Pređi na sadržaj

Prva pandemija kuge

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Prva pandemija kuge bila je prva istorijski zabeležena pandemija kuge u Starom svetu, zarazne bolesti koju izaziva bakterija Jersinija pestis. Takođe se naziva ranosrednjovekovna pandemija. Počela je Justinijanovom kugom 541. i trajala je do 750. ili 767. godine; iz istorijskih zapisa identifikovano je najmanje petnaest ili osamnaest velikih talasa kuge posle Justinijanove kuge.[1][2][3] Pandemija je najteže i najčešće zahvatila Sredozemni basen, ali je zarazila i Bliski istok i severnu Evropu,[4] a potencijalno i istočnu Aziju.[5] Ime rimskog cara Justinijana I ponekad se primenjuje na čitav niz epidemija kuge u kasnoj antici.

Pandemija je najpoznatija od svog prvog i poslednjeg izbijanja: Justinijanove kuge –, koju je opisao savremeni rimski istoričar Prokopije, i kuge u Napulju iz kasnog 8. stoleća koju je opisao napuljski istoričar Jovan Đakon u sledećem veku (za razliku od mnogo kasnija napuljska kuga). Drugi izveštaji savremenika pandemije uključeni su u tekstove Evagrija Sholastika, Jovana Efeskog, Grgura Turskog, Pavla Đakona i Teofana Ispovednika; izgleda da je većina verovala da je kuga božanska kazna za ljudska nedela.[4]

Kuga u Africi i južnoj Arabiji[uredi | uredi izvor]

Rani arapski izvori beleže da je kuga bila endemska u Nubiji i Abesiniji.[6] Svedočanstvo Prokopija, koji kaže da je kuga počela u Peluziju na istoku delte Nila, a zatim se proširila na Aleksandriju.[7] Prema Piteru Sarisu, „geopolitički kontekst ranog šestog veka“, sa aksumsko-rimskim savezom protiv Himijara i Persije, „bio je verovatno ključni preduslov za prenošenje kuge iz Afrike u Vizantiju“. [6]

Justinijanova kuga (541–549)[uredi | uredi izvor]

Kuge u Franciji (541– )[uredi | uredi izvor]

Prema episkopu – hroničaru Tura krajem 6. veka, Grigoriju Turskom, postojale su brojne epidemije kuge u Kraljevstvu Franaka nakon što je Justinijanova kuga pogodila lat. Arelate (Arl) i okolni region krajem 540-ih godina.Stanovnici pogođenih područja pribegli su procesijama, molitvama i bdenjima.[8]

Godine 582. Grgur Turski izveštava o epidemiji u lat. Narbo Martius (Narbon). Prema njegovim rečima, većina stanovnika Albija 584. umrla je od izbijanja kuge.[8]

Godine 590. Grgur beleži još jednu epidemiju kuge u lat. Vivarium (Viviers) i kod lat. Avenio (Avinjon) u isto vreme kada je kuga izbila u Rimu pod papom Pelagijem II.[8]

Rimska kuga (590 – )[uredi | uredi izvor]

Šerojska kuga (627–628)[uredi | uredi izvor]

Amvasova kuga(638–639)[uredi | uredi izvor]

Kuga iz 664.[uredi | uredi izvor]

Pošasti 698–701 i 746–747[uredi | uredi izvor]

Ove pošasti su pogodile Vizantijsko carstvo, Zapadnu Aziju, Siriju i Mesopotamiju[9] i Vizantijsko carstvo, Zapadnu Aziju i Afriku.[10]

Moguće pojave u Kini[uredi | uredi izvor]

Godine 610, Čao Juanfang je pomenuo endemsku kugu „malignog buboa“ koja je opisana kao „naglo javlja sa visokom temperaturom zajedno sa pojavom snopa čvorova ispod tkiva“.[11] Sun Simo, koji je umro 652. godine, takođe je pomenuo „maligni bubo“ i kugu koja je bila uobičajena u Linganu (Guangdong). Ole Benediktov tvrdi da je to bio izdanak prve pandemije kuge koja je stigla na kinesku teritoriju oko 600.[5]

Posledice[uredi | uredi izvor]

Istoričar Lester Litl sugeriše da je, baš kao što je crna smrt dovela do skorog nestanka kmetstva u zapadnoj Evropi, prva pandemija dovela je do kraja ropstva, barem u Italiji i Španiji.[12] Studija iz 2019, međutim, sugeriše da prva pandemija kuge nije bila glavni uzrok demografskih, ekonomskih, političkih i društvenih promena širom Evrope i Bliskog istoka od 6. do 8. veka nove ere i da su gornje procene smrtnosti od pandemije nije podržan istorijskim, arheološkim, genetskim i palinološkim dokazima.[13]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Glatter, Kathryn A.; Finkelman, Paul (februar 2021). „History of the Plague: An Ancient Pandemic for the Age of COVID-19”. The American Journal of Medicine. 134 (2): 176—181. PMC 7513766 Slobodan pristup. PMID 32979306. doi:10.1016/j.amjmed.2020.08.019 Slobodan pristup. 
  2. ^ Arrizabalaga, Jon (2010), Bjork, Robert E., ur., „plague and epidemics”, The Oxford Dictionary of the Middle Ages (na jeziku: engleski), Oxford University Press, ISBN 978-0-19-866262-4, doi:10.1093/acref/9780198662624.001.0001, Pristupljeno 2020-05-16, „The first - called the Plague of Justinian and described by Procopius - spread through Europe and Asia Minor from Egypt in 541 and included fifteen epidemics until 767” 
  3. ^ Stathakopoulos, Dionysios (2018), „Plague, Justinianic (Early Medieval Pandemic)”, The Oxford Dictionary of Late Antiquity (na jeziku: engleski), Oxford University Press, ISBN 978-0-19-866277-8, doi:10.1093/acref/9780198662778.001.0001, Pristupljeno 2020-05-16, „bubonic plague that began in 541 and returned in some eighteen waves (approximately one every twelve years) until 750” 
  4. ^ a b Stathakopoulos, Dionysios (2018), „Plague, Justinianic (Early Medieval Pandemic)”, The Oxford Dictionary of Late Antiquity (na jeziku: engleski), Oxford University Press, ISBN 978-0-19-866277-8, doi:10.1093/acref/9780198662778.001.0001, Pristupljeno 2020-05-16 
  5. ^ a b The Complete History of the Black Death. Boydell & Brewer. 2021. ISBN 9781783275168. 
  6. ^ a b Peter Sarris (2007), „Bubonic Plague in Byzantium: The Evidence of Non-Literary Sources”, Ur.: Lester K. Little, Plague and the End of Antiquity: The Pandemic of 541–750, Cambridge University Press, str. 119—132 , at 121–123.
  7. ^ Michael McCormick (2007), „Toward a Molecular History of the Justinianic Pandemic”, Ur.: Lester K. Little, Plague and the End of Antiquity: The Pandemic of 541–750, Cambridge University Press, str. 290—312 , at 303–304.
  8. ^ a b v Kohn, George C. (2007). „Frankish Plagues of the Sixth Century”. Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times to the Present (na jeziku: engleski). Infobase Publishing. str. 128—129. ISBN 978-1-4381-2923-5. 
  9. ^ Stathakopoulos, Dionysios (2007). „Crime and Punishment”. Ur.: Little, Lester. Plague and the end of Antiquity. Cambridge: Cambridge University Press. str. 104. ISBN 978-0-521-84639-4. 
  10. ^ Turner, David (novembar 1990). „The Politics of Despair: The Plague of 746–747 and Iconoclasm in the Byzantine Empire1”. Annual of the British School at Athens (na jeziku: engleski). 85: 419—434. ISSN 2045-2403. doi:10.1017/S006824540001577X. 
  11. ^ The Black Death, 1346-1353: The Complete History. Boydell Press. 2006. ISBN 9781843832140. 
  12. ^ Little, Lester (2007). „Life and Afterlife of the First Plague Pandemic”. Ur.: Little, Lester. Plague and the end of Antiquity. Cambridge, UK: Cambridge University Press. str. 23. ISBN 978-0-521-84639-4. 
  13. ^ Mordechai, Lee; Eisenberg, Merle; Newfield, Timothy P.; Izdebski, Adam; Kay, Janet E.; Poinar, Hendrik (2. 12. 2019). „The Justinianic Plague: An inconsequential pandemic?”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 116 (51): 25546—25554. Bibcode:2019PNAS..11625546M. PMC 6926030 Slobodan pristup. PMID 31792176. doi:10.1073/pnas.1903797116 Slobodan pristup. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Little, Lester, ur. (2007). Plague and the end of Antiquity. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-84639-4. 

Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Прва_пандемија_куге&oldid=27542978”