Proleterske brigade
Proleterske brigade je zajednički naziv za udarne jedinice koje su delovale u okviru Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ) u toku Narodnooslobodilačkog rata (NOR) od decembra 1941. do maja 1945. godine. Formirane su na osnovu Statuta proleterskih brigada koji je u jesen 1941. doneo Vrhovni štab NOV i POJ.[1]
Zamišljene su kao jedinice koje, za razliku od tadašnjih partizanskih odreda, neće biti formirane po teritorijalnom principu i delovati na ograničenom prostoru, nego delovati na celom području Jugoslavije. Nazivom proleterske naznačeno je njihovo čvrsto ideološko određenje, koje je u skladu s marksističkom doktrinom o diktaturi proletarijata treba izvesti socijalističku revoluciju, koja je bila deo programa Komunističke partije Jugoslavije pod čijim je vođstvom formirana NOV i POJ.[1]
Spisak proleterskih brigada[uredi | uredi izvor]
| broj | naziv | datum formiranja | proleterska od | naziv nakon rata |
|---|---|---|---|---|
| Formirane kao proleterske ili dobile taj status u toku rata | ||||
| 1. | Prva proleterska udarna brigada | 21. decembar 1941. | formiranja | |
| 2. | Druga proleterska udarna brigada | 1. mart 1942. | formiranja | |
| 3. | Treća proleterska sandžačka udarna brigada | 5. jun 1942. | formiranja | |
| 4. | Četvrta proleterska crnogorska udarna brigada | 10. jun 1942. | formiranja | |
| 5. | Peta proleterska crnogorska udarna brigada | 12. jun 1942. | formiranja | |
| 6. | Trinaesta proleterska udarna brigada Rade Končar | 7. novembar 1942. | 11. decembra 1942. | |
| 7. | Treća krajiška proleterska udarna brigada | 22. avgust 1942. | 13. septembra 1943. | |
| 8. | Prva lička proleterska udarna brigada Marko Orešković | 8. jul 1942. | 19. marta 1944. | |
| 9. | Druga lička proleterska udarna brigada | 19. avgust 1942. | 19. marta 1944. | 9. proleterska |
| 10. | Treća lička proleterska udarna brigada | 15. septembar 1942. | 19. marta 1944. | 10. proleterska |
| 11. | Druga dalmatinska proleterska udarna brigada | 2. oktobar 1942. | 12. jula 1944. | 7. proleterska |
| 12. | Prva dalmatinska proleterska udarna brigada | 6. septembar 1942. | 19. septembra 1944. | 11. proleterska |
| 13. | Dvanaesta slavonska proleterska udarna brigada | 11. oktobar 1942. | 26. oktobra 1944. | |
| 14. | Šesta proleterska istočnobosanska udarna brigada | 6. avgust 1942. | 29. oktobra 1944. | |
| Proglašene za proleterske nakon rata | ||||
| 15. | Prva slovenačka proleterska udarna brigada Tone Tomšič | 16. jul 1942. | 2. novembra 1951. | 14. proleterska |
| 16. | Prva makedonsko-kosovska proleterska brigada | 11. novembar 1943. | 2. novembra 1951. | 15. proleterska |
| 17. | Prva krajiška proleterska udarna brigada | 21. maj 1942. | 22. decembra 1951. | 16. proleterska |
| 18. | Deseta hercegovačka proleterska udarna brigada | 10. avgust 1942. | 11. jula 1952. | 17. proleterska |
| 19. | Prva vojvođanska proleterska udarna brigada | 11. april 1943. | 11. aprila 1953. | 18. proleterska |
| 20. | Treća srpska proleterska udarna brigada | 10. februar 1944. | 7. oktobra 1953. | 19. proleterska |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Leksikon NOR 2 1980, str. 901.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda, tom II, knjiga I — Bilten Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije 1941—1945. Beograd: Vojno-istorijski institut Jugoslovenske armije. 1949. COBISS.SR 58734343
- Vojna enciklopedija tom VII. Beograd. 1974. COBISS.SR 72965895
- Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945. tom II. Beograd—Ljubljana: Narodna knjiga—Partizanska knjiga. 1980. COBISS.SR 49300743
Proleterske brigade Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije | ||
|---|---|---|
| proleterske od formiranja |  | |
| proglašene u toku rata |
| |
| proglašene posle rata | ||
