Republika Mirdita
| Republika Mirdita Republika e Mirditës | |||
|---|---|---|---|
.svg) | |||
| Geografija | |||
| Glavni grad | Prizren[1] | ||
| Društvo | |||
| Religija | rimokatolicizam | ||
| Politika | |||
| Oblik države | republika | ||
| Vladari | |||
| — Predsednik | Marka Đoni | ||
| Istorija | |||
| Postojanje | |||
| — Osnivanje | 17. jul 1921. | ||
| — Ukidanje | 20. novembar 1921. | ||
| — Status | nije priznata | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice {{{Ime_genitiv}}} | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
.svg){kind=small}
|
.svg){kind=small}
| ||
Republika Mirdita (alb. Republika e Mirditës) je bila kratkotrajna nepriznata republika koju su u severnoj Albaniji proglasili Marka Đoni i njegovi sledbenici. Postojala je između 17. jula i 20. novembra 1921. Đoni je predvodio svoje rimokatoličko pleme Mirdita u pobuni protiv albanskog namesništva i parlamenta uspostavljenog posle Prvog svetskog rata. Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca (kasnije Jugoslavija) i njeno novoustoličenje kralj Aleksandar Karađorđević je podržao Đoni na osnovu njegovog interesa da u Albaniji ima još jednu separatističku regiju, slabeći novostvorenu albansku državu i zaoštravajući verski antagonizam.
Đoni je u Prizrenu proglasio osnivanje nezavisne Republike Mirdita. Đoni je bio jedini predsednik republike. Pošto je republika narušila suverenitet albanske države, albanske vladine trupe su se borile i na kraju ugasile republiku. Navodnu republičku vladu je pregazila albanska vlada, iako glavni lideri nisu bili pod pravim progonom. Gjoni je pobegao u Jugoslaviju, ali se kasnije vratio u Albaniju i ostao aktivan u političkom životu u brdima do svoje smrti 1925. godine.
Istorija[uredi | uredi izvor]
| Ovaj članak je deo serije o istoriji Albanije |
| Istorija Albanije |
|---|
 |
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Regija Mirdita je tradicionalno poznata po katoličkom otporu protiv vladajućih osmanskih muslimana. Ovaj otpor vuče korene iz 15. veka, kada su se Mirditori borili protiv osmanske vojske pod vođstvom Đurađa Kastriota Skenderbega. Štaviše, kaže se da su Mirditori direktna braća plemena Dukađini, što znači da je sa oba regiona upravljao jedan predak. Mirditori su se uspešno ujedinili sa oblastima Kurbin, Leže, Dukađin, Puke, Skadar i Malesija kako bi očuvali svoju kulturu, religiju i dobili autonomiju od Osmanskog carstva.
Proglašenje i pokušaj uspostavljanja Mirditske republike[uredi | uredi izvor]
Godine 1919. Prenk Bib Doda, poglavica bez dece (Kapedan) katoličkog Kapetanata plemena Mirdita ubijen je 1919. u blizini močvara Leža i nije ostavio jasne naslednike.[2] Marka Đoni, rođak, postao je podnosilac zahteva i naslednik za položaj poglavice, ali su mnoge vođe Mirdita odbile da ga priznaju i on nije bio popularan među plemenom zbog kukavičluka pokazanog tokom Prvog svetskog rata.[3] Dozvolio je jugoslovenskim vlastima da u njegovo ime proglase nezavisnost Mirditske republike (jul 1921) u Prizrenu, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca.[3]
Đoni je dobio jugoslovensku podršku, oružje, novac i od kojih mu je u službu stavila Vrangelovu belorusku vojsku za poduhvat, a motiv za nezavisnost za koji je tvrdio da će albanska vlada ili „Turci“ zabraniti katolicizam.[2] Događaji u Republici Mirdita poklopili su se sa međunarodnim pregovorima o finalizaciji albansko-jugoslovenske granice, što su učesnici smatrali važnom, a ovi razgovori su se vodili tokom novembra 1921. godine.[4] Đoni je pozivao jugoslovenske vlasti da preduzmu korake da obezbede priznanje Mirditske republike, dok su se Jugosloveni nadali da će pobuna u severnoj Albaniji imati podršku svojih teritorijalnih pretenzija na region. Grčka je dala priznanje Republici Mirdita. Na Ligi naroda, jugoslovenska vlada je optužila albansku vladu da je oruđe muslimanske zemljoposedničke elite, dok je Albanija odgovorila da to nije vlada muslimana i da predstavlja albanski narod svih veroispovesti.[4] Jugoslovenska vlada je osporila da albanska vlada u Tirani predstavlja sve Albance, zbog postojanja Republike Mirdita, što je dovelo u sumnju status Albanije kao zemlje, što je uticalo na to da bude članica Lige.[5] Jugoslovenska delegacija je tvrdila da postoje dve vlade i da ne postoji jedinstvo naroda.[4]
Velika Britanija, koja je priznala albansku vladu u novembru 1921. godine, odbacila je stav Jugoslavije slanjem preko svog premijera Lojda Džordža više žučnih diplomatskih protesta u Beograd tražeći povlačenje iz spornih oblasti. Intervencija Velike Britanije bila je važna pošto je jugoslovenska podrška Đoniju prestala nakon toga.[6]
Britanska vlada je savetovala Ligu naroda da treba preduzeti akcije protiv Jugoslavije na osnovu člana 16. pakta Lige, a Konferencija ambasadora je predložila sankcije.[4] Liga naroda je priznala da su granice Albanije one iz 1913. godine sa malim teritorijalnim prilagođavanjima u korist Jugoslavije. Ahmeta Zoga je albanska vlada poslala u region Mirdita sa kontingentom albanskih trupa i neregularnih snaga koje su porazile secesionistički potez do 20. novembra 1921. godine. Po dolasku Zog je ponudio blage uslove bez odmazde ako pobuna prestane, dok je Đoni pobegao u Jugoslaviju.[7] Lokalne starešine Mirditora pregovarale su sa Zogom o dogovoru sa centralnom vladom. Mirdita je stavljena pod opsadu, Đoni i njegovi sledbenici su proglašeni za izdajnike Albanije, a drugi Mirditori povezani sa događajima kažnjeni su na vladinom političkom sudu. Raniji aranžmani koji datiraju iz osmanskog perioda koji su Mirditi davali autonomiju putem indirektne vladavine su ukinuti. Nakon nekog vremena Marku Đoniju je dozvoljeno da se vrati u Albaniju i u Mirditi je bio aktivan u lokalnim poslovima nekoliko godina pre svoje smrti.[3]
Nasleđe[uredi | uredi izvor]
Nekadašnje teritorije Republike Mirdita smanjene su po veličini i broju stanovnika za manje od polovine, danas poznate kao region Mirdita. Okrug Mirdite će biti stvoren kasnije. Drugi susedni okruzi preuzimaju udeo u pripojenim delovima „Stare Mirdite“ (alb. Mirdita e Vjetër), koju poznaju samo meštani.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Pearson 2004, str. 168.
- ^ a b Tomes 2011, str. 46.
- ^ a b v Elsie 2015, str. 232.
- ^ a b v g Austin 2012, str. 25.
- ^ Austin 2012, str. 24–25.
- ^ Austin 2012, str. 25–26..
- ^ Tomes 2011, str. 47.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Austin, Robert Clegg (2012). Founding a Balkan State: Albania's Experiment with Democracy, 1920-1925. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 9781442644359.
- Besier, Gerhard; Stokłosa, Katarzyna (2014). European Dictatorships: A Comparative History of the Twentieth Century. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing. ISBN 9781443855211.
- Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture. I.B.Tauris. ISBN 9780857739322.
- Pearson, Owen (2004). Albania and King Zog: Independence, republic and monarchy 1908–1939. London: Centre for Albanian Studies. ISBN 1845110137.
- Pula, Besnik (2013). „Binding Institutions: Peasants and Nation-state rule in the Albanian highlands, 1911-1939”. Ur.: Go, Julian. Decentering Social Theory. Bingley: Emerald Group Publishing. str. 37—72. ISBN 9781781907276.
- Tomes, Jason (2011). King Zog: Self-Made Monarch of Albania. Stroud: The History Press. ISBN 9780752470870.