Petar Maksimović
| Petar Maksimović | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 16. jun 1852. |
| Mesto rođenja | Požarevac, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 1. decembra 1922. |
| Mesto smrti | Smederevo, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca |
Petar Maksimović (Požarevac, 16. jun 1852 — Smederevo, 1. decembar 1922)[1] bio je srpski političar i pravnik. Maksimović je bi ministar pravde u Kraljevini Srbiji 1893/94. godine.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Osnovnu školu i polugimnaziju završio u Požarevcu, peti i šesti razred gimnazije u Kragujevcu, a zatim diplomirao prava na Velikoj školi u Beogradu 1873. godine. U početku radio advokatske poslove zajedno sa bratom Stevanom u Knjaževcu, kasnije u Požarevcu. Učesnik srpsko-turskih ratova. Prešao 1879. godine u Smederevo gde je započeo samostalan advokatski rad. Bio je poznat po izuzetnim, dugim i ubedljivim odbranama u krivičnim predmetima. Jula 1881. godine se oženio Darinkom Tomić, ćerkom bogatog cincarskog trgovca Nastasa Tomića (Kalkaljera). Imali su četiri ćerke i pet sinova.
Politička karijera[uredi | uredi izvor]
Politikom je aktivno počeo da se bavi od 1882. godine. Bio je jedan od osnivača Narodne radikalne stranke u Smederevu i jedan od četiri sekretara na njenoj Prvoj glavnoj skupštini krajem jula 1882. u Kragujevcu.[2] Na opštim izborima održanim 21.2.1888. godine izabran je za predsednika Smederevske opštine (kmeta) i za narodnog poslanika u Skupštini Srbije (saziv za 1887. godinu).[1] Na mestu predsednika opštine bio je do početka avgusta iste godine kada ga je ministar unutrašnjih dela smenio na predlog Okružnog načelstva. U decembru 1888. godine, kao poslanik Velike skupštine koja je donela Ustav, bio je u Odboru koji je razmatrao predlog Ustava i tom prilikom glasao protiv njega jer je smatrao da Ustavom nisu postignuta osnovna načela Radikalne stranke. Do prvog isključenja iz Stranke (avgusta 1890. godine) je bio jedan od njenih najviđenijih članova (potpredsednik poslaničkog kluba, član Glavnog odbora). Boreći se dosledno za poštovanje izvornih stranačkih načela došao je u sukob sa Nikolom Pašićem zbog njegove oportunističke politike. Međutim, i nakon isključenja izabran je za poslanika varoši Smederevo kao nezavisni kandidat na sopstvenoj izbornoj listi. Vraćen je u Stranku 1892. na Godišnjem skupu održanom u Aleksincu, pre svega zbog postizanja punog unutarstranačkog jedinstva.[2] Ministar pravde je postao 8.4.1893. posle poznatog Prvoaprilskog prevrata i ostao na tom mestu i posle rekonstrukcije vlade zbog smrti predsednika dr Lazara Dokića. Nova vlada Save Grujića je odstupila početkom januara 1894. čime je prestao i mandat Petra Maksimovića. U periodu formiranja nove vlade, novembra 1893. kratko vreme je obavljao i poslove ministra prosvete. Najveći sukob s radikalskim vođstvom nastao je 1896. nakon Godišnjeg skupa u Kruševcu kada se usprotivio statutarnim promenama kojima je Glavnom odboru dato isključivo pravo kandidovanja poslanika i praktično poništena ovlašćenja poslaničkog kluba u Skupštini Srbije. Postao je partijski desident, ali s velikim političkim uticajem, štiteći izvorne vrednosti radikalizma. S istomišljenicima u Smederevu osnovao je poseban Odbor samostalnih radikala koji se zalagao za slobodnu kandidaturu i samostalno i slobodno ponašanje poslanika u Skupštini. Zbog toga je isključen iz Stranke. U Smederevu osniva Privremenu organizaciju smederevskih samostalnih radikala čija je deviza da stranka „ne sme da bude oličena u jednom čoveku pa ma kako on viđen bio“. U Skupštinu je poslednji put biran jula 1901. godine. Taj skupštinski saziv je „oktroisan“ juna 1903. godine posle ubistva kralja Aleksandra i kraljice Drage. Petar Maksimović je tada izabran za predsednika Ustavotvornog odbora koji je nakon kratkog rada predložio da se vrati na snagu Ustav iz 1888. godine, sa malim izmenama. Skupština je predlog usvojila i stvorila mogućnost za dolazak na presto Petra Karađorđevića. Nakon cepanja Radikalne stranke početkom XX veka na „stare radikale“ i „samostalce“ nije prišao nijednoj grupi, ali je sebe nazivao „nezavisnim radikalom“ i po stavovima koje je zastupao bio veoma blizak „samostalcima“. Izjašnjavao se kao radikal sve do 1912. kada je osnovao Privredno-demokratsku stranku koja je imala za cilj da brani interese seljaka i malih privrednika. Izvorni program te Stranke nije sačuvan, ali ga je sam Maksimović obrazložio u posebnoj brošuri.
Društveni rad[uredi | uredi izvor]
Posle Prvog svetskog rata nije se aktivno bavio politikom, ali je pratio sve važne društvene probleme i o njima pisao tekstove u listovima „Balkan“, „Progres“, „Epoha“, „Večernje novosti“...[1] Uvek je iznosio i predloge za rešavanje tih problema. Bio je veoma angažovan na rešavanju nacionalnog pitanja. Jedan je utemeljivača poznatog društva „Sveti Sava“. Objavio je više brošura među kojima je najpoznatija „Izdajnici – noć uoči sv. Stefana“. Tekst je posvećen pok. Peri Todoroviću i opisu događaja prilikom puštanja iz beogradskom kazamata radikala uhapšenih i osuđenih nakon Timočke bune. Brošura sadrži veoma oštru kritiku Nikole Pašića.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „Petar Maksimović”. Srpska enciklopedija. Pristupljeno 24. 1. 2019.
- ^ a b „Političar i advokat”. Istorija Maksimović. Pristupljeno 24. 1. 2019.
