Pehčevo
 Središte Pehčeva | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Severna Makedonija |
| Opština | Pehčevo |
| Stanovništvo | |
| — (2002) | 3.237 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 41° 45′ 46″ S; 22° 53′ 11″ I / 41.7627° S; 22.8864° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 1158 m |
  Pehčevo Pehčevo na karti Severne Makedonije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 2326 |
| Pozivni broj | 033 |
| Registarska oznaka | KO |
| Veb-sajt | www |
Pehčevo (mkd. Пехчево) je grad u Severnoj Makedoniji, u krajnje istočnom delu države. Pehčevo je sedište istoimene opštine Pehčevo.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Grad Pehčevo je smešteno u krajnje istočnom delu Severne Makedonije, blizu državne granice sa Bugarskom — 6 km istočno od grada. Od najbližeg većeg grada, Kočana 55 km jugoistočno, a od glavnog grada Skoplja 170 km istočno.
Reljef: Pehčevo je središte istorijske oblasti Maleševo, poznate po stočarstvu i drvodeljama. Naselje je položeno u Berovskoj kotlini, na približno 1.000 metara nadmorske visine. Istočno od grada izdižu se Maleševske planine, a severno planina Vlajna.
Klima u Pehčevu je planinska zbog znatne nadmorske visine.
Vode: Blizu Pehčeva nalazi se izvor reke Bregalnice, u koju se ulivaju svi vodotoci (potoci) koje teku gradskim područjem.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Područje Pehčeva bilo je naseljeno još u vreme starog veka. Područje je bilo aktivno i u vreme srednjeg veka, pa oko grada postoji niz lokaliteta iz vremena antike i srednjeg veka.
Pehčevo postaje značajno krajem 19. veka, kada se tu smešta sedište omanje opštine („kaze“) u vreme poznog Osmanskog carstva. Mesni Turci su u 19. veku bili naročito osioni prema Hrišćanima; po zlom glasu (po ubistvima) pominjao se Dagijev sokak, u koji je malo koji pravoslavac smeo da kroči, da bi došao do Ćamil-efendijine česme, oko koje je bilo uvek prolivene krvi. U mestu je tokom 19. veka bila pravoslavna crkva posvećena Sv. apostolima Petru i Pavlu, pri kojoj je služio pop Arso Ingiliz iz bogate porodice "Ingilizović". Jedini je pop Arso smeo slobodno proći, niko nije smeo da baci kamen na njega. Tamošnja muslimanska begovska "kasta" je štitila "svoje" pripadnike pravoslavne vere, među kojima je spadao pop Arso. Moćni Turčin, Hajduk-Saliman je sedeo u Starom konaku, i od njegove volje je mnogo toga zavisilo.[1]
Tu je 23. maja 1899. godine postojala srpska narodna škola, u kojoj je održan svečani završni ispit. Ispitivanje učenika izvršio je Mihail Danilović upravitelj kočanskih škola, u prisustvu turskog kajmakama i njegovih pratilaca. Nakon što su đaci otpevali tursku himnu, goste je pozdravio mesni učitelj Vasa Serafimović. Ostali učitelji Radoš Đoković i Pelagija Đorđević ispitivali su svoje učenike iz svih predmeta.[2] Odlukom ministra prosvete 26. novembra 1931. godine državna osnovna škola u Pehčevu je ponela ime "Prestolonaslednik Petar".[3]
U mestu je avgusta 1899. godine izgrađeno izuzetno lepo zdanje, carskog ućumata (opštinska kuća).[4]
1912. godine Pehčevo se sa okolinom pripaja Kraljevini Srbiji, kasnije Jugoslaviji. Većinsko muslimansko stanovništvo je izbeglo iz Pehčeva u Malu Aziju. Ostali su brojni pusti starosedelački domovi. Tu su se nakon Balkanskih ratova 1922. godine "optirali" stari Galipoljski Srbi. Njihova odiseja se može pratiti kroz vekove, a počinje tri veka ranije. Bili su to potomci Srba iz doline Morave (velike), sela oko Jagodine, koju su u 16. i 17. veku proterani u okolinu Galipolja u Turskoj. Njih je proterao u Malu Aziju turski sultan, u mesto Bajramič, na Galipoljskom poluostrvu. Vekovima su oni sačuvali svoj srpski identitet, ali su vremenom su izgubili svoj karakterističan govor.[5] Godine 1914. na Đurđevdan ti Srbi su krenuli ka svom rodu i stigli u oslobođene predele Srbije, i smestili se u selo Aleksandrovo, kod Skoplja. Međutim 1915. godine Bugari okupatori su ih na silu premestili u Niški okrug, gde su dočekali kraj Prvog svetskog rata. U poratnoj smutnji, krenuli su odatle jadni naseljenici ka Solunu, da bi 1921. godine opet stigli u svoje staro mesto, u okolini Galipolja. Turci su 1922. godine izazvali veliki dramatični egzodus pravoslavnih Grka iz Galipolja, pa su s njima oterani i Srbi iz Bajramiča. Primila ih je nova jugoslovenska kraljevina, i neseljeni su sada u Pehčevu, u Makedoniji. Ali i tu je bilo problema jer su muslimanske kuće prisvojili meštani pa je vlast imala puno posla da oslobodi kuće za Galipoljce. Komadant mesta 1923. godine artiljeriski kapetan I klase Đorđe Milić je zbog ometanja naseljavanja, čak bio smenjen i sudski kažnjen.[6] Mnogi od naseljenika zbog toga nisu ostali u Pehčevu. Godine 1932. bilo je još 74 doma Srba Galipoljaca u Pehčevu, od kojih je bogati posednik Atanas Lazarević bio tada predsednik pehčevske opštine.[7]
Bugari su teška srca prepustili Pehčevo jugoslovenskoj državi. U međuratnom periodu, tu su se često dešavali upadi bugarskih komita. Zabeleženi su brojni incidenti i oružani napadi, koji su se dešavali u neposrednoj okolini tog pograničnog mesta.[8]
Godine 1936. septembra meseca u krugu kasarne u Pehčevu "Viteškog kralja Aleksandra I Ujedinitelja" osvećen je spomenik tom poginulom srpsko i jugoslovenskom vladaru.[9] U kasarni je tada bio stacioniran 23. pešadijski puk. Naredne godine četrdesetak uglednim Srba sa suprugama iz Pehčeva, je predvođeno njihovim narodnim poslanikom Simom Andonovićem i mesnim učiteljem Bogdanom Božovićem, napravilo patriotsku ekskurziju i posetila Topolu sa Oplencom i Beograd.[10] Vlast su u Pehčevskoj opštini do šestojanuarske diktature 1929. godine držali radikali.
Od 1991. godine grad je u sastavu Severne Makedonije.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Pehčevo je prema poslednjem popisu iz 2002. godine imalo 3.237 stanovnika.
| Nacionalnost | Ukupno |
| Makedonci | 3.067 |
| Romi | 123 |
| Turci | 31 |
| Srbi | 6 |
| Cincari | 2 |
| ostali | 8 |
Većinska veroispovest je pravoslavlje.
Privreda[uredi | uredi izvor]
Maleševski kraj je tradicionalno poznat ratarski (planinski krompir) i stočarski kraj (ovce). U samom gradu je najviše razvijena industrija prerade drveta. Poslednjih godina razvija se i visokoplaninski turizam.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Vreme", Beograd 7. oktobar 1932. godine
- ^ "Carigradski glasnk", Carigrad 1899. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1. decembar 1931. godine
- ^ "Carigradski glasnik", Carigrad 1899. godine
- ^ "Politika", Beograd 6. januar 1938.
- ^ "Vreme", Beograd 11. avgust 1926. godine
- ^ "Vreme", Beograd 1932. godine
- ^ "Pravda", Beograd 1924-1937. godine
- ^ "Pravda", Beograd 20. septembar 1936. godine
- ^ "Vreme", Beograd 10. avgust 1937. godine
Literatura[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Više od 500 hilj. st. |
|  |
|---|---|---|
| Između 50 i 100 hilj. st. | ||
| Između 25 i 50 hilj. st. | ||
| Između 10 i 25 hilj. st. | ||
| Između 5 i 10 hilj. st. | ||
| Manje od 5 hilj. st. | ||
| ||
