Pređi na sadržaj

Preljub

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Preljub (oko 1312 — 1355/1356) bio je srpski plemić i vojskovođa, iz doba Dušana Silnog (kralj 1331 — 1346, car 1346 — 1355) i njegovih osvajanja. On je predvodio srpske odrede u bici kod Stefanijane (1344) i komandovao je uspešnom odbranom Srbice (1350) tokom opsade Jovana Kantakuzina. Posle osvajanja Tesalije u jesen 1348, Preljub je, sa titulom kesara, postavljen da upravlja njom i njegovo sedište se nalazilo u Trikali. On je spadao među uticajne velikaše na srpskom dvoru[1], o čemu svedoči pismo pape Inoćentija VI, od 24. decembra.1354. godine, u kome svoje poslanike upućuje na njega, kao nekoga ko bi mogao pomogne tokom pregovora o sklapanju crkvene unije[a]. Bio je oženjen Irinom sa kojom je imao sina Tomu, a poginuo je, krajem 1355. ili početkom 1356. godine u sukobu sa lokalnim Albancima.

Preljub je predstavljen na istorijskoj kompoziciji „Proglašenje Dušanovog zakonika“ Paje Jovanovića, na velikom turnirskom konju, na desnom delu slike.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Preljub potiče iz vlastelinske porodice, koja je imala posede oko srednjeg toka Crne reke, Mariova i Selečke planine, u današnjoj Makedoniji. On se, kao već iskusni vojskovođa, pominje maja 1344. godine, kada mu je Dušan poverio odred konjice i uputio ga da uništi odrede emira od Smirne, koji su se povlačili posle napada na Solun. Vizantijski car, hroničar i savremenik dešavanja Jovan Kantakuzin navodi za Preljuba da je izgleda hrabrošću, srčanošću i iskustvom premašivao njegove (Dušanove) velikaše[2]. Koristeći se lukavstvom, emirovi ljudi su pobedili srpske konjanike u bici kod Stefanijane, koja predstavlja prvi okršaj Srba i Turaka na evropskom tlu.

Paje Jovanovića „Proglašenje Dušanovog zakonika“, u donjem desnom uglu na turnirskom konju je naslikan kesar Preljub

Posle osvajanja Tesalije, tokom jeseni (pre 1. novembra[1]) 1348. godine, za njenog namesnika je postavljen vojvoda Preljub, kome je tada dodeljena visoka titula kesara[1][3] i on je njom upravljao iz Trikale.

Tokom jeseni 1350. godine, Jovan Kantakuzin je započeo ofanzivu u južnoj Makedoniji protiv Srpskog carstva i njemu su se predalo nekoliko tvrđava oko Bera i Vodena[2], posle čega su se njegove snage uputile ka Srbici. Odbranom grad komandovao je kesar Preljub, koji je lokalne Grke stavio u prve borbene redove[b], a sa srpskom posadom se povukao u citadelu. Iako su Grci u podgrađu grada prešli na Kantakuzinovu stranu, on posle višednevne opsade nije uspeo da osvoji celo utvrđenje koje je branio Preljub i povukao se sa vojskom u Ber, a potom i u Solun[4]. Već tokom zime 1351. godine, Dušan je došao pod Solun i povratio izgubljene gradove.

Kesar Preljub poginuo je u sukobu sa lokalnim Albancima, na samom kraju 1355. ili na samom početku 1356. godine[4]. Njegov posed je već u proleće 1356. godine napao i zauzeo despot Nićifor II Orsini, a njegova udovica i rođaka Dušanove porodice[1] Irina je sa maloletnim sinom Tomom napustila Trikalu i sklonila se na dvor cara Uroša, koji joj je vratio nekadašnje Preljubove posede, istočno od Prilepa.

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Papa Inoćentije VI je u maju naredne godine (1355) svoje poslanike upućivao i na brata Dušanove polusestre Teodore, despota Dejana.
  2. ^ Preljub nije verovao lokalnim Grcima, pošto su u okolnim gradovima oni prelazili na Kantakuzinovu stranu i predavali utvrđenja bez borbe. Zbog toga ih je stavio u prve borbene redove, dok je njihove porodice ostavio u unutrašnjosti grada pod srpskom stražom.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g Grupa autora (1981). Istorija srpskog naroda I. Beograd. 
  2. ^ a b Jovan Kantakuzin, „Istorija“
  3. ^ Spasić, Dušan; Palavestra, Aleksandar; Mrđenović, Dušan (1991). Rodoslovne tablice i grbovi srpskih dinastija i vlastele (prema tablicama Alekse Ivića) (na jeziku: srpski) (2. izd.). Beograd: Bata. ISBN 978-86-7685-007-5. Pristupljeno 10. 10. 2023. 
  4. ^ a b Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije VI. Beograd: Vizantološki institut SANU. 1986. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Прељуб&oldid=26982175”