Pravni lordovi
| Opšte pravo |
.svg) Ovaj članak je dio serije članaka o |
Pravosudna uprava
|
Građanski sudovi
|
Krivični sudovi
|
Tužilaštva
|
Pravni lordovi (engl. Law Lords) bili su doživotni perovi koji su vršili sudsku vlast Doma lordova. Zapravo su to bile sudije vrhovnog suda u Ujedinjenom Kraljevstvu.
Prema Aktu o apelacionoj nadležnosti 1876. službeno su se nazivali „redovni apelacioni lordovi” (engl. Lords of Appeal in Ordinary). Njihova funkcija je prestala nakon stupanja na snagu Ustavnog reformskog akta 2005.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Britanski Dom lordova je kroz istoriju imao pravo da razmatra žalbe na presude sudova. Žalbe su se formalno upućivale ka King- ili Queen-in-Parliament mada ih nije cjelokupni Parlament razmatrao (tj. Dom komuna nije učestvovao u sudskim poslovima). Lordovi laici su mogli pozivati sudije na sjednice, ali sudije su tada imale pravo samo da daju svoje mišljenje. Da bi sudsku funkciju Doma lordova mogle vršiti sudije, visoki sudija ser Džejms Park je 1856. imenovan za doživotnog pera. Budući da je tada postojalo samo nasljedno perstvo, Dom lordova je odbio da ga primi u svoje članstvo. Sudija Park je zatim postao nasljedni per.
Dvadeset godina kasnije donesen je Akt o apelacionoj nadležnosti 1876. (engl. Appellate Jurisdiction Act 1876) kojim je utvrđena sudska vlast Doma lordova. Ovim zakonom su određena dva pravna lorda (sa titulom barona i doživotnim mandatom) da vrše najvišu sudsku vlast. Njihov broj se naposljetku povećao na dvanaest. Izvorno su pravni lordovi mogli biti parlamentarci samo dok bi vršili sudijsku funkciju, ali je jedanaest godina kasnije donesen Akt o apelacionoj nadležnosti 1887. prema kojem su i nakon penzionisanja ostajali članovi Doma lordova.
Broj pravnih lordova se kroz godine povećavao: od 1876 — dva, od 1882 — tri, od 1891 — četiri, od 1913 — šest, od 1919 — sedam, od 1947 — devet, od 1968 — jedanaest i od 1994. do 2009 — dvanaest.
Suđenja u Domu lordova su se održavala u plenarnoj sali gdje su bile i parlamentarne sjednice (sve do Drugog svjetskog rata). Pošto je plenarna sala Doma komuna bila oštećena, narodni poslanici su prešli u plenarnu salu Doma lordova, a lordovi su se izmjestili. Pravni lordovi su tada konstituisali Apelacioni komitet (engl. Appellate Committee) koji je počeo sa radom 26. maja 1948. u zasebnim prostorijama. Rad ovog sudskog vijeća se pokazao uspješnim tako da je nastavilo postojati i nakon što su se lordovi vratili u svoju salu. Oktobra 1962. počeo je sa radom još jedan apelacioni komitet. Sudska vijeća nisu sudila u plenarnoj sali, ali su presude i dalje tamo objavljivane (isti pravni lordovi su održavali plenarne sjednice Doma lordova i glasali za „izvještaj” apelacionih komiteta).[1]
Sudovanje[uredi | uredi izvor]
Da bi se jedan britanski pravnik mogao imenovati za pravnog lorda morao je služiti kao: barister najmanje 15 godina, lord kancelar ili sudija Apelacionog suda, Visokog suda i Court of Session najmanje dvije godine. Pravni lordovi su se penzionisali sa 70 ili 75 godina, ali su ostajali doživotni članovi Doma lordova sa titulom barona. Oni su bili i članovi Sudskog komiteta Državnog savjeta (engl. Judicial Committee of the Privy Council). U suđenjima su im se mogli pridružiti i ostali apelacioni lordovi (engl. Lords of Appeal) odnosno visoke sudije koje su bili perovi, ali ne po svojstvu pravnih lordova.[2][3]
Do Drugog svjetskog rata pravni lordovi su sudili u plenarnoj sali Doma lordova, ali nakon rata su konstituisana sudska vijeća ili komiteti: žalbeni i apelacioni. Žalbeni komiteti (engl. Appeal Committees) od tri pravna lorda su odlučivali o prihvatljivosti žalbi, a apelacioni komiteti (engl. Appellate Committees) od pet ili sedam pravnih lordova su sudili. Presude su i dalje objavljivane u plenarnoj sali Doma lordova.[4]
Viši pravni lord[uredi | uredi izvor]
Britanski lord kancelar je bio formalno ovlašćen da određuje sastav dva žalbena komiteta i dva apelaciona komiteta Doma lordova, ali ta dužnost je obično povjeravana tzv. višem redovnom apelacionom lordu (engl. Senior Lord of Appeal in Ordinary) odnosno višem pravnom lordu (engl. Senior Law Lord). Izvorno je to bio pravni lord sa najviše godina sudijske službe u Domu lordova, a kasnije se na taj položaj mogao imenovati bilo koji pravni lord. Postojao je još i tzv. drugi viši pravni lord (engl. Second Senior Law Lord) kao njegov zamjenik.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ The Judicial Work of the House of Lords („archive.org”), Pristupljeno 18. 9. 2017.
- ^ Appellate Jurisdiction Act 1876, Pristupljeno 15. 9. 2017.
- ^ 1911 Encyclopædia Britannica/Lords of Appeal in Ordinary, Pristupljeno 15. 9. 2017.
- ^ Companion to the Standing Orders and Guide to the Proceedings of the House of Lords (1994) („archive.org“), Pristupljeno 15. 9. 2017.