Prnjavor (Šabac)

Prnjavor
Prnjavor;
	Crkva Svetog Ilije u Prnjavoru
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Mačvanski
Opština	Šabac
Stanovništvo
— 2011.	3931
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 41′ 34″ S; 19° 23′ 11″ I / 44.692666° S; 19.3865° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	92 m
	Prnjavor Prnjavor na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	15306
Pozivni broj	015
Registarska oznaka	ŠA

Prnjavor je naselje u Srbiji u opštini Šabac u Mačvanskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 3931 stanovnika. Do 1965. ovo naselje je bilo sedište Opštine Prnjavor koju su činila naseljena mesta: Bela Reka, Duvanište, Lipolist, Petkovica, Petlovača, Prnjavor, Ribari, Skrađani, Slepčević, Zminjak (posle ukidanja opštine pripojeni opštini Šabac); Čokešina i Novo Selo (posle ukidanja opštine pripojeni Opštini Loznica).

U Prnjavoru je rođen Dragutin Lazarević Cakan , jugoslovenski atletičar, državni rekorder u skoku udalj i državni reprezentativac.

U selu se nalazi Spomen kapela sa kosturnicom, koja predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.

Prošlost[uredi | uredi izvor]

Na početku Prvog svetskog rata mesto je bilo na udaru austrougarske "kaznene ekspedicije", tokom koje stradalo na užasan način mnogo Srba - nedužnih nemoćnih civila. Tu je ubijeno i spaljeno prethodno izmasakriranih 352 stanovnika. A bili su to pre svega starci, žene i deca.^[1] Prnjavorska pravoslavna crkva zadužbina Mihaila Samurovića trgovca je pretvorena tada u oganj. Austrougarski vojnici su prethodno u nju doterali, surovo ubili a zatim sve zapalili. U crkvi je izgoreo i narodni poslanik starac Pavle Samurović. I kuća Petra Popadića je završila na isti način; sve ukućane i komšije su žive zapalili. Od 30 članova zadruge Popadić preživela su samo tri mladića - odsutna vojnika.^[2] U kući meštanina Milutinovića 16. avgusta 1914. spaljeno je 96 lica.^[3] Selo Prnjavor je tog avgusta 1914. godine bilo uništeno.^[4] Komisija za istraživanje pokolja u Prnjavoru izvršila je ubrzo uviđaj i sastavila izveštaj.^[5] Švajcarac, dr Arčibald Rajs je kao veliki stručnjak kriminolog istražio to nezamislivo nasilje i objavio ga svetu.

Godine 1934. kralj Aleksandar I Karađorđević je odlikovao Ordenom Karađorđeve zvezde sa mačevima IV stepena "mesta mučenike" Šabac i Prnjavor. Jugoslovenski vladar je posetio selo i lično predao orden. Bilo je to u povodu obeležavanja stravičnih događaja iz ratne 1914. godine. U spomen-kosturnici u Prnjavoru prenete su kosti prnjavorskih mučenika sa raznih lokacija (i Lešnice). Izvršioci gnusnih zločina, tokom kojih su ubijana deca i žene iz Prnjavora, bili su vojnici 42. "Vražje" domobranske divizije, preciznije - iz 25. hrvatskog domobranskog puka. Na spomen-ploči uklesana su 621 imena - pored nesrećnih civila tu su sahranjeni i izginuli srpski vojnici.^[6]

Galerija[uredi | uredi izvor]

Spomenik NOB-a
Zgrada
Zgrada škole
Spomenik na mestu spaljene škole u Prvom sv. ratu
Spomenik na mestu spaljene kuće u Prvom sv. ratu
Spomenik Arčibalda Rajsa na mestu streljanja u Prvom sv. ratu

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Prnjavor živi 3553 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,4 godina (38,1 kod muškaraca i 40,7 kod žena). U naselju ima 1322 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,38.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[7]
Godina	Stanovnika
1948.	3.014
1953.	3.390
1961.	4.100
1971.	4.538
1981.	4.892
1991.	4.718	4.587
2002.	4.464	4.733
2011.	3.931

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[8]

Srbi	4.389	98,31%
Romi	36	0,80%
Crnogorci	4	0,08%
Muslimani	4	0,08%
Hrvati	3	0,06%
Rusi	3	0,06%
Jugosloveni	3	0,06%
Česi	1	0,02%
Ukrajinci	1	0,02%
nepoznato	10	0,22%

Stanovništvo prema polu i starosti^[9]


	m	ž
?	19	22
80+	28	38
75—79	50	90
70—74	113	136
65—69	117	178
60—64	116	121
55—59	104	106
50—54	130	151
45—49	195	168
40—44	169	155
35—39	157	134
30—34	148	129
25—29	171	158
20—24	177	150
15—19	153	154
10—14	126	120
5—9	137	117
0—4	108	119
Prosek :	38,1	40,7

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	656	735	996	1.135	1.316	1.335	1.322

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	227	298	215	232	175	108	36	13	4	14	3,38

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	1.847	575	1.143	68	54	7
Ženski	1.890	325	1.169	348	44	4
UKUPNO	3.737	900	2.312	416	98	11

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	1.004	440	0	0	96
Ženski	512	307	0	0	28
UKUPNO	1.516	747	0	0	124
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	15	142	93	23	63
Ženski	1	1	55	11	8
UKUPNO	16	143	148	34	71
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	11	25	10	14
Ženski	0	2	5	28	48
UKUPNO	0	13	30	38	62
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	19	0	0	53
Ženski	6	0	0	12
UKUPNO	25	0	0	65

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ "Vreme", Beograd 2. decembar 1934.
^ "Pravda", Beograd 3. jun 1934.
^ Pero Simić: "Tito i Srbi", Beograd 2016.
^ "Straža", Beograd 14. avgust 1914.
^ "Pravda", Beograd 22. avgust 1914.
^ "Vreme", Beograd 5. jun 1934.
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] "Vreme", Beograd 2. decembar 1934.

[2] "Pravda", Beograd 3. jun 1934.

[3] Pero Simić: "Tito i Srbi", Beograd 2016.

[4] "Straža", Beograd 14. avgust 1914.

[5] "Pravda", Beograd 22. avgust 1914.

[6] "Vreme", Beograd 5. jun 1934.

[7] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[8] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[9] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]