Plaošnik
Plaošnik ili Plaoš je arheološko nalazište i religiozno mesto na južnoj strani brda u starom gradu Ohrida, na oko 250 m južno od centralnog dela Samuilove tvrđave.
Plaošnik je poznat kao religiozni lokalitet još od početka hrišćanstva, a verovatno i pre toga. Pronađeno je nekoliko velikih ranohrišćanskih bazilika, kao i ostaci crkve Sveti Pantelejmon koja je izgrađena[kada?] i u kojoj je radio Sveti Kliment Ohridski.
Novoizgrađeni hram Svetog Klimenta i Pantelejmona svečano je osveštan 11. avgusta 2002. godine, koji u stvari predstavlja repliku crkve Svetog Klimenta, izgrađena je na postojećim temeljima. Crkva je bila srušena u periodu Otomanskog carstva i na istoj osnovi bila je izgrađena džamija.
Po restauraciji, 2002. godine, nakon 530. godina, ponovo su premeštene mošti Sv. Klimenta Ohridskog koje su u međuvremenu bile smeštene u crkvi Svete Bogorodice Perivleptene u Ohridu.
Crkva Sv. Kliment i Pantelejmon[uredi | uredi izvor]
Crkva Svetog Klimenta i Pantelejmona dominira na lokalitetima Plaošnika. Izgrađena je i osveštana 11. avgusta 2002. godina. Ime je dobila po Svetom Klimentu Ohridskom koji je prvobitno izgradio hram na ovom mestu u čast Svetom Pantelejmonu.
Izgrađena je po projektu arhitekte, Tanje Paskali Buntašeske, iz Ohridskog zavoda i muzeja. U izgradnji crkve učestvovalo je oko 200 stručnih lica i graditelja za čiju je izgradnju potrošeno preko jednog miliona evra. Najveći deo finansiran je sredstvima vlade Severne Makedonije.
Kamen temeljac novoizgrađene crkve postavljen je 2000. godine. Obnovljena je po postojećem izgledu, na starim temeljima. Izgrađena je na osnovu pretpostavke a kao primer znamenitih crkvi Ohrida i okoline koji hronološki pripadaju fazi tog vremena.[1]
Grob Svetog Klimenta u novom hramu je iznad stare grobne konstrukcije, u celosti od stakla, a iznad njega nalazi se kovčeg od mermera u kome se nalazi kovčežić sa moštima Svetog Klimenta.
Univerzitet Sveti Kliment[uredi | uredi izvor]
U manastiru oko crkve u vreme Svetog Klimenta bila je smeštena Ohridska škola, centar slovenske pismenosti i kulture. Kliment Ohridski bio je prvi autor književnih dela među Južnim Slovenima. Književna dela, uključujući i nagradu Kiril, predstavljaju remek delo srednjevekovne slovenske književnosti.
Projekat za obnovu univerziteta Svetog Klimenta podrazumeva i restauraciju univerziteta u skladu sa duhom vremena u modernom smislu. Za tu svrhu, 2007. godine, Odbor za obnovu Klimentovog Univerziteta, sastavljen je od eminentnih naučnika i crkvenih službenika, koji se nalaze na čelu projekta. Nakon temeljnih arheoloških istraživanja, biće izgrađeni novi objekti u sklopu kojih će se nalaziti biblioteka, galerija ikona, kao i stari rukopisi iz Muzeja i instituta Ohrida i drugih kulturnih i naučnih centara.
Univerzitet treba da predstavlja spoj svetovnog i svetog.[2]
Arheološka istraživanja[uredi | uredi izvor]
Arheološka istraživanja Plaošnika vršena su povremeno tokom dvadesteog veka i vrše se blagovremeno i sistematski.
Period istraživanja može se podeliti u dva razdoblja, pretklimentov period koji pokriva period od praistorije do 9. veka i Klimentov period koji je od početka 893. godine, kada je Sveti Kliment Ohridski izgradio crkvu Svetog Pantelejmona pa do zauzimanja grada od strane Otomanskog carstva u 15. veku.
Klimentov period[uredi | uredi izvor]
Prema narodnom predanju na ovom mestu postojala je Klimentova crkva i njegova grobnica što je potvrđeno na osnovu prvih arheološki iskopina, 1943. godine, kada je profesor Dimče Koco otkrio temelje Klimentove crkve i u isto vreme i grobnicu Svetog Klimenta Ohridskog[3].
Na temeljima ranohrišćanske bazilike podignuta je crkva tricionalnog oblika, arhitektonske forme, stila koji su negovani u 9. veku Vizantije.
Crkva je bila obnovljenlj u 12. veku, a zatim je obnova nastavljena i u 13. veku. Pored ove crkve obnovljene su i kapele, a potom u 19. veku i zvonik. Freske prvobitne crkve bile su sačuvane. Fragmenti fresaka pronađeni tokom arheoloških iskopavanja pripadaju različim periodima obnove i proširenja manastira. Nakon dolaska Osmanlija, crkva je bila pretvorena u džamiju, poznatu pod imenom „Imaret džamija“ koja više ne postoji.
Među arheološkim ostacima u crkvi Svetog Klimeta nalazi se i njegova grobnica. Prema biografiji arhiepiskopa Teofila Klementa, velikog slovenskog prosvetitelja, ova grobnica napravljena svojeručno. U njoj je sahranjen 916. godine.
Na arheološkim ostacima najstarijeg slovenskog manastira, Svetog Pantelejmona, koji je 893. godine izgradio Sveti Kliment, izgrađen je novi hram. Poslednja iskopavanja Plaošnika, ohridskog arheologa Vlade Malenkog, otpočeta su 1999. godine nakon uklanjanja ostataka Imaret džamije. Cilj je bio stvoriti uslove za restauraciju Klimentove crkve. Tom prilikom otkrivena je krstionica bazilike i pod pokriven mozaikom koji je pripadao periodu između 4. i 6. veka.
Tokom 2007. godine otkriveno je skladište u kome se nalazilo 2383 srebrnih novčića iz 16. veka. Novčići su pronađeni u keramičkim posudama. Kovanice su od velikog značaja jer pokazuje trgovinski odnos između Ohrida, manastira Svetog Klimenta i Venecije u 16. veku.[4]
Od avgusta 2008. godine, radi se na istraživanju i iskopavanju konačišta manastira i Klimentovog univerziteta koji se nalazi u blizini crkve.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Vest 08.09.2002: Se osvetuva Svetiklementoviot hram na Plaošnik.”. Arhivirano iz originala 28. 09. 2011. g. Pristupljeno 14. 05. 2016.
- ^ „Kultura vo Makedonija: Konstituiran Odbor za vozobnova na Svetiklimentoviot univerzitet”. Arhivirano iz originala 10. 08. 2011. g. Pristupljeno 15. 05. 2016.
- ^ 360° Makedonija — Plaošnik
- ^ „Večer 10.10.2007: Na Plaošnik otkrieno depo so venecijanski srebreni moneti”. Arhivirano iz originala 20. 10. 2007. g. Pristupljeno 15. 05. 2016.