Ribnica (tvrđava)
Ribnica je srednjovjekovna tvrđava u Staroj varoši u Podgorici na ušću rijeke Ribnice u Moraču.
Najstariji izvor koji pominje ime Ribnica je „Žitije Svetog Simeona”, napisan do 1216. godine, u kome se kaže da je Stefan Nemanja rođen u Zeti na Ribnici. Ribnica vjerovatno u vrijeme Nemanjinog rođenja nije bila grad, već manje naselje ili oblast — privremeno boravište Nemanjinog oca Zavide. Jedni istoričari smatraju da je, po tom kazivanju, Nemanja rođen u dvorcu na utoku rijeke Ribnice u Moraču. Po drugim istraživačima, ne postoje nikakvi podaci da je u to vrijeme Ribnica kao naselje uopšte postojala i da se može tumačiti da je u pitanju oblast (tako da Nemanjino rođenje može biti u bilo kom dijelu oblasti). Naime, apelativ „mjesto” u starijim tekstovima ima značenje oblasti (manje ili veće). Takođe, smatraju da nije prirodno da jedno naselje još prije turskih osvajanja promjeni jedno domaće ime drugim, isto tako domaćim imenom. Stoga, pitanje je da li je identifikacija „mjesta” Ribnice sa Podgoricom ispravna. Postojeću tvrđavu pod imenom Depedogen (tur. Depedöğen), izgradili su Turci u trgu Podgorica između 1474. i 1478. godine. Od ove turske gradnje, iz prvog perioda upotrebe vatrenog oružja, izgleda da je ostao do danas nepromijenjen samo dio zida sa petostranom kulom i trouglastim izbačenim dijelom koji je takođe igrao ulogu kule. Nije isključeno da su ovi dijelovi i stariji. Ostali dijelovi su kasnije jako prepravljani. Prvobitno je bio napravljen i rov ispred tvrđave koji je vjerovatno vezivao obalu Ribnice sa obalom Morače.
U nauci su podijeljena mišljenja o tome kako se prvobitno zvalo naselje ili stanica na rimskom putu Skodra (Skadar) — Anderba na mjestu današnje Podgorice, Birziminium ili Alata. Najstariji pomen mjesta je oko 300. godine, i u Pojtingerovoj tabli iz 6. vijeka. U 9. vijeku oba imena pominje i Ravenski geograf. Da je nekakvo naselje u Podluškoj župi, na ušću Ribnice u Moraču postojalo krajem XI ili na početku 12. vijeka, potvrda je i postojanje crkve Sv. Đorđa iz tog perioda. Ime Podgorica javlja se prvi put 1326. godine u knjizi Kotorskog arhiva. Kroz 14. i 15. vijek češće se pominje Podgorica uvijek u vezi sa trgovinom, carinama i transportom robe, pa se pretpostavlja da je ona u državi Nemanjića i Balšića bila trgovačka stanica. Turci su već 1457. godine držali svu Gornju Zetu i Podgoricu.
Lazar Tomanović navodi da je Dr P. Miljanić pisao da Podgorica nije prvobitno sazidana na uglu utoka Ribnice u Moraču, gdje je sada. Na lijevoj strani Morače prema Duklji postoji razvalina i ispod cijelog brda je bila naseobina. Nakon propasti Duklje, po pričanju mještana, varoš je bila sazidana najprije pod brdašcem Kakarićom pri izvoru Ribnice, skoro sat daleko od tadašnje Podgorice (krajem 19. vijeka). Mjesto gdje je sada Podgorica zvalo se Pšenično polje. S tim se slaže i narodno predanje po kojem je tadašnju (kraj 19. vijeka) Podgoricu podigao Hadži-paša. U tome se savjetovao sa knezom Markušem iz Momišića koji mu je predložio da mjesto gradnje grada (tvrđave) bude, gdje sleti kokot. Paša ga je poslušao, pustio je kokota da leti i on počine na ušću Ribnice u Moraču i tu se grad podiže. [1]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Tomanović 2007, str. 335, 336.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Tomanović, Lazar (2007). Putopisna proza. Gradska biblioteka i čitaonica Herceg Novi.
- Sima Ćirković, Ivan Božić, Dimitrije Bogdanović, Vojislav Korać, Jovanka Maksimović, Pavle Mijović i Vojislav Đurić (1970). Istorija Crne Gore — II knjiga (II tom). Titograd: Redakcija za istoriju Crne Gore.
- Mihailo Dinić: Srpske zemlje u srednjem veku, SKZ Beograd, 1978.
- Grupa autora: Istorijski leksikon Crne Gore, knjiga 5, Daly Press-Vijesti, 2006.sikon Crne Gore, knjiga 5, Daly Press-Vijesti, 2006.
Napomene[uredi | uredi izvor]
- Napomena: Tekst ovog članka je delom, ili u potpunosti, preuzet sa ove stranice prezentacije Srednjevjekovni gradovi Crne Gore, uz odobrenje. Kao osnova za izradu prezentacije korišćena je knjiga Pavla Mijovića i Mirka Kovačevića „Gradovi i utvrđenja u Crnoj Gori“ (Beograd-Ulcinj 1975), čiji su pojedini delovi uključeni u nju, uz dozvolu autora.
