Parma
| Parma ital. Parma | |
|---|---|
 Parma - gradska katedrala sa okruženjem | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Italija |
| Regija | Emilija-Romanja |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 183.457 |
| — gustina | 703,44 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 48′ 02″ S; 10° 19′ 49″ I / 44.8005° S; 10.3303° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 57 m |
| Površina | 260,8 km2 |
  Parma Parma na karti Italije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Federiko Picaroti |
| Poštanski broj | 43121-43126 |
| Pozivni broj | 0521 |
| Registarska oznaka | PR |
| Veb-sajt | |
| comune.parma.it | |
Parma (ital. Parma) je poznati grad na severu Italije. Parma je i drugi po veličini grad pokrajine Emilije-Romanje u severnom delu države i glavni grad istoimenog okruga.
Parma je čuvena je po svojoj arhitekturi i jakoj tradiciji poljoprivrede i prehrambene industrije. Univerzitet u Parmi[1] je jedan od najstarijih u Italiji.
Ovde postoji FK Parma.
Poreklo naziva[uredi | uredi izvor]
Naziv grada vezuje se ime starorimskog štita - Parma. Prvobitno je tako nazvan potok, koji danas deli grad na dva dela, a koji je toliko mali, da većim delom godine presuši.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Parma se nalazi u na prelazu iz središnje ka severnoj Italiji. Od prestonice Rima grad je udaljen 470 km severno, a od Milana 125 km jugoistočno.
Reljef[uredi | uredi izvor]
Parma se razvila u južnom delu Padske nizije. Grad je u ravničarskom području, ali se krajnje severne planine Apenina nalaze relativno blizu grada - 25 km južno. Grad se prostire na visini od 57 m.
Klima[uredi | uredi izvor]
Klima u Parmi je izmenjeno kontinentalna klima sa primetnim uticajem sa sredozemne sa mora. Stoga je u leto veoma toplo, a zimi je sneg česta pojava i veoma je hladno u odnosu na veći deo Italije južno.
Vode[uredi | uredi izvor]
Parma se nalazi na istoimenom potoku, koji je toliko mali da često presuši. Reka Po, kao prva veća reka, nalazi se 20 km severno od grada.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Grad su najverovatnije osnovali Etrurci. Latinski izraz za okrugli štit je Parma. Rimljani su zamenuli pravougaone štitove okruglima, po uzoru na Etrurce. Rimska kolonija je osnovana 183. p. n. e. zajedno sa Modenom. Naselilo se 2.000 porodica. Grad je uništen 44. p. n. e., a Oktavijan Avgust ga je ponovo izgradio. Hunski vođa Atila je opljačkao grad, a kasnije je pripao Odoakaru. Totila ga je razorio za vreme Gotskog rata. Postao je deo vizantijskog Ravenskog egzarhata, a od 559. godine je deo Lombardske kraljevine.
Za vreme srednjeg veka Parma je postala važna na glavnom putu, koji je povezivao Rim sa severnom Evropom. Izgrađeno je nekoliko zamaka, bolnica i gostionica, da bi se ugostili brojni hodočasnici na putu za Rim. Parma je došla 774. godine pod franačku vlast. Kao i većina drugih gradova današnje severne Italije nominalno je bila deo Svetog rimskog carstva, a zapravo su vladali lokalni episkopi. Za vreme borbi papa i careva Parma je obično bila na strani careva. Dva episkopa iz Parme su bili antipape.
U borbi gvelfa i gibelina učestvovala je i Parma. Dugo je bila na strani careva, ali papine pristalice su dobili kontrolu nad gradom 1248. godine, pa je Fridrih II, car Svetog rimskog carstva opsedao grad. U bici kod Parme Fridrih II je bio poražen. Parma je 1341. godine došla pod kontrolu Milanskog vojvodstva. Bila je kratko vreme nezavisna (1404—1409), pa su Sforce uspostavile kontrolu nad gradom (1440—1449) U to vreme nastaje novi feudalizam i grade se kule i zamkovi po gradu i oko njega. Između 14. i 15. veka Parma je bila u središtu Italijanskih ratova. Tu se vodila bitka kod Fornova. Francuzi su držali grad od 1500. do 1521. godine. Kada su isterani stranci Parma je pripadala papskoj državi do 1545. godine. Papa Pavle III je odvojio Parmu od papske države. Stvorio je vojvodstvo Parme za svoga nezakonitoga sina Pjera Lujđija Farnezea, čiji naslednici su vladali Parmom do 1731. godine, kada je umro poslednji muški naslednik linije Farneze. Vojvodstvo Parme i Pjačence je 1731. godine predano dinastiji Burbona. Pod novim vladarima Parma je lagano nazadovala. Sve umetničke kolekcije iz vojvodskih palata Parme su 1734. godine preseljene u Napulj. Posle mira u Ahenu 1748. godine. Parma je bila pod francuskim uticajem. Postala je moderna država i stvorena je baza moderne industrije.
Napoleonova Francuska je anektirala 1802. godine vojvodstvo Parmu. Ponovo je 1814. godine uspostavljeno vojvodstvo. Na Bečkom kongresu 1815. godine. Napoleonova žena Marija Lujza je dobila vojvodstvo na doživotno upravljanje. Kada je Marija Lujza 1847. godine umrla vojvodstvo je prešlo pod Burbone. Posle Sardinijske pobede protiv Austrije Burboni su isterani 15. septembra 1859. godine. Parma je postala deo veće regije sa Modenom i Toskanom. Nakon plebiscita 1860. godine postala je deo ujedinjene kraljevine Italije. Kada je prestala biti političko sedište nastala je ekonomska i socijalna kriza. Prvi primer otpora fašizmu u Italiji bio je 1922. godine. U Parmi, a tokom Drugog svetskog rata Parma je bila središte partizanskog otpora. Saveznici su bombardovali grad 1944. godine, ali nije to bilo bombardovanje celog grada, nego dela oko železničke stanice.
Klima[uredi | uredi izvor]
| Klima (Parma) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Srednji maksimum, °C (°F) | 4,1 (39,4) |
7,5 (45,5) |
13,2 (55,8) |
18,0 (64,4) |
22,8 (73) |
27,3 (81,1) |
30,1 (86,2) |
29,3 (84,7) |
24,8 (76,6) |
17,8 (64) |
10,3 (50,5) |
5,4 (41,7) |
30,1 (86,2) |
| Srednji minimum, °C (°F) | −1,5 (29,3) |
0,4 (32,7) |
4,5 (40,1) |
8,3 (46,9) |
12,5 (54,5) |
16,3 (61,3) |
18,6 (65,5) |
18,2 (64,8) |
15,0 (59) |
10,1 (50,2) |
4,8 (40,6) |
0,4 (32,7) |
−1,5 (29,3) |
| Količina padavina, mm (in) | 57 (22,4) |
55 (21,7) |
65 (25,6) |
76 (29,9) |
73 (28,7) |
56 (22) |
37 (14,6) |
48 (18,9) |
67 (26,4) |
96 (37,8) |
84 (33,1) |
63 (24,8) |
777 (305,9) |
| [traži se izvor] | |||||||||||||
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Prema rezultatima popisa stanovništva 2011. u opštini je živelo 175.895 stanovnika.[2]
| 1931. | 1936. | 1951. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2001. | 2011. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 106.400 | 109.365 | 122.978 | 147.368 | 175.228 | 179.019 | 170.520 | 170.031 | 175.895 |
Godine 2008. Parma je imala preko 180.000 stanovnika, dva i po puta više nego na početku 20. veka, ali isto kao 1980. godine. Stagniranje stanovništva tokom proteklih decenija uzrokovano je primetnim preseljenjem stanovništva (mahom mladih porodica) u mirnija predgrađa sa višim kvalitetom života. Ovo se odražava i na gradsko stanovništvo, koje je sve starije i sa niskim prirodnim priraštajem. Treba spomenuti i brojno privremeno stanovništvo u vidu brojne studentske populacije.
Grad danas ima značajan udeo imigrantskog stanovništva, doseljenika iz svih krajeva sveta.
Privreda[uredi | uredi izvor]
Parma je veliko industrijsko središte u kome je jako razvijena prehrambena industrija. Najveći industrijski gigant iz Parme je mlekarska industrija „Parmalat”, poznata širom sveta. Važnost grada kao svetski važnog središta prehrambene idustrije vidi se i iz toga da je u Parmi sedište Evropskog nadleštva za bezbednost hrane.
Znamenitosti[uredi | uredi izvor]
- romanička katedrala sa delima Antonija Koređa[3]
- krstionica iz 1196. godine je jedan od najznačajnijih srednjovekovnih spomenika Evrope
- Crkva svetog Jovana Jevanđeliste građena između 1498. godine i 1510. godine. Ima baroknu fasadu. Koređo je naslikao 1520-22. čuvenu „Viziju svetog Jovana Jevanđeliste”.
- Manastir svetog Pavla
- stara bolnica (1201. g.)
- Palata Pilota (1583. g.) u kojoj se nalaze akademija lepih umetnosti, palatinska biblioteka, nacionalna galerija, arheološki muzej
- muzej Lombardi
Čuveni ljudi iz Parme[uredi | uredi izvor]
Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Gradska katedrala -
Palata guvernera noću -
Krstionica u Parmi -
Farnezijeva palata dela Pilota
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Università degli Studi di Parma il mondo che ti aspetta”. Arhivirano iz originala 28. 11. 2018. g. Pristupljeno 28. 11. 2018.
- ^ „Statistiche I.Stat”. ISTAT. 28. 12. 2012.
- ^ The Cathedral of Parma is from 900 years a place of art, history and sacredness.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanični veb-sajt
- Zvanični veb-sajt
- „Najbolje iz Parme“
- Pogled na grad iz satelita (Gugl Zemlja)
- 360° Fotografije grada
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
