Slavko Bjelajac
| Slavko Bjelajac | |
|---|---|
 Američki potpukovnik Slavko Bjelajac | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 27. septembar 1905. |
| Mesto rođenja | Bosanski Novi, Austrougarska |
| Datum smrti | 1965. (59/60 god.) |
| Mesto smrti | , SAD |
| Obrazovanje | Vojna akademija u Beogradu |
| Vojna karijera | |
| Vojska |  Jugoslovenska vojska Jugoslovenska vojska u otadžbini Jugoslovenska vojska van otadžbine
 Oružane snage SAD |
| Rod | artiljerija |
| Čin | pukovnik |
Slavko N. Bjelajac (Bosanski Novi, 27. septembar 1905—1965 ili 1984) bio je srpski oficir, artiljerijski major za generalštabne poslove Jugoslovenske vojske, komandant Prvog ličkog korpusa Jugoslovenske vojske u Otadžbini i kasniji rezervni pukovnik Oružanih snaga Sjedinjenih Američkih Država, kao i geograf.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Obrazovanje i predratna karijera[uredi | uredi izvor]
Rođen je 27. septembra 1905. godine u Bosanskom Novom, kao sin Nikole Bjelajca. Po završetku šestog razreda gimnazije, upisao se na Nižu školu Vojne akademije u Beogradu, koju je završio 1924. godine. Potom je od 1928. do 1930. godine pohađao i Višu školu Vojne akademije, a potom i kurs skijanja u Kranjskoj Gori. Obučio se i za nastavnika skijanja na Triglavu.[1]
Preuzet je u Obaveštajno odeljenje Glavnog generalštaba 1933. godine i dve godine kasnije je preveden u generalštabnu struku. U komandu Bosanske divizijske oblasti je prešao 1935, a potom u Organizaciono odeljenje Glavnog generalštaba 1938. godine. Premešten je u Drugi odsek Glavnog generalštaba, a tokom 1939. godine se nalazio na službi u Francuskoj. Bio je i u komisiji za kapetanski ispit.[2]
Po povratku je vraćen u Generalštab, na mesto u Nastavnom i operativnom odeljenju. U to vreme, napisao je i objavio tri značajna vojna priručnika: Osnovi vojne geografije Nemačke (1939), Uputstvo za izučavanje vojne geografije, za I godinu Niže škole Vojne akademije za nastavnu (1939) i Nemačko-srpskohrvatski vojni rečnik (1940).
Drugi svetski rat[uredi | uredi izvor]
Pojedini izvori tvrde da se nakon puča 27. marta našao na mestu načelnika kabineta načelnika Glavnog generalštaba generala Dušana Simovića.[3] Po izbijanju Aprilskog rata 1941. godine, otišao je za Nikšić, zajedno sa vladom i kraljem. Zarobljen je krajem aprila 1941. godine i odveden u zarobljenički logor u Italiji, odakle beži maja 1942. godine.[3] Čim je izašao iz zarobljeništva, pridružio se Jugoslovenskoj vojsci u Otadžbini pod komandom generala Dragoljuba Mihailovića, koji ga je imenovao za opunomoćenika Vrhovne komande u Lici, sa zadatkom da objedini tamošnje snage i stavi ih pod svoju komandu. Bio je potčinjen Iliji Trifunoviću Birčaninu.
U decembru 1942. godine, postavljen je za komandanta Velebitskog korpusa, odnosno kasnijeg Prvog ličkog korpusa. Njegov štab se nalazio u Vrhovinama i Otočcu.
Nakon kapitulacije Italije 1943. godine, zajedno sa majorom Karlom Novakom je organizovao delovanje slovenačkih delova Jugoslovenske vojske u Otadžbini. Iz Srpskih Moravica je 7. septembra 1943. godine uputio odred od 300 ljudi kao ispomoć slovenačkim četnicima. Ovaj odred nije uspeo da se spoji sa Novakovim snagama, jer su one doživele težak udar od partizana.[4] Potpukovnik Bjelajac se prebacio u Rijeku i na ostrvu Lošinj organizovao okupljanje četnika koji su prebacivani za Brindizi na jugu Italije. Tamo je i sam prešao, te ubrzo odlazi za Kairo, gde je angažovan kao podsekretar u jugoslovenskom Ministarstvu vojnom.
Odlazak u SAD[uredi | uredi izvor]
Emigrirao je 1948. godine u Sjedinjene Američke Države i primljen je u Oružane snage SAD. Radio je kao specijalista za nekonvencionalno i psihološko ratovanje, kao i antigerilsku borbu. Predavao je na Univerzitetu Džordžtaun u Vašingtonu. Stekao je državljanstvo 1954. godine i odmah primljen u Generalštab SAD. Odlukom američkog predsednika generala Dvajta Ajzenhauera, unapređen je u čin pukovnika 1960. godine.[3]
Autor je preko 150 radova iz oblasti vojnih nauka.
Većina izvora navodi da je preminuo 1965. godine[5], dok pojedini američki izvori navode da je umro 1984. godine u Malagi.[3][6]
Bibliografija[uredi | uredi izvor]
- Osnovi vojne geografije Nemačke, Beograd 1939;[7]
- Uputstvo za izučavanje vojne geografije, za I godinu Niže škole Vojne akademije (67. klasu) za nastavnu 1939/40, Beograd 1939;[8]
- Nemačko-srpskohrvatski vojni rečnik = Detsch-serbokroatisches Militärwörterbuch; Srpskohrvatsko-nemački vojni rečnik = Serbokroatisch-deutsches Militärwörterbuch, Štamparijska radionica Ministarstva Vojske i Mornarice Beograd 1940;[9]
- „Direct Support Operations: Guerrilla Operations in Conjunction with Conventional Force”' Separated encl, Office Deputy Chief of Staff Opns, 1955;[1]
- „Unconventional Warfare: Support of an Airborne Operation”. Draft report, Office, Deputy Chief of Staff, Opns, 1955. [1]
Unapređivanja u činove[uredi | uredi izvor]
| Potporučnik | Poručnik | Kapetan druge klase | Kapetan prve klase | Major | Potpukovnik | Pukovnik |
|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
|
|
|
|
| 1924. | 1928. | 1932. | 1935. | 1938. | ? | 1960. |
Odlikovanja[uredi | uredi izvor]
Zlatna medalja za revnosnu službu;[1]
Orden Jugoslovenske krune V reda;[1]
Orden Belog orla V reda;[1]
Orden Karađorđeve zvezde sa mačevima;[3]
Orden preporoda Poljske.[3]
.png){kind=small}
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ Lažetić, Predrag. „Bjelajac, Slavko N.” (PDF). Srpski biografski rečnik. Matica srpska: 44—45.
- ^ „Avramović, Teodor Tican” (PDF). Pristupljeno 20. 1. 2022.
- ^ a b v g d đ „Colonel Slavko Nikola Bjelajac”. Arhivirano iz originala 06. 03. 2021. g.
- ^ Samardžić, Miloslav (9. 8. 2015). „Plava garda ili slovenački četnici”. Novi standard.
- ^ Boarov, Dimitrije (6. 10. 2005). „Biografije”. Vreme.
- ^ „"After the Bombing: A Royal Yugoslav Army Commander's Story" Is Now Available For Purcchase”. 11. 6. 2020.
- ^ Bjelajac, Slavko (1939). „Osnovi vojne geografije Nemačke”. Štamparija Drag. Gregorića.[mrtva veza]
- ^ Bjelajac, Slavko (1939). „Uputstvo za izučavanje vojne geografije: za I god. Niže škole Vojne akademije (67 klasu): za nastavu 1939/40 god.”. Autografska radionica Uprave Vojne akademije.[mrtva veza]
- ^ Bjelajac, Slavko (1940). Nemačko-srpskohrvatski vojni rečnik = Detsch-serbokroatisches Militärwörterbuch ; Srpskohrvatsko-nemački vojni rečnik = Serbokroatisch-deutsches Militärwörterbuch. Beograd: Štamparska radionica Ministarstva Vojske i Mornarice.[mrtva veza]
