Park prijateljstva
| Park prijateljstva | |
|---|---|
| |
| |
| Položaj | |
| Mesto | Beograd |
| Opština | Novi Beograd, |
| Država |  Srbija
|
| Koordinate | 44° 49′ 10″ S; 20° 26′ 14″ I / 44.8195732° S; 20.437263400000006° I |
| Karakteristike | |
| Površina | 14 ha |
| Tip parka | park—šuma |
| Zaštita i posećenost | |
| Staratelj | JKP „Zelenilo Beograd“ |
| Godina izgradnje | 1961. |
| Otvoren | 1961. |
| Ostalo | |
Park prijateljstva na Novom Beogradu[1] jedan je od najvećih parkova u Beogradu. Utvrđen je za znamenito mesto.
Lokacija[uredi | uredi izvor]
Nalazi se na Novom Beogradu u mesnoj zajednici Ušće. Oivičen je ulicama Ušće i ulicom Bulevar Nikole Tesle. Park Prijateljstva obuhvata površinu od 14 hektara. Do parka se može stići gradskim prevozom može stići autobuskim linijama 15[2] i 84.[3]
Priroda i sportski sadržaji[uredi | uredi izvor]
Park obuhvata veliki broj zelenih površina i stabala i izlazi na reku Savu i reku Dunav. Pogodan je za šetnju, fizičku aktivnost ili opuštanje u prirodi. U parku se nalazi biciklistička staza i staza za trčanje. Iako se nalazi u neposrednoj blizini centra Beograda u njemu preovladava mir i tišina, pa je zato jedan od omiljenih parkova Beograđana.
Izgradnja i istorijat[uredi | uredi izvor]
Ideja za formiranje Parka prijateljstva memorijalnog karaktera potekla je od Mladih gorana koji su u ime održavanja Prve konferencije nesvrstanih u Beogradu 1961. godine, doneli odluku da se osnuje spomen-park kao simbol borbe za mir i jednakost svih naroda u svetu. Njihovu inicijativu 29. avgusta 1961. godine podržali su Savet za kulturu i Savet za urbanizam Narodnog odbora grada Beograda. Za svečano otvaranje Parka smatra se Titova sadnja platana 7. septembra 1961. godine. Prvo idejno rešenje uradio je inženjer Vladeta Đorđević ali konačno rešenje izgleda i organizacije parkovskog prostora prikazano je u projektu pod nazivom „Potez“ koji je osvojio prvu nagradu na jugoslovenskom konkursu 1965. godine. Skupština grada Beograda i odbor za staranje o izgradnji i uređenju parka je raspisao opštejugoslovenski konkurs.[4] Specifičnost tematike bila je izazov autorima jer je tretirala oblast hortikulture, ne tako čestu konkursnu materiju kao i položaj parka među najznačajnijim državnim zgradama, Palate Saveznog izvršnog veća i Nekadašnje zgrade CK KPJ (danas PC Ušće), Muzeja savremene umetnosti i Hotela Jugoslavija. Na konkurs je pristiglo devetnaest radova od kojih su tri nagrađena, a jedanaest otkupljeno. Prvu nagradu je osvojio rad pod šifrom „Potez“ arhitekte Milana Pališaškog. Drugu nagradu delili su arhitekti Ranko Radović i Ljiljana Pekić, a treća je pripala arhitekti Miri Holambek-Bencler iz Zagreba. Izgradnja parka je na simboličan način obeležila osnivanje pokreta nesvrstanih čiji je jedan od osnivača bila i Jugoslavija. Rad arhitekte Pališaškog prema oceni komisije predstavlja strogo rešenje sa geometrijskim podelama i naglašenom monumentalnošću, svečano i reprezentativno.[5]
Aleja mira[uredi | uredi izvor]
U centralonom delu parka nalazi se Aleja mira sa spomen-obeliskom „Večna vatra”[6] U parku se nalazi statua cveta skulptorke Lidije Mišić. Aleja mira sa 26 platana koje su zasadili državnici zemalja, za vreme konferencije nesvrstanih u Beogradu do 1989. godine, je dugačka 180 m što ujedno predstavlja broj zemalja koje su kao svoj politički prioritet imale zalaganje za mir, kroz takozvanu politiku miroljubive, aktivne koegzistencije. Svi učesnici Prve konferencije zasadili su istu biljku-platan.
Izbor platana leži u njihovoj dugovečnosti što potencira ideju o uspostavljanju trajnog mira u svetu. Pored svakog zasađenog drveta postavljena je ploča sa imenom državnika i zemlje iz koje dolazi, godinom sađenja i latinskim nazivom drveta Platanus acerofilia. Sadnice platana su postavljene na udaljenosti od osam metara da bi se na određenoj visini svog rasta spojile i tako formirale jedinstven zeleni niz koji je takođe nosio simboliku o povezanisti svih naroda kroz zajedničku ideju. Od konkursnog rešenja do danas realizovano je samo 9,5 hektara parkovske površine. Iako je od originalne zamisli arhitekte Pališaškog malo toga izvedeno,[7] u osnovi se i danas sagledava specifičnost u formiranju jednog modernog parka.[8]
Spomenik „Večna vatra”[uredi | uredi izvor]
Spomenik „Večna vatra” nalazi se u parku i podignut je u znak sećanja na žrtve NATO bombardovanja Savezne Republike Jugoslavije. Podignut je prema zamisli vajara braće Svetozara i Svetomira Radovića i arhitekata Marka Stevanovića i Miodraga Cvijića. Spomenik je svečano otkriven 12. juna 2000. povodom godišnjice završetka NATO bombardovanja u prisustvu najvećih političkih zvaničnika. Spomenik večna vatra visok je 28. metara, trebalo je da bude visok 78 m što simbolizuje broj dana NATO bombardovanja. Plamen na „Večnoj vatri“ se vijorio do 5. oktobra 2000. Tada su se povukli policajci koji su obezbeđivali spomenik, a nepoznati huligani su upali u objekat odakle je stizao gas, oštetili instalacije i tako ugasili „Večnu vatru“. Drugi su razvalili ulazna vrata i ušli u obelisk. Onda je u istoj noći grupa mladih poskidala i odnela skupocene reflektore. Ubrzo nakon toga, spomenik je išaran grafitima koji su potpuno prekrili natpise i narušili izgled spomenika. Nakon toga skinuta su slova sa teksta „Večna vatra“ u kojem je bilo navedeno kome je spomenik posvećen. Spomenik je bio zapušten sve do 2009. godine kada su zahvaljujući inicijativi Kluba generala i admirala Srbije, iscrtane poruke prefarbane, prilaz „Večnoj vatri” je očišćen, ali plamen nije ponovo zasijao.
Najnovije uređenje spomenika bilo je u martu 2019. kada je obnovljen i ceo Park prijateljstva u kom je uređen pločnik, postavljene nove klupe i korpe za otpatke, postavljena nova rasveta i zasađeno drveće. Spomeniku je u potpunosti vraćena bela boja, međutim prkosni plamen opet nije zasijao.
Poznati u parku[uredi | uredi izvor]
U ovom parku su u brojni zvaničnici i poznate ličnosti zasadile drvo u znak prijateljstva, a među njima bili su Fransoa Miteran, Josip Broz Tito, Džavaharlal Nehru, Gamal Abdel Naser, kraljica Elizabeta II, Fidel Kastro, Muamer el Gadafi, car Hajle Selasije, Leonid Brežnjev, Mihail Gorbačov, Ričard Nikson, Džimi Karter, Todor Živkov, Nikolaje Čaušesku, Kim Il Sung, Indira Gandi i dr.[9] Poslednji zvaničnik koji je posadio drvo za vreme postojanja Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije bio je rumunski predsednik Jon Ilijesku, koji je 1991. godine zasadio 194. stablo u parku. I nakon raspada Jugoslavije, tradicija sađenja drveća u parku se održala, pa su i članovi američke grupe Rolingstons zasadili drveće, 2007. godine pred koncert koji su održali u Beogradu.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Spomenik „Večna vatra” -
Spomen obeležje početka izgradnje Novog Beograda -
Palata Srbije -
Holandska kraljica Julijana i Branko Pešić 1972. godine u Parku prijateljstva -
Drvored u parku i spomenik „Večna vatra”
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Beograd
- Ušće (Novi Beograd)
- Novi Beograd
- Spomenik Večna vatra
- Palata Federacije
- Prva konferencija Pokreta nesvrstanih
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Vesković, I (2011). „Park prijateljstva u Novom Beogradu” (PDF). Beograd: Nasleđe XII. Pristupljeno 12. 3. 2017.
- ^ GSP linija 15
- ^ GSP linija 84
- ^ Završen konkurs za idejni projekat „Parka prijateljstva“, Borba, 17.12.1965. godine; Dodeljene nagrade za urbanističko rešenje... Politika, 17.12.1965. godine
- ^ Izveštaj i mišljenje ocenjivačkog suda (žirija) o prispelim radovima za izradu idejnog rešenja za izgradnju i uređenje „Parka prijateljstva“ u Novom Beogradu, Beograd, 16.12.1965. godine. Privatna dokumentacija arh. Milana Pališaškog.
- ^ Postavaljnje spomen-obeliska, Politika, Vreme br.493, 17.6.2000. godine
- ^ Izvedena je samo glavna aleja i interne staze u istočnom delu parka, dok je zapadni deo zelena površina koja se danas koristi za održavanje koncerata i kulturnih dešavanja.
- ^ Dosije spomenika kulture park prijateljstav – Dokumentacioni centar zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda
- ^ Prijatelji stari, gde ste? („Večernje novosti“, 5. septembar 2014)
