Radoslav Hlapen
Radoslav Hlapen je bio vojskovođa Dušana Silnog (kralj 1331—1346, car 1346—1355) i srpski oblasni gospodar iz druge polovine 14. veka, koji je vladao Berom, Vodenom i Kosturom, u Egejskoj Makedoniji. O njegovom životu i vladavini, sačuvano je veoma malo podataka,[1] a bio je osnivač Kučeviškog manastira u Kučevištu kod Skoplja.
Život[uredi | uredi izvor]
Procenjuje se da je Radoslav Hlapen rođen oko 1322. godine[2] tj. početkom treće decenije 14. veka.
On je bio vojskovođa Dušana Silnog koji je učestvavao u njegovim osvajanjima. Prema navodima Jovana Kantakuzina (1347—1354), on je mogao biti među srpskim velikašima,[a] koji su krajem jeseni 1350. godine, posle njegove uspešne ofanzive u Egejskoj Makedoniji, došli u Ber i ponudili Kantakuzinu svoju vojnu podršku, ako nastavi rat protiv cara Dušana. On za Hlapena kaže da „zaista beše među veoma uglednima po rodu blizak Kralju (Dušanu),[b] a imao je pod sobom i vojsku koja nije za potcenjivanje i veliko imanje“.[3] Kantakuzin u tom trenutku nije bio spreman da započne sa ofanzivom, a već naredne godine je, prema navodima „Janjinske hronike“, Hlapen osvojio Ber i druge okolne gradove, koje je Kantakuzin zauzeo tokom 1350. godine.[3] Pojedini istoričari smatraju, da mu je nakon toga Dušan poverio upravu nad njima.
Posle njegove smrti 1355. godine, on je nastavio da upravlja tom oblašću, kao oblasni gospodar, koji je formalno priznavao vlast njegovog sina i naslednika Uroša (1355—1371). Njegov neposredni sused, gospodar Trikale cezar Preljub je poginuo u borbama početkom 1356. godine, a njegova udovica Irina, koja je zajedno sa sinom Tomom potisnuta iz te oblasti, preudala se za Hlapena, koji je posinio mladog Tomu. Već 1359. godine, on je pokrenuo ofanzivu na Tesaliju, kojom je tada vladao Dušanov polubrat Simeon Uroš (1359—1370), tokom koje je zauzeo tvrđavu Damasis, koja se nalazila na severu Tesalije. Ratne operacije nisu nastavljene, već je došlo do mirovnih pregovora koji su se okončali dogovorom prema kome je Simeon ustupio Hlapenu Kostur i oblast oko njega, a njegov posinak Toma je oženjen Simeonovom ćerkom Marijom.
Posle Maričke bitke 1371. godine i propasti Mrnjavčevića, Hlapen je postao jedan od moćnijih oblasnih gospodara, pošto se njihov naslednik i njegov zet, kralj Marko (1371—1395), s obzirom na ispražnjenost njegove teritorije nakon maričke bitke uzdao u njegovu pomoć u odbrani svojih zemalja.[1] Ne zna se kada je tačno umro Radoslav Hlapen, ali je to, najverovatnije, bilo 1383. ili 1385. godine.[2][4] Neizvesno je da li su njegove teritorije nakon njegove smrti preuzele Osmanlije ili Grci. Pre će biti Grci s obzirom da Hlapen nije bio turski vazal a rodbinski je bio povezan sa Marijom Angelinom. Bilo kako bilo Osmanlije su 1402. godine ušle i zaposele Tesaliju.
U svom braku sa Irinom, Radoslav je najverovatnije imao tri ćerke:[2]
- Jelenu, koja je bila udata Marka Mrnjavčevića
- Mariju, koja je bila udata za cezara Aleksija Anđela, gospodara Trikale
- ćerku nepoznatog imena, udatu za Nikolu Bagasa
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Jovan Kantakuzin jednog od velikaša naziva Hlapenom, ali deo istoričara smatra da je veliko pitanje da li se tu radi o Radoslavu Hlapenu, kao i to da li su još neki Kantakuzinovi navodi u tom delu tačni.
- ^ Prema vizantijskom shvatanju, postojao je samo jedan car, dok su svi ostali uzurpatori te titule, zbog čega Dušana naziva Kraljem, iako je on 1346. godine nosio titulu cara.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Grupa autora (1982). Istorija srpskog naroda II. Beograd.
- ^ a b v „Radoslav Hlapen, Seigneur de Kastoria b. Abt 1322 of, Kastoria, Makedonia, Greece d. Bet 1383 and 1385”. Arhivirano iz originala 18. 07. 2011. g. Pristupljeno 3. 3. 2010.
- ^ a b Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije VI. Beograd: Vizantološki institut SANU. 1986.
- ^ „Medieval Lands project - Serbia: ''Irina ([1328/30]-after 1361).''”. Pristupljeno 3. 3. 2010.