Smilja Pokrajac

smilja pokrajac
Smilja Pokrajac
Lični podaci
Datum rođenja	(1920-02-08)8. februar 1920.
Mesto rođenja	Medak, kod Gospića, Kraljevstvo SHS
Datum smrti	18. mart 1943.(1943-03-18) (23 god.)
Mesto smrti	Bruvno kod Gračaca, ND Hrvatska
Profesija	učiteljica
Delovanje
Član KPJ od	1939.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Heroj
Narodni heroj od	20. decembra 1951.

Smilja Pokrajac (Medak, kod Gospića, 8. februar 1920 — Bruvno kod Gračaca, 18. mart 1943) bila je učesnica Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođena je 8. februara 1920. godine u Metku kod Gospića. Osnovnu školu završila je u rodnom selu, a učiteljsku školu u Gospiću i Banjoj Luci. Tokom pohađanja učiteljske škole, priključila se delovanju levo orijentisanog omladinskog kružoka. Članica Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) postala je 1939. godine.

Mesto učiteljice dobila je u selu Prljevu kod Zrmanje, a ubrzo se i udala. U selu je delovala i kao politička radnica u službi KPJ.

Posle Aprilskog rata i uspostavljanja ustaške Nezavisne Države Hrvatske, 1941. goidne, ustaše su je uhapsile. Uspela je da se izvuče iz zatvora, ali su joj muža ubili. Nakon toga se priključila pripremanju ustanka. Nakon početka ustanka u Lici, radila je na mobilizaciji snaga za Narodnooslobodilački pokret na području Zrmanje.

1941. Ustaše su palile sela južno od Velebita i uspela je pobeći palikućama i domobranima vodeći srpsko stanovništvo iz kuća i prebacivala ih je u kuće jataka spasivši između 2.500 i 3.000 života do mesta Gračac gde su našli utočište.

Krajem 1941. godine, bila je izabrana za člana Kotarskog komiteta KPH za Gračac, a ubrzo zatim i za predsednicu Kotarskog odbora Antifašističkog fronta žena za Gračac. Radila je i na stvaranju i izgradnji Narodnooslobodilačkih odbora na području gračačkog kotara. Na Prvoj okružnoj konferenciji antifašistkinja Like, septembra 1942. godine, izabrana je za člana Okružnog odbora AFŽ-a za Liku. Kao delegat ličkih žena, učestvovala je u pripremama i radu Prve zemaljske konferencije AFŽ Jugoslavije, održane početkom decembra iste godine u Bosanskom Petrovcu.

Kada je početkom 1943. godine nastupila Četvrta neprijateljska ofanziva, Smilja je radila na organizaciji sklanjanja i zaštite naroda u zbegovima i pružanju pomoći vojnim jedinicama na frontu. Nakon završetka ofanzive, radila je na obnovi Narodnooslobodilačkog pokreta na području Gračaca. U to je vreme bila uvrštena među deset ličkih kandidata za članove Zemaljskog antifašističkog veća narodnog oslobođenja Hrvatske. Prilikom četničkog napada na sedište Kotarskog komiteta KPH za Gračac, koje se nalazilo u selu Bruvnu, 18. marta 1943. godine, Smilja se upustila u borbu protiv četnika. Kad je uvidela da se ne može izvući, zadnjim metkom je izvršila samoubistvo, da im ne bi pala živa u ruke.

Ostala je upamćena kao vođa svojih ustanika i u najvećem broju bitaka je pobedila italijanske bataljone, u poslednjoj bici u Bruvnu, njena vojska od oko 450 ljudi je bila potpuno okružena sa svih strana, iako je njena vojska potpuno uništena, ubijeno je 700 četničkih vojnika.

Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine FNR Jugoslavije 20. decembra 1951. proglašena je za narodnog heroja.

Literatura

• Bijelić, Krste (1980). Heroine Jugoslavije. Zagreb: Spektar.  COBISS.SR 49275399
• Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982.  COBISS.SR 48703239