Petko Miletić

Petko Miletić
Petko Miletić
Datum rođenja	(1897-03-07)7. mart 1897.
Mesto rođenja	Kolašin, Knjaževina Crna Gora
Datum smrti	27. januar 1943.(1943-01-27) (45 god.)
Mesto smrti	SSSR

Petko Miletić (Kolašin, 7. mart 1897 — 27. januar 1943) bio je političar i revolucionar, član Politbiroa Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije. Pripadao je radikalnom levom krilu KPJ, tzv. „Petkovci”, nakon čega je isključen iz KPJ, a stradao je u Staljinovim čistkama.

Biografija

Rođen je 7. marta 1897. godine u Rovcima kod Kolašina. Otac i najbliži rođaci su mu poginuli u Mojkovačkoj bici. U osnovnoj školi bio je veliki pristalica komita. Posle završetka osnovne škole, kao jedan od najboljih đaka, bio je stipendista Vlade Kraljevine Crne Gore u Mađarskoj, gde je učio stolarski zanat.

Po završetku Prvog svetskog rata otišao je u Pečuj, a zatim u Budimpeštu. Nakon poraza socijalističke revolucije u Mađarskoj 1919. godine, vratio se u Crnu Goru. U zanatskoj školi u Danilovgradu, gde je radio kao instruktor stolarskog zanata, počeo je da okuplja ljude oko sebe. Tu je od radnika i đaka formirao prvu partijsku organizaciju tek osnovane Komunističke partije Jugoslavije, u ovom delu Crne Gore.

Za vreme donošenja Obznane, Petko Miletić se nije predao, već je započeo oružani otpor žandarmima i tada je proglašen za komunističkog odmetnika. Po sporazumu KPJ i vlasti 1924. godine oko vraćanja svih komunističkih odmetnika iz šuma, Miletić se vratio iz ilegale.

Godine 1926. otišao je zauvek iz Crne Gore u Beograd gde je radio u ilegalnoj partijskoj štampariji. Ubrzo je otišao u Moskvu i upisao se na KUNMZ (Komunistički univerzitet nacionalnih manjina Zapada). Nakon studija, otišao je po zadatku Kominterne 1927. godine u Mongoliju i Kinu da pomogne razvoju komunizma. Tamo se prvi put sreo sa budućim vođama radničkog pokreta Mau Cedungom, Ulan Batorom i Kim Il Sungom.

Po povratku sa dalekog Istoka, Kominterna ga je poslala u Drezden da učestvuje u radu Četvrtog kongresa KPJ. Kominterna je izabrala Miletića u Centralni komitet KPJ, a uskoro i u Politbiro CK KPJ i postavila ga za organizacionog sekretara CK KPJ. Na tom položaju je bio drugi čovek posle Milana Gorkića i njegov budući naslednik.

Po zadatku Kominterne, u maju 1932. godine otišao je u Kraljevinu Jugoslaviju da pojača tamošnje rukovodstvo. Došao je u Suboticu gde ga je na prevaru uhapsila policija i sprovela u Beograd. U Glavnjači su ga saslušavali tadašnji policajci Svetozar Vujković i Boško Bećarević. Miletić nije otkrio ništa, pa je posle nekoliko dana protiv njega organizovan sudski proces.

Suđenje Petku Miletiću je počelo 9. maja 1933. godine u Beogradu. Branio ga je poznati beogradski advokat Bora Prodanović. Miletić je argumentovano odbijao sve tačke optužnice i iskaze svedoka. Sud za zaštitu države ga je osudio na šest godina robije koje je proveo U Lepoglavi i Sremskoj Mitrovici.

Za vreme robije u Lepoglavi upoznao se sa budućim sekretarom KPJ Josipom Brozom Titom, a u Sremskoj Mitrovici sa Mošom Pijadom, Milovanom Đilasom i drugima. Za vreme robije u Sremskoj Mitrovici, komunističko rukovodstvo se podelilo na dva dela. Prvo je prihvatalo stavove Petka Miletića i nazivano je „Petkovština“, a nekad i „Miletićevci“, dok je drugo držalo liniju Josipa Broza Tita.

Za vreme robije u Mitrovici, u Barseloni je bio u punom jeku građanskog rata u Španiji, sredinom 1937. godine, održan Barselonski kongres KPJ, na kome je odlučeno da se za novog sekretara KPJ postavi Petko Miletić, pošto je bilo jasno da će Gorkić biti smenjen.

Nakon izlaska Josipa Broza iz zatvora, on je oko sebe okupio svoje nekadašnje saradnike i obnovio KPJ koja je odlukom Kominterne po likvidaciji Gorkića zvanično bila ukinuta. Na sastanku privremenog rukovodstva u Bohinjskoj Bistrici, održanom od 15. do 18. marta 1939) isključeni su iz partije: Petko Miletić, Labud Kusovac, Ivan Marić, Vicko Jelaska i Ivo Baljkas.

Petko Miletić je tada osuđen kao frakcionaš, petokolonaš i razbijač KPJ. Pored toga, navedeno je da je Miletić pod batinama priznao Specijalnoj policiji i odao mnoge članove KPJ koji su potom uhapšeni. Otada je termin „Miletić“ u komunističkom indeksu značio frakcionaštvo i izdajstvo.

Po izlasku sa robije, juna 1939. godine, Miletić je proteran u selo Slatina, kod Vučitrna, gde su tada živeli njegova braća i majka. Petko je 5. jula, ilegalno preko Istanbula, krenuo u Sovjetski Savez, u koji je stigao tek 25. septembra.

Kontroverze oko smrti

Prema navodima Josipa Kopiniča, koje je koristila kasnija jugoslovenska istoriografija, uhapšen je i, na zahtev rukovodstva KPJ, po kratkom postupku streljan krajem 1939. godine.

Prema navodima, Glavnog vojnog tužilaštva u Moskvi, Petko Miletić je uhapšen 5. januara 1940. godine i 21. septembra iste godine osuđen na osam godina zatvora, a umro je 27. januara 1943. za vreme izdržavanja kazne.

Kao žrtva Staljinovog režima, Petko Miletić je rehabilitovan 27. oktobra 1988. godine.

Spoljašnje veze

• Večernje novosti - Pero Simić "Tamni sjaj Titove krune" (09.02.2003), (10.02.2003), (11.02.2003)
• Petko Miletić i crnogorsko nacionalno pitanje