Pašnjak

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Pašnjak Međuvođe, Republika Srpska
Planinski pašnjak u Švajcarskoj

Pašnjak je površina zemljišta koja se koristi za prehranu i uzgoj stoke, najčešće ispašom.[1] Prema nadmorskoj visini može se podeliti na planiske pašnjake („suvati“) i nizijske pašnjake. Pašnjaci u užem smislu su ograđeni delovi poljoprivrednog zemljišta, na kojima pasu domaća stoka, kao što su konji, goveda, ovce ili svinje. Vegetaciju negovanih pašnjaka, stočne hrane, čine uglavnom trave, sa primesama mahunarki i drugih travnih biljaka (netravnih zeljastih biljaka).[2] Na pašnjacima se obično ispašava tokom celog leta, za razliku od livada gde se ne vrši ispaša sve vreme, ili koje se koriste za ispašu tek nakon što se pokose za pravljenje sena za stočnu hranu.[3] Prema načinu nastanka razlikuju se: prirodni pašnjak — obrasao prirodnim pokrivačem (razne trave i korovi) i veštački pašnjak — nastaje zasejavanjem deteline[4][5][6] i raznih vrsta trave.[7][8]

Pašnjaci se u užem smislu razlikuju od livada po tome što se njima upravlja intenzivnijim poljoprivrednim praksama setve, navodnjavanja i upotrebe đubriva, dok na livadama raste prvenstveno autohtona vegetacija, kojom se upravlja ekstenzivnim praksama poput kontrolisanog spaljivanja[9][10][11] i regulisanog intenziteta ispaše. Tip zemljišta, minimalna godišnja temperatura i količina padavina su važni faktori u upravljanju pašnjacima.

Pašnjak obronaka u Pensilvaniji.

Ovčije livade je područje travnjaka gde ovce mogu slobodno da lutaju. Produktivnost takvog područja se meri brojem ovaca po površini. Ovo zavisi, između ostalog, od kamena u tlu.[12] Ovčijim livadama je takođe naziva gradsko zemljište u okrugu Roskomon, Irska, i okrugu Fermana, Severna Irska. Za razliku od intenzivnog uzgoja, koji u svom najintenzivnijem obliku podrazumeva isključivo ishranu putem korita, upravljani ili neupravljani pašnjaci su glavni izvor hrane za preživare. Ishrana na pašnjacima dominira u stočarstvu gde zemljište otežava setvu ili žetvu useva (ili oboje), kao što je u sušnim ili planinskim predelima, gde žive vrste kamila, koza, antilopa, jaka i drugih preživara koji su prilagođeni za nepodobniji teren a veoma se retko intenzivno uzgajaju. U vlažnijim regionima, pašnjacima se upravlja na velikom globalnom području za slobodan uzgoj i organsku poljoprivredu. Određeni tipovi pašnjaka odgovaraju ishrani, evoluciji i metabolizmu određenih životinja, a njihovo đubrenje i negovanje zemljišta može tokom generacija dovesti do toga da pašnjaci u kombinaciji sa tim preživarima budu sastavni deo određenog ekosistema.[13]

Evoluciona istorija[uredi | uredi izvor]

Graminoidi su među najsvestranijim oblicima života. Postali su široko rasprostranjene krajem perioda krede, a pronađeni su koproliti fosilizovanog izmeta dinosaurusa koji sadrže fitolite raznih trava koje uključuju trave koje su povezane sa savremenim pirinčem i bambusom.

Pojava planina u zapadnim Sjedinjenim Državama tokom epohe miocena i pliocena, u periodu od nekih 25 miliona godina, stvorila je kontinentalnu klimu pogodnu za evoluciju travnjaka.[14]

Pre oko 5 miliona godina, tokom kasnog miocena u Novom svetu i pliocena u Starom svetu, pojavili su se prvi pravi travnjaci. Postojeći šumski biomi su opali, a travnjaci su postali mnogo rasprostranjeniji. Poznato je da su travnjaci u Evropi postojali tokom pleistocena (poslednjih 1,8 miliona godina).[15] Nakon pleistocenskog ledenog doba (sa njihovim glacijalima i interglacijalima), pašnjaci su se proširili u toplijoj i sušoj klimi i počeli da postaju dominantna karakteristika zemljišta širom sveta.[14] Pošto pašnjaci postoje više od 1,8 miliona godina, postoji velika varijabilnost. Na primer stepa-tundra je dominirala u Severnoj i Centralnoj Evropi, dok se veća količina kserotermnih travnjaka pojavila u oblasti Mediterana.[15] Unutar umerene Evrope, raspon tipova je prilično širok i takođe je postao jedinstven zbog razmene vrsta i genetskog materijala između različitih bioma.

Poluprirodni travnjaci su se prvi put pojavili kada su ljudi počeli da se bave poljoprivredom. Tako su za poljoprivredu iskrčene šume u Evropi. Drevne livade i pašnjaci bili su delovi pogodni za kultivaciju. Od ovih područja nastali su poluprirodni travnjaci.[15] Međutim, postoje i dokazi o lokalnoj postojanosti prirodnih travnjaka u Evropi, koje su prvobitno održavali divlji biljojedi, tokom pre-neolitskog holocena.[16] Uklanjanje biljaka od strane životinja na ispaši, a kasnije i farmera košenjem, dovelo je do koegzistencije drugih biljnih vrsta u okolini. Došlo je do evolucije biodiverziteta biljaka. Vrste koje su tu već živele prilagodile su se novim uslovima.[15]

Većina travnjaka je pretvorena u oranice i ponovo nestala. Travnjaci su trajno postali obradiva polja usled stalnog smanjenja organske materije.[17]

Danas su poluprirodni travnjaci u znatnoj meri locirani u područjima koja nisu pogodna za poljoprivrednu proizvodnju.[15]

Primeri pašnjačkih staništa[uredi | uredi izvor]

Galerija slika[uredi | uredi izvor]

Goveda pasu na pašnjaku kod Hradeca nad Moravicom u Češkoj

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Pasture”. Merriam-Webster Dictionary. 
  2. ^ Gibson, David J. (30. 10. 2008). Grasses and grassland ecology. New York. ISBN 978-0-19-154609-9. OCLC 308648056. 
  3. ^  Gilman, D. C.; Thurston, H. T.; Colby, F. M., ur. (1905). „Pasture”. New International Encyclopedia (I izd.). New York: Dodd, Mead. 
  4. ^ „Genus Nomenclature in GRIN”. Arhivirano iz originala 2015-09-24. g. Pristupljeno 2010-07-09. 
  5. ^ „Species Nomenclature in GRIN”. Arhivirano iz originala 2008-10-14. g. Pristupljeno 2010-08-04. 
  6. ^ Isobe, S.; Sawai, A.; Yamaguchi, H.; Gau, M.; Uchiyama, K. (2002). „Breeding potential of the backcross progenies of a hybrid between Trifolium medium × T. pratense to T. pratense”. Canadian Journal of Plant Science. 82 (2): 395—399. doi:10.4141/P01-034 Slobodan pristup. 
  7. ^ Conant, Richard T. (2010). Challenges and opportunities for carbon sequestration in grassland systems : a technical report on grassland management and climate change mitigation. FAO. ISBN 978-92-5-106494-8. OCLC 890677450. 
  8. ^ Chapin III, F. Stuart; Sala, Osvaldo E.; Huber-Sannwald, Elisabeth (2013). Global Biodiversity in a Changing Environment: Scenarios for the 21st Century. Springer. ISBN 978-1-4613-0157-8. OCLC 1059413892. 
  9. ^ „What is Hazard Reduction”. www.hillside.rfsa.org.au. Arhivirano iz originala 2019-10-09. g. Pristupljeno 2009-03-10. 
  10. ^ Gage, Nicola (25. 8. 2016). „Burn-off rule change upsets Adelaide Hills residents”. ABC News. 
  11. ^ „Managing Brush Fires” (PDF). februar 2017. 
  12. ^ R. Elfyn Hughes, "Sheep Population and Environment in Snowdonia (North Wales)", Journal of Ecology Vol. 46, No. 1, March 1958, 169-189
  13. ^ "Agricultural biodiversity’s contribution to ecosystem functions" Arhivirano 2015-01-08 na sajtu Wayback Machine Dr. Devra I. Jarvis, CGIAR. Retrieved 2014-12-01
  14. ^ а б „University of California Museum of Paleontology Grasslands website”. University of California Museum of Paleontology. Приступљено 2011-12-01. 
  15. ^ а б в г д Pärtel, M. (2005). „Biodiversity in temperate European grasslands: origin and conservation”. Grassland Science in Europe. 10: 1—14. 
  16. ^ Hejcman, M.; Hejcmanová, P.; Pavlů, V.; Beneš, J. (2013). „Origin and history of grasslands in Central Europe - a review”. Grass and Forage Science. 68 (3): 345. ISSN 0142-5242. doi:10.1111/gfs.12066. 
  17. ^ Spehn, Eva M.; Joshi, Jasmin; Schmid, Bernhard; Alphei, Jörn; Körner, Christian (2000). „Plant diversity effects on soil heterotrophic activity in experimental grassland ecosystems”. Plant and Soil. 224 (2): 217—230. S2CID 25639544. doi:10.1023/A:1004891807664. 

Литература[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Pašnjak na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Пашњак&oldid=27556066”