Praviteljstvo suda crnogorskog i brdskog

Područje Stare Crne Gore (1) i područja dvaju brdskih plemena (zeleno): Bjelopavlića (2) i Pipera (3)

Praviteljstvo suda crnogorskog i brdskog je prvi organ državne vlasti na području (stare) Crne Gore i Brda. Ovo telo je osnovano oktobra 1798. godine na zajedničkom zboru crnogorskih i brdskih glavara u manastiru Stanjevićima. Ovaj organ se nazivao i Senat ili Kuluk, a njegovi članovi senatori ili kuluci. Imao je uglavnom sudsku vlast, a njegove odluke je potpisivao cetinjski mitropolit ili guvernadur. Pošto je nešto ranije bio donet zakon pod nazivom Stega crnogorska i brdska (1796), a potom i Zakonik opšti crnogorski i brdski, rad ovog tela se zasnivao na primeni pomenutih propisa, ali i na odredbama običajnog prava. Rad ovog tela je bio posebno značajan za sudsko suzbijanje krivičnih dela, pošto su otimačine, ubistva, pljačke i krvna osveta bile česte pojave. Članovi ovog tela su jedinu nadoknadu za svoj rad imali od novčanih globa koje su plaćali prestupnici. Pored ovog središnjeg oragana, postojali su i niži sudovi po plemenima.

Vidi još

• Stega crnogorska i brdska
• Zakonik opšči crnogorski i brdski
• Zakonik knjaza Danila
• Stara Crna Gora
• Brda (oblast)

Literatura

• Jevtić, Dragoš; Popović, Dragoljub (1997). Narodna pravna istorija (1. izd.). Beograd: Savremena administracija. 
• Lučić, Čedomir M. (2002). Vlast i spoljni uticaji u Crnoj Gori 1499-1851. Srpsko Sarajevo: Filozofski fakultet. 
• Ljušić, Radoš (2001). Istorija srpske državnosti. 2. Novi Sad: Ogranak SANU. 
• Milićević, Jovan; Rakočević, Novica (1986). „Crna Gora od 1735-1797”. Istorija srpskog naroda. knj. 4, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 498—530. 
• Milićević, Jovan (1981). „Crna Gora 1797-1851”. Istorija srpskog naroda. knj. 5, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 159—211. 
• Pejović, Đoko D. (1981). Crna Gora u doba Petra I i Petra II: Osnivanje države i uslovi njenog razvitka. Beograd: Narodna knjiga. 
• Slijepčević, Đoko M. (1966). Istorija Srpske pravoslavne crkve. knj. 2. Minhen: Iskra. 
• Stamatović, Aleksandar D. (1999). Kratka istorija Mitropolije crnogorsko-primorske (1219-1999). Cetinje: Svetigora. 
• Stamatović, Aleksandar D. (2014a). Istorija Mitropolije crnogorsko-primorske do 1918. godine (PDF). Cetinje: Svetigora. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 06. 2019. g. Pristupljeno 26. 07. 2019. 
• Stanojević, Gligor (1975). „Crna Gora u XVIII vijeku”. Istorija Crne Gore. knj. 3, sv. 1. Titograd: Redakcija za istoriju Crne Gore. str. 229—499. 

Spoljašnje veze

• Srpska zemlja Crna Gora: Zakonik svetog Petra Cetinjskog