Semjon Dežnjov

Semjon Dežnjov
Lični podaci
Datum rođenja	(1605-03-07)7. mart 1605.
Mesto rođenja	Veliki Ustjug, Rusko carstvo
Datum smrti	1673.(1673-Nedostaje neophodni parametar 1, mesec!-00) (67/68 god.)
Mesto smrti	Moskva, Rusko carstvo
Naučni rad
Polje	putiopisac, istraživač i moreplovac
Poznat po	Otkriće Beringovog moreuza

Semjon Ivanovič Dežnjov (rus. Семён Иванович Дежнёв; Veliki Ustjug, oko 1605 – Moskva 1673) bio je znameniti ruski moreplovac, putopisac i istraživač severnog i istočnog Sibira, kozački ataman i trgovac krznima. Prvi je poznati moreplovac koji je otkrio i preplovio moreuz koji deli Severnu Ameriku od Azije. Iako je Dežnjov preplovio današnji Beringov moreuz još 1648. godine, čak 80 godina pre Vitusa Beringa, za njegova otkrića se saznalo tek 1736. godine kada je otkriven njegov izveštaj o pomenutoj ekspediciji.

Njemu u čast, najistočnija tačka kontinentalne Azije Rt Dežnjov nosi njegovo ime.

Biografija

Semjon Dežnjov rodio se verovatno 1605. godine u gradu Veliki Ustjug (današnja Vologodska oblast) ili u nekom od obližnjih sela uz obale reke Pinege. Izvesno je da se kao mladić preselio na područje Sibira, iako tačan datum nije poznat. Godine 1635. stupio je u službu u kozačku jedinicu u gradovima Toboljsku i Jenisejsku, odakle je zajedno sa istraživačem Petrom Beketovim 1638. godine prešao na područje Jakutske tvrđave. Njih dvojica se smatraju osnivačima današnjeg grada Jakutska. Služeći u vojsci Ruskog carstva i prikupljajući poreze od lokalnog sibirskog stanovništva, Dežnjov se detaljnije upoznao sa geografijom i etnologijom Sibira.

U leto 1643. godine u sklopu istraživačkog odreda koji je predvodio Mihail Staduhin otkrio je reku Kolimu i učestvovao u osnivanju utvrđenja Srednjekolimsk, u to vreme najistočnijeg ruskog utvrđenja iz kojeg se sprovodila dalja ruska kolonizacija okolnog prostora. Godinu dana kasnije Dežnjov je osnovao i utvrđenje Nižnjekolimsk. na obalama Kolime Dežnjov je ostao sve do leta 1647. kada je rekom trebalo da brodovima otputuju nizovdno. Međutim kako je jak led na reci onemogućavao to putovanja, Dežnjov i Popov uspeli da doplove do mora tek 20. juna 1648. godine. Zbog jakih oluja tri broda su potopljena neposredno po napuštanju ušća Kolime i stupanja na akvatoriju Arktičkog okeana. Još jedan brod je izgubljen u avgustu 1648. godine, a ekspediciju su nastavila preostala tri plovila. Brodovi su sledili obalu i uspeli da prođu rt za koji je kasnije utvrđeno da predstavlja najistočniju tačku kontinentalnog dela Azije (danas rt Dežnjov). Kako je Dežnjevljov brod potonuo južno od ušća reke Anadir ekspedicija je na kopno pristala u podnožju Korjačkih planina odakle je, nakon deset nedalja putovanja sankama stigla do reke Anadir, gde su proveli zimu. U leto 1649. ekspedicija je nastavila svoj put rekom uzvodno u dužini od preko 600 kilometara, i na tom mestu, u srednjem delu toka Anadira osnovala utvrđenje. Ekspedicija je na izvorištu Anadira otkrila do tada nepoznato pleme.

Dežnjov je ostao u Anadirskoj tvrđavi sve do 1662. godine kada se vratio nazad u Jakutsk, odakle je dve godine kasnio otputovao u Moskvu noseći sa sobom bogatstva koja je sakupio na svojim istražvanjima (uglavnom je bila reč o krznima i kljovama morževa). U narednim godinama bavio se trgovinom na relaciji Moskva-Jakutsk, a preminuo je u Moskvi, verovatno 1673. godine (po nekim izvorima 1672. godine).

Spoljašnje veze

• Отписки Семёна Дежнёва о походе на Анадырь. // Записки русских путешественников XVI—XVII веков. — М., 1988. — С.393—411.
• Белов М. И. Подвиг Семёна Дежнёва. — М.: Мысль, 1973. — 224 с. — 50 000 экз. (обл.)
• Biografija Semjona Ivanoviča Dežnjova Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. oktobar 2011)