Prorokova džamija

Koordinate: 24° 28′ 06″ S; 39° 36′ 39″ I / 24.468333° S; 39.610833° I / 24.468333; 39.610833
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Prorokova džamija
arap. المَسْجِدُ النَّبَوِيُّ
Al-Masğid al-Nabawī
Prorokova džamija na karti Saudijske Arabije
Prorokova džamija
Prorokova džamija
Lokacija na mapi Saudijske Arabije
Osnovne informacije
LokacijaMedina, Hejaz, Saudijska Arabija[1]
Koordinate24° 28′ 06″ S; 39° 36′ 39″ I / 24.468333° S; 39.610833° I / 24.468333; 39.610833
Religijaislam
DržavaSaudijska Arabija
VlasništvoVlada Saudijske Arabije
Upravakralj Salman
imam(i):
Ali ibn Abdurahman al-Ḥuḏayfi;
Salāḥ ibn Muḥammad al-Budayr
Arhitektonski opis
Stil arhitektureKlasični i moderni islamski, osmanski, mamelučki
Glavni graditeljMuhamed
Početak izgradnje622. n. e.
Specifikacije
Kapacitet650.000 (tokom hadžiluka dostiže i 1.000.000)
Površina622. god — 1022 m²
638. god — 4088 m²
650. god — 5061 m²
708. god — 7500 m²
782. god — 9309 m²
1483. god — 9429 m²
1861. god — 10.939 m²
1955. god — 16.326 m²
1994. god — 235.000 m²[2]
Broj kupola27
Broj minareta10
Visina minareta105 m

Prorokova džamija (arap. المسجد النبوي [Al-Masğid an-Nabawī] — ’El Mesdžid en Nabavi’), poznata i kao Poslanikova džamija, džamija je koju je osnovao i lično izgradio islamski prorok Muhamed, a nalazi se u Medini u Saudijskoj Arabiji. Druga je po važnosti u istoriji islama (posle Svete džamije u Meki), i jedna je od najvećih džamija na svetu. Neprekidno je otvorena za javnost.

Građevina je prvobitno bila produžetak Muhamedove kuće; tamo se doselio nakon Hidžre (preseljenja) iz Meke u Medinu 622. godine. U velikoj meri je učestvovao u izgradnji džamije. U početku je to bila prostorija bez krova, a imala je i ulogu centra zajednice, sudnice i verske škole. Postojala je izdignuta platforma za ljude koji su učili Kuran. Kasniji vladari su u velikoj meri proširili i ukrasili taj deo džamije. Od 1909. godine postaje prva građevina Arabijskog poluostrva koja je opskrbljena električnom energijom.[3] Džamija je pod kontrolom Čuvara dve Svete džamije — kralja Salmana bin Abdulaziza al-Sauda. Ona se nalazi u nekadašnjem centralnom delu Medine, okružena brojnim hotelima i bazarima i predstavlja drugo najznačajnije mesto hodočašća, jer mnogi muslimani tokom hadžiluka dolaze u Medinu da posete džamiju zbog njene veze s Muhamedovim životom.

Nakon proširenja tokom vladavine omejadskog halife El-Velida I, u sastav džamije ulazi grob Muhameda i prve dve pravedne halife, Ebu Bekra i Omera.[4] Jedna od najznačajnijih odlika džamije je Zelena kupola na jugoistočnoj strani,[5] gde su se nalazile Aišine odaje,[4] a Muhamed je pod njom sahranjen. Tokom 1279, drvena kupola je izgrađena iznad groba, a kasnije je renovirana više puta krajem 15. veka i jednom 1817. godine. Sadašnji izgled kupola dobija 1818. od strane osmanskog sultana Mahmuda II,[5] a prvi put je ofarbana u zeleno 1837. i otad se naziva Zelenom kupolom.[4]

Rani period[uredi | uredi izvor]

Džamiju je izgradio Muhamed 622. godine nakon dolaska u Medinu.[6] Jašući kamilu po imenu Kasva, stigao je na sadašnje zemljište džamije. Zemlju su posedovali Sahal i Suhejl, koji su je koristili kao groblje i mesto za sušenje urmi. Odbijajući da prihvati zemljište kao poklon, Muhamed ju je kupio i trebalo mu je sedam meseci da završi izgradnju džamije. Dimenzije su joj bile 30,5 m × 35,62 m.[7] Krov je bio pokriven palminim lišćem, a prvobitna visina džamije je iznosila 3,6 m. Troja vrata na džamiji bila su Vrata milosti (Bab al-Rahma) na južnoj, Vrata Arhangela Gavrila (Bab al-Ğibril) na zapadnoj i Ženska vrata (Bab an-Nisā') na istočnoj strani.[7]

Nakon bitke kod Hajbera džamija je proširena[8] na 47,32 m u dužini i širini, a tri reda stubova dodata su uz zapadni zid, što je postalo mesto molitve.[9] Džamija nije menjala oblik tokom vladavine Ebu Bekra, prvog pravednog halife.[9] Drugi halifa, Omer, uništio je sve kuće oko džamije, osim odaja Muhamedovih supruga, da bi je znatno proširio.[10] Nove dimenzije džamije iznosile su 57,49 × 66,14 m. Za izgradnju zidova oko džamije korišćene su zemljane cigle. Osim posutog kamenja po podu, visina krova povećana je na 5,6 m. Omer je takođe izgradio još tri kapije za ulaz.[11]

Treći pravedni halifa, Osman, srušio je džamiju 649. godine. Deset meseci trajala je izgradnja džamije pravougaonog oblika, koja je licem bila okrenuta ka Meki. Dimenzije nove džamije bile su 81,40 m × 62,58 m. Broj kapija i njihova imena ostali su nepromenjeni.[12] Zidovi oko džamije napravljeni su od kamena obloženog malterom. Stubovi od palminih stabala zamenjeni su kamenim stubovima ojačanim gvozdenim klinovima. Pri rekonstrukciji plafona korišćena je tikovina.[13]

Srednji period[uredi | uredi izvor]

Tokom 707. godine omejadski halifa El-Velid I obnovio je džamiju. Radovi su trajali tri godine. Materijal je dopremljen iz Vizantije.[14] Površina džamije povećana je s 5094 m² tokom Osmanovog perioda na 8672 m². Izgrađen je zid koji je odvajao džamiju od odaja Muhamedovih supruga. Džamija je izgrađena u trapezoidnom obliku sa dužinom od 101,76 m. Prvi put u džamiji su izgrađeni tremovi, spajajući severni deo građevine sa svetilištem. Prvi put u Medini su izgrađeni i minareti jer je El-Velid I podigao četiri minareta oko džamije.[15]

Abasidski halifa El-Mehdi proširio je džamiju ka severnoj strani za 50 m. Njegovo ime uklesano je u zidove džamije. Takođe je planirao da ukloni šest stepenika ka minberu, ali je odustao od ove ideje jer bi ovim činom uništio drvene osnove na kojima su izgrađeni.[16] Prema zapisima Ibn Kutejbe, i halifa El-Mamun izvršio je neke izmene na džamiji. El-Mutevekil je izravnao unutrašnjost Muhamedove grobnice mermerom.[17] El-Ešref Kansuh el-Gavri, pretposlednji mamelučki sultan, izgradio je kamenu kupolu iznad grobnice tokom 1476.[18]

Zelena kupola oko 1850.

U jugoistočnom delu džamije nalazi se sveta staza,[5] Revda (Rawda), koja je pokrivena kupolom, a izgradio ju je sultan Mahmud II. Kupola je ofarbana u zeleno 1837. i otad je poznata kao Zelena kupola.[4]

Sultan Abdulmedžid I obnavljao je džamiju 13 godina, počevši od 1849.[19] Kao glavni materijal za rekonstrukciju džamije korišćena je crvena cigla. Površina popločanog šetališta povećana je za 1293 m². Na zidovima su islamskom kaligrafijom uklesani ajeti iz Kurana. Na severnoj strani džamije izgrađena je medresa za učenje Kurana.[20]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Google maps. „Location of Masjid an Nabawi”. Google maps. Pristupljeno 24. 9. 2013. 
  2. ^ LastProphet — Prorokova džamija, info Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. septembar 2019) Pristupljeno 05. 08. 2015.
  3. ^ „The History of Electrical lights in the Arabian Peninsula”. Arhivirano iz originala 01. 10. 2015. g. Pristupljeno 05. 08. 2015. 
  4. ^ a b v g Ariffin 2005, str. 88–89, 109
  5. ^ a b v Petersen, Andrew (11. 3. 2002). Dictionary of Islamic Architecture. Routledge. str. 183. ISBN 9780203203873. 
  6. ^ „The Prophet's Mosque [Al-Masjid An-Nabawi]”. Islam Web. Pristupljeno 05. 8. 2015. 
  7. ^ a b Ariffin 2005, str. 49.
  8. ^ Ariffin 2005, str. 50.
  9. ^ a b Ariffin 2005, str. 51.
  10. ^ Rahman, Atiqur. Umar Bin Khattab: The Man of Distinction. Adam Publishers. str. 53. ISBN 9788174353290. 
  11. ^ Ariffin 2005, str. 54.
  12. ^ Ariffin 2005, str. 55.
  13. ^ Ariffin 2005, str. 56.
  14. ^ McMillan, NE. Fathers and Sons: The Rise and Fall of Political Dynasty in the Middle East. Palgrave Macmillan. str. 33. ISBN 9781137297891. 
  15. ^ Arrifin, str. 62.
  16. ^ Munt, str. 116.
  17. ^ Munt, str. 118.
  18. ^ Wahbi Hariri-Rifai; Mokhless Hariri-Rifai. The Heritage of the Kingdom of Saudi Arabia. GDG Exhibits Trust. str. 161. ISBN 9780962448300. 
  19. ^ Ariffin 2005, str. 64.
  20. ^ Ariffin 2005, str. 65.

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Ariffin, Syed Ahmad Iskandar Syed (2005). Architectural Conservation in Islam : Case Study of the Prophet's Mosque. Penerbit UTM. ISBN 9789835203732. 
  • Wahbi Hariri-Rifai; Mokhless Hariri-Rifai. The Heritage of the Kingdom of Saudi Arabia. GDG Exhibits Trust. str. 161. ISBN 9780962448300. 
  • McMillan, NE. Fathers and Sons: The Rise and Fall of Political Dynasty in the Middle East. Palgrave Macmillan. str. 33. ISBN 9781137297891. 
  • Rahman, Atiqur. Umar Bin Khattab: The Man of Distinction. Adam Publishers. str. 53. ISBN 9788174353290. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Mediji vezani za članak Prorokova džamija na Vikimedijinoj ostavi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Пророкова_џамија&oldid=27672816”