremskom okrugu. Geografski pripada Mačvi. Navodi se da nosi naziv od zaboravljenog turskog grada Noćaj iz 16. veka koji je izgrađen na ruševinama srednjovekovnog grada Mačva.[1][2] Prema popisu iz 2011. bilo je 1866 stanovnika.[3]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Specijalni rezervat prirode Zasavica

Geografski gledano, naselje se nalazi u severnom delu Mačve, dok administrativno pripada autonomnoj pokrajini Vojvodina.

Prirodni rezervat Zasavica jednim delom pripada atarskom području Noćaja. Ovaj rezervat je močvarno područje sa poplavnim livadama i šumama površine 1825 hektara, danas poznato po dabrovima.

Oblast severne Mačve je ravničarsko-močvarnog karaktera, pogodan za ratarstvo i povrtarstvo.

Preko državnog puta 20, severno, direktno je povezan sa evropskim putem E70, dok je južno povezan sa graničnim prelazom Badovinci.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Praistorija[uredi | uredi izvor]

Lokaliteti starčevačke kulture koja je vremenski opredeljena od 5300. do 4400. godine pre nove ere, na području Noćaja, su Vedrilo, Crkvina 2 i Macina njiva. Karakteristika ovog perioda bili su radovi na melioraciji zemljišta i pojava zemljoradnje. Posle starčevačke kulture počinju se javljati naselja vinčanske kulture (4400. - 3200. p.n.e) gde je, pored zemljoradnje, najvažnije zanimanje stanovnika bilo stočarstvo o čemu svedoči veći broj nađenih kostiju životinja - ovce, koze, govečeta, svinje i psa. Takođe, lov i ribolov su bili značajna grana privređivanja. Najveći deo pronađenih ljudskih figura od ispečene zemlje predstavlja ženu kojoj se pripisivao božanski značaj. Nazivi Vinča kulture pronađenih na području Noćaja su: Preseka i Kupusna Greda. Nazivi nalazišta gvozdenog doba jesu Skenovača i Livade.[4]

Rimsko doba[uredi | uredi izvor]

Od oko 300. p. n. e. kada su Rimljani krenuli sa osvajanjem oblasti, na području Noćaja živeli su Skordisci i Iliri koji su konačno pokreni posle velikog ustanka u periodu od 9. do 6. p. n. e. Pokorena plemena više nikada nisu digla ustanak, a svoj jezik i običaje su ubrzo zaboravili. Stanovništvo se počelo intezivno baviti zemljoradnjom u periodu od 1. veka, da bi vrhunac poljoprivredne proizvodnje bio u 3. veku. Ovo se ogledalo u nicanju naselja širom Mačve. Naselja su bila zemljoradničkog karaktera tipa današnjih salaša. Ovakva naselja su Rimljani nazivali Vila rustika i takvi lokaliteti su otkriveni na području Noćaja: Crkvina, Šijaković, Crkvina-Leskovac, Crkvina 2, i Budžak. Nekropola se nalazi na lokalitetu Livade. Oko 374. godine Mačva je nastradala pod najezdnom plemena sa severa. Tada je većina vila u Mačvi uništena.[4]

Srednji vek[uredi | uredi izvor]

Jedan od najtamnijih perioda u istoriji Mačve je vreme od seobe naroda do 9. veka zbog velikog nedostatka istorijskih izvora.

Srednjovekovni grad Mačva vodi poreklo od mađarske tvrđave Mačo čiji najraniji zapis dolazi iz 13. veka. Tvrđava se vremenom razvila u grad po kome je cela okolna oblast dobila ime. Tokom srednjeg veka gradom su vladali: Istočno rimsko carstvo, Kraljevina Ugarska i Srednjovekovna Srbija. Sa Turskim osvajanjem grad je razoren.[2]

Novi vek[uredi | uredi izvor]

Nakon uspostavljanja Zvorničkog sandžaka, Turci su sagradili četiri nova grada na reci Savi: Novi, Šabac, Brčko i Noćaj radi komunikacije sa zapadnim zemaljama i uspostavljanja uporišta za dalja osvajanja u periodu između 1521. i 1548. Turski grad Noćaj je verovatno nastao na temeljima srednjovekovnog grada Mačve.[1]

"Nema pisanih izvora koji bi precizno locirali grad i trg Mačvu. ... Trasa rimskog puta paralelnog sa Drinom bila je korišćena u srednjem veku, povezivala je rudarska mesta s obe strane Drine sa Mitrovicom, gde je dugo bilo boravište Dubrovačkih trgovaca. Reka se prelazila kod Starog Noćaja, koji je bio na obali Save i tako je ucrtavan u starim kartama. U 16. veku Noćaj je bio skela sa prihodima koji su davani u zakup, nekad posebno, nekad zajedno sa Mitrovicom".[2]

Tokom narednih vekova, austrijsko-turski ratovi su doveli do uništenja grada Noćaja kao i promene strukture stanovništva usled seoba. Od sredine 17. veka do sredine 20. veka najveći broj doseljenika čini stanovništvo iz Hercegovine, Crne Gore i Bosne.[5]

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • Spomen-česma
    Spomen-česma
  • Zgrada škole
    Zgrada škole
  • Spomenik
    Spomenik
  • Crkva Sv. Petra i Pavla
    Crkva Sv. Petra i Pavla

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Noćaj živi 1739 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,5 godina (40,9 kod muškaraca i 42,0 kod žena). U naselju ima 676 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,14.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Broj stanovnika[3][6]
Godina Broj
1931. 2.274
1948. 2.424
1953. 2.479
1961. 2.443
1971. 2.338
1981. 2.323
1991. 2.237
2002. 2.120
2011. 1.866
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[7]
Srbi
  
 2.098 98,96%
Romi
  
 3 0,14%
Slovaci
  
 2 0,09%
Rusi
  
 2 0,09%
Jugosloveni
  
 2 0,09%
Crnogorci
  
 1 0,04%
Hrvati
  
 1 0,04%
Muslimani
  
 1 0,04%
Mađari
  
 1 0,04%
nepoznato
  
 5 0,23%


Stanovništvo prema polu i starosti[8]
m
ž
? 9
  
  
 6
80+ 15
  
  
 31
75—79 28
  
  
 51
70—74 65
  
  
 66
65—69 71
  
  
 87
60—64 67
  
  
 64
55—59 41
  
  
 35
50—54 80
  
  
 74
45—49 91
  
  
 92
40—44 77
  
  
 73
35—39 77
  
  
 66
30—34 71
  
  
 61
25—29 64
  
  
 56
20—24 75
  
  
 86
15—19 69
  
  
 65
10—14 55
  
  
 68
5—9 47
  
  
 58
0—4 41
  
  
 38
Prosek : 40,9 42,0
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 492 528 579 603 636 617 676
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 117 149 144 134 77 37 15 2 1 0 3,14
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 900 256 568 44 31 1
Ženski 913 155 571 163 24 0
UKUPNO 1.813 411 1.139 207 55 1
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 558 329 0 0 123
Ženski 292 192 0 0 27
UKUPNO 850 521 0 0 150
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 4 25 21 2 16
Ženski 1 1 13 0 3
UKUPNO 5 26 34 2 19
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 0 1 17 8 4
Ženski 2 2 7 14 28
UKUPNO 2 3 24 22 32
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 2 0 0 6
Ženski 1 0 0 1
UKUPNO 3 0 0 7

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Handžić, Adem. 1960. Grad Šabac i njegova nahija u prvoj polovini XVI vijeka. U Članci i građa za kulturnu istoriju Bosne 4.[1]
  2. ^ a b v M. Ćirković, Sima, Prilozi za književnost, istoriju i folklor, knjiga LXXIV, sveska 1-4, Zemlja Mačva i grad Mačva. 2008. [2] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. januar 2022)
  3. ^ a b Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011. : podaci po naseljima = Comparative overview of the number of population in 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002 and 2011 : data by settlements. Republički Zavod za Statistiku Srbije.<Belgrad>. Beograd,. 2014. ISBN 978-86-6161-109-4. OCLC 881358320. 
  4. ^ a b Vasiljević, Milivoje (1996). Mačva : istorija, stanovništvo. Bogatić: JP PTT Saobraćaja Srbija. ISBN 86-7038-010-2. OCLC 163180617. 
  5. ^ Grčić, M., & Grčić, Lj. (2015). Influence of Historical Migrations on the Settlements and Origin of Population in the Mačva Region (Western Serbia). Herald, 19, 81−102. . doi:10.7251/HER1915081G.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć) [3]
  6. ^ Definitivni rezultati popisa stanovništva od 31. marta 1931. godine, knjiga 1. [4] Beograd: Kraljevina Jugoslavija - Opšta državna statistika, 1937.
  7. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  8. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Noćaj na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ноћај&oldid=27822549”