Radonjić (prezime)

Radonjić je vrlo rasprostranjeno srpsko prezime. Postoji u Požegi, Ivanjici, Užicu, Svrljigu, Beogradu, Kragujevcu, Crvenki, Rumi, Pančevu, Mačkatici, Turici, Grabu, Guči, Podgorici, Kučima, Cetinju, Njegušima, Morači (Jasenova), Danilovgradu, Mijokusovićima, Nikšiću, Mokrom kod Nikšića (od njih su Kalabići), Kotoru, Banjaluci, Subotici, Novom Sadu, Senti, Smederevu, Crvenki, Prijedoru, Dubrovniku, Zagorju, Češkoj i Nemačkoj, Ugnjima, Molu, Odesi, Buenos Ajresu, Boki, Baicama (od njih su Borilovići).

Etimologija prezimena Radonjić

Prezime Radonjić po svom etimološkom korenu možemo posmatrati kroz prvi slog RA, zatim reč RAD i drugi slog RADO, da bi odredili od čega je nastalo. Kada se posmatra samo Ra, to je naziv, ime za staroegipatsko vrhovno božanstvo i treba odmah odbaciti mogućnost te veze i uticaja na naš jezik./5/. Zatim ćemo posmatrati RAD. Pojam rad u srpskom jeziku označava delanje, korisno angažovanje, uspešno delovanje. Stim u vezi je RADO, što predstavlja radost, zadovoljstvo, zbog uspešnog rada, koji pozitivno deluje i donosi sreću oklolini.

Kod starih slovena postojalo je božanstvo RADOGOST, zaštitnik gostoprimstva. Stari Sloveni su ga predstavljali u znaku konja. Konj je bio nebeski znak pun snage i bio je veoma poštovan u staroslovenskoj mitologiji./6/. Kada znamo kakav značaj u slovenskoj mitologiji ima gost a i kod srpskog naroda, koji donosi i znači sreću, blagostanje i sveukupni napredak domaćinu koji ga primi, tada možemo uspostaviti vezu između ovih pojmova.

Na osnovu izloženog možemo zakljjučiti da su imena kod Srba Radonja, Radoje, Radojica, Radica, Radmila, Radojka, Radomir, Radomirka i ostala koja u sebi imaju osnovu RAD i RADO sa zajedničkim etimološkim korenom./2/. Karakteristično je da u Vojvodini ima prezime Radonić, dakle 'nj' je pretvoreno u 'n'. To se radi o prezimenima starosedelaca koji su došli sa Velikom seobom 1690. sa Patrijarhom Arsenijem Čarnojevićem.

To pretvaranje Radonjić u Radonić mora se posmatrati sa intezivnom politikom mađarizacije srpskog življa u drugoj polovini 19. veka kada se srpska prezimena 'skraćuju' za 'ić' i 'vić' a završavaju se najčešće na 'ov'. Tako Petrović postaje Petrov a Marković – Markov. Dakle radi se o istom prezimenu Radonjić i Radonić jer ni pojmovno ni etimološi nemamo ime ili pojam sa osnovom 'radon', koji ima smisao u srpskom jeziku. Napred rečeno važi i za prezime Radonić iz Orlića u Dalmaciji.

Poreklo Radonjića iz Bjelopavlovića

Radonjić prezime postoji u Bjelopavlićima, Crna Gora, u Mijokusovićima, Frutku i Vučici. Vode poreklo od Vojvode Radonje iz 17 veka.

Kako su bili izdeljeni na uža brtstva /po otčestvu-kući/Čejanovići, Lazovići, Bobičići, Vučkačići, to su za Prvog balkanskog rata 1912. godine po dogovoru uzeli zajedničko prezime Radonjić, po zajedničkom pretku vojvodi Radonji. Slava im je Sveta Petka kao i ostalim Bjelopavlićima. Nekad su bili veoma jako bratstvo. Po predanju, vojvoda Radonja je bio veoma ugledan, naočit čovek i junak a imao je brata Gojaka od kojih su Boškovići s Orje Luke kod Danilovgrada, koji su bili prvi u plemenu ali im Radonjići to nisu priznavali, zbog sledećeg događaja. Kada je Vojvoda Radonja prosio za brata Gojaka mladu ona ga upita, 'kakav je Gojak“, jer nije bio prisutan, a Radonja reče „isti kao Ja“.

Kada su svatovi bili pred crkvom, mlada vide Gojaka koji je bio mali i neugledan i htede da se vrati, da se ne venča za Gojaka. Na navaljivanje svatova mlada pristade pod uslovom da svi svatovi kažu amin na ono što ona u crkvi izgovori. A ona reče ,'Da Bog da sve što bilo od Gojaka i mene, uvrglo se na Radonju, a što bude od Radonje na Gojaka'. Tim događajem tumače Radonjići što je potomstvo Gojaka, Boškovići bili glava plemenu. To je legenda a stvarnost je jednostavna. Pop Risto Bošković je oženio Janu sestru velikog Vojvode Mirka, oca Knjaza Nikole. Ta prijateljska veza Boškovićima je dala prvenstvo u plemenu, a dali su harambašu Petra Boškovića, starešine manastira Ostrog Maksima i Josifa, te glasovitog junaka vojvodu Blaža Boškovića.

Radonjići su odbijali da daju daciju /porez/ Boškovićima već su je nosili kao Mićun Radonjić sami na Cetinje. Radonjići su bili bliži jakom bratstvu Kadića, sa njima su se prijateljili. Kada je gradio kuću pop Đoko Bošković svi su iz plemena doneli ili pomogli nečim, Radonjići su doneli slamku umesto grede./1/.

Radonjići iz Jasenove, Morača

Radonjići iz sela Jasenove, manastir Morača potomci su Šćepana Hercegovca, slave Srđevdan 20. oktobar. Predak Šćepan je živio u prvoj polovini 17 vijeka (1630-tih), što bi značilo da se u tom periodu preselio iz Popova Polja (zaleđa Dubrovnika), iz sela Jasenovo (ponegdje Jasenov lug). Istorijski događaj koji je prethodio u 17. vijeku je završetak turske vladavine i početak vladavine Venecije 1687. godine. nakon ovog događaja došlo je do seoba iz Popovog polja u oblast Boke. Šćepan je sa svojim saplemenicima selio put Metohije, al ostaje u Mijoskoj tj. zamomčio se i oženio u manastir Morači, u selu Jasenova.

Spomen ploča Šćepana Hercegovca nalazi se na jasenovskom groblju Šopčevina. Radonja je imao četiri sina Miloša, Radula, koji je poginuo na Utočini, Dragoja i Radosava. Grana od Radosava se najviše granala tako da se već rađaju deseta koljena.

• U Donjoj Morači, Jasenovci su starinom iz Popova Polja. Ne znaju kako je bilo ime rodonačelnika. Imao je, vele, šest sinova. I njihova su imena nepoznata. Najmlađeg, koji je bio tek oženjen, ubili su Turci, a žena mu ostala bremenita. Otac sa pet sinova zakrvi se s Turcima i, pošto osvete poginulog, pobjegnu iz Popova Polja u Moraču. Nastanili su se na mjestu zvanom Otkutnjica, više Manastira moračkog. Sa zadrugom se doselila i mlada udovica i rodila posmrče Šćepana. Posle nekoliko godina i ona je umrla, te Šćepan ostane na staranje svojih strina.

Porodica je na Otkutnjici živjela sedam godina i vidjeći da tu nema opstanka, jednog dana krenu iz Morače i nasele se negdje u užičkom kraju. Prvi odmor na polasku iz Jasenove bio je na Počivalima, više Vrujaca. Za vrijeme odmora mali Šćepan je zaspao pod jednim čečarom. I kad su podigaoci pošli dalje, Šćepan je ostao spavajući. Niko se njega nije sjetio sve dok se nije zašlo duboko u tursku zemlju, te se nije moglo ni misliti na traganje za siročetom. Kada se probudio, mali nije nikoga vidio oko sebe, pogledao od kuda je došao, vidio manastir i uputio se pravo tamo. Kaluđeri su ga iz milosrđa primili i o njemu brigu brinuli. Kada je odrastao, oženili su ga i naselili na Otkutnjici, gdje je i rođen. Po selu Jasenici u Popovu, selo iznad manastira Morače nazvalo se Jasenova. Tu je siroče Šćepan zasnovao porodicu koja se razvila u brojno bratstvo sa čuvenim i zaslužnim ličnostima. (*Sekula Dobričanin, Donja Morača, Život i običaji narodni po tradiciji, CANU, Titograd, 1984, str. 59)

Važniji događaji

Miljko Radonjić /1770—1836/. bio pisar u Sovjetu od 1808. i prvi popečitelj /ministar/ u Sovjetu od 11.01.1811. pa do propasti Karađorđevog ustanka. Ministar je postao umesto Milenka Stojkovića koji je odbio da uđe u Sovjet i prihvati mesto popečitelja /ministra/. Miljko Radonjić je bio i profesor na Velikoj školi, gde je predavao istoriju i nemački.

Radonjići su u Balkanskom ratu 1912. uzeli učešća i kod Skadra su mnogi izginuli. Poginuo je na Brdanjolu Radoje Jovov Radonjić, a brat mu Milija Jovov Radonjić na Tarabošu. Treći brat Mitar Jovov Radonjić kao komandir Mijukusovićko-Vinićke čete je preživeo oba Balkanska rata. Napredovao je za komandira Vražegrmskog bataljona a na mesto komandira čete zamenio ga je Jakov Stanišić iz Vinića, otac Baja Stanišića. Već u početku Prvog svetskog rata Mitar Jovov Radonjić je poginuo na frontu sa Austrijom, prema Hercegovini. U Balkanskom ratu poginuo je i Milovan Mirkov Radonjić, kao i Živko radonjić.

Neđeljko Mirkov Radonjić je za vreme Prvog svetskog rata bio na radu u SAD. Kao i mnogi dobrovoljci čekao je na Njujorškom keju brod /vapor kako je starina govorio/ za Evropu da stigne na Solunski front. Jedan prolaznik izreče neku uvredu za prisutne Srbe a Neđeljko ne otrpe tu uvredu već prolaznika izazva. Tako ga je udario da mu je slomio vilicu. Odmah je intervenisala policija i uhapsila ga. Sutrašnja štampa je pisala „ Ratoborni Srbin umesto da ratuje u Evropi, počeo rat u slobodnoj Americi.

Počasni konzul u Njujorku je bio čuveni naš naučnik Mihailo Pupin, profesor na Kolumbija univerzitetu. Istog dana kada je objavila štampa tu vest, Mihailo Pupin je sa advokatom posetio Neđeljka, i uz garanaciju ga oslobodio iz zatvora, pa je Neđeljko mogao brodom sa ostalim dobrovoljcima otploviti za Solun. Neđeljko Radonjić je kao solunski dobrovoljac bio naseljen u Bačkom Petrovom Selu.

U toku Prvog svetskog rata -Austrijske okupacije- kako je nazivan taj period od naroda, nakon naredbe okupatora u martu 1916. godine da se promeni školski program i uvede obavezno latinica u škole, učitelj Blažo Radonjić odbija da 'latinči decu' kao učitelj i radi toga sa 11 učitelja iz Bjelopavlića, koji su isto postupili biva iterniran u logor Boldogasonj a kasnije logor Nežider do kraja rata.

Znameniti Radonjići

• Stanislav Vukolajev Radonjić, prvi narodnom voljom izabrani crnogorski guvernadur.
• Jovan Radonjić je takođe bio crnogorski guvernadur.
• Vukolaj Radonjić je bio posljednji crnogorski guvernadur.
• Miljko Radonjić /1770-1836/. bio pisar u Sovjetu od 1808. i prvi popečitelj /ministar/ u Sovjetu od 11.01.1811. pa do propasti Karađorđevog ustanka. Ministar je postao umesto Milenka Stojkovića koji je odbio da uđe u Sovjet i prihvati mesto popečitelja /ministra/.
• Miljko Radonjić je bio i profesor na Velikoj školi, gde je predavao istoriju i nemački.
• Princeza Radmila supruga Đorđa Karađorđevića je Radonjić.
• Stjepan Radonjić je otac prote Zaharija Zaharića /koji je zabeležio proročanstva Tarabića/. Prota Zaharije je nakon završetka duhovne akademije u Odesi kada se zapopio prezime Radonjić promenio u Zaharić.
• Milovan Mitrov Radonjić bio je savetnika Kralja Aleksandra,
• Petar Tiodorov Radonjić bio je kraljev generalštabni oficir,
• Mašan Milovanov Radonjić predratni kraljev oficir, u toku Drugog svetskog rata logoraš u Nemačkoj, posle rata Golootočki logoraš, pisac memoara o logorima, "Goli Otok-ljudsko mučilište“.
• Radomiro Radonjić ministar finansija u Argentini u vreme Huana Perona.
• Branko Radojev Radonjić predvodio je koloniste 1945. godine iz Danilovgrada u Crvenku. Bio je predsednik opštine u Crvenki.

Univerzitetski profesori su:

• Prof. dr Radovan Radonjić,
• Prof. dr Slobodan Radonjić,
• akademik dr Dragan Radonjić,
• dr Snežana Radonjić,
• dr Vukašin Živkov Radonjić istoričar,
• Doc. dr Branka Radonjić,
• dr Slavica Radonjić,
• dr Ognjen Radonjić,
• dr Nevenka Radonjić,
• doc. dr Veselin Radonjić,
• prof. dr Vidosava Radonjić,
• dr Ivana Radonjić,
• dr Ljiljana Radonjić,
• dr Slavoljub Radonjić.

Umetnici, javni radnici i intelektualci:

• Vladimir Z. Radonjić, advokat
• Aleksandra Radonjić, umetnica i kompozitor
• Novak Radonjić slikar i ikonopisac,
• Jovan Radonjić istoričar, prevodilac Istorije Srba - Konstatina Jiričeka
• dr Čedomir Milonjin Radonjić, pedijatar,
• Dušan Radonjić, major
• Mitar Brankov Radonjić, autor „Crvenka kolonisti“.
• Jole Borivojev Radonjić estradni umetnik,
• Vojislav Radonjić, fotograf,
• Simonida Radonjić slikarka,
• dr Slobodan Vukašinov Radonjić, stomatolog,
• Zoran Radonjić kompozitor,
• Ljiljana Radonjić-Orlić kostimograf Narodnog pozorišta Beograd,
• Saša Radonjić književnik,
• Predrag Radonjić književnik,
• Svetozar Radonjić Ras književnik,
• dr Miroslav Radonjić pozorišni kritičar.
• Lila Radonjić novinar,
• Milan Radonjić visoki funkcioner DB,
• Dragijana Radonjić biznismen-broker,
• Nikola Nišin Radonjić biznismen,
• Zoran Radonjić zamenik predsednika I. O. Vojvođanske banke,
• Boško Radonjić biznismen-Zlatibor,
• Boško Đurov Radonjić profesor, dugogodišnji direktor Ekonomske škole u Beogradu, intelektualnu potentnost njegove dece moram istaći.
• Ćerka Gordana Radonjić-Lazović je profesor na Medicinskom fakultetu u Beogradu kao i njen suprug dr Časlav Lazović, dok
• druga ćerka dr Nataša Radonjić-Božović je predavala na Berkliju, a sada je prof. na San Hoze državnom Univerzitetu u SAD,
• njena ćerka dr Dolores je doktorirala na Berkliju i profesor je na UCLA Univerzitetu, a
• druga ćerka Marijeta je doktorirala na Kolumbija Univerzitetu,
• Branislav-Bata Milanov Radonjić, kompozitor, magistar gitare, profesor muzike, istorije, geografije, bivši fudbaler
• Đorđije Radonjić bivši fudbaler KK Crvena zvezda, omlad. reprezentacije SFRJ, sada kompozitor najvećih estradnih zvezda
• Filip Đorđijev Radonjić softverski inženjer i naučnik
• Vojislava Radonjić pod pseudonimom Kobra autor tekstova i estradni umetnik
• Branko Mitrov Radonjić, master tehnoloških nauka,
• ing. el. mr Živorad Radonjić, dobitnik Prvomajske nagrade 1980. godine, većnik prvog Veća Opštine Medijana od 2004. do 2008.
• Radmila (Momčilo) Radonjić-Marković, prosvetni radnik, istoričar i dugogodišnji direktor Ekonomske škole u Senti.

Sportisti:

• Lovro Radonjić, vaterpolista,
• Miodrag Dragutinov Radonjić-Mišo, fudbaler,
• Dejan Radonjić, košarkaš,
• Srđan Radonjić, fudbaler
• Siniša Radojev Radonjić, košarkaš,
• Mojaš Radonjić, fudbaler,
• Vladimir Radonjić, stonoteniser
• Aleksandra Radonjić, stonoteniserka
• Jovica Radonjić, fudbalski menadžer

Literatura

• Etnografski zbornik, Srpske kraljevske akademije, naselja i poreklo stanovništva, knjiga 15. od 1923. godine. Bjelopavlići i Pješivci, plemena u Crnogorskim brdima od Petra Šobajića.
• dr Velimir Mihajlović, Srpski imenik, Novi Sad 2002.
• Branislav Đurđev i Lamija Hadžiosmanović, Dva deftera Crne Gore iz vremena Skender bega Crnojevića, Sarajevo 1973.
• Milica Grković Rečnik ličnih imena kod Srba, Beograd, 1977.
• Milan Vujaklija, Leksikon, izdavač Geca Kon, Beograd 1937.
• Sveznanje opšta enciklopedija, izdavač Geca Kon, Beograd 1936.
• Srbizmi u istočnjačkim jezicima, Slobodan Filipović, Sardonija, Beograd 2001.