Socijalistička država

Države koje su se smatrale ili se smatraju socijalističkima ili su u svojim ustavima imale ili imaju reference na socijalizam.

Socijalistička država (poznata i pod nazivom socijalistička republika ili radnička država) je termin koji označava republički oblik vlade temeljen na socijalističkom ekonomskom sistemu i jednopartijskom političkom sistemu.. Pošto socijalizam zagovara interese radničke klase, prema socijalistima, država koja deluje u njihovu korist može se nazivati i radničkom državom. Ostali socijalisti, poput anarho-socijalista i mnogih liberterskih socijalista, u nazivu odbacuju pojam „država“, jer veruju da država nije potrebna za uspostavljanje socijalističkog sistema i umesto toga govore o „društvu bez države“ u kojoj su svi radnici i ostali građani sposobni da samostalno deluju i odlučuju bez nadzora države a pod okriljem vladajuće komunističke partije.

Marksistički koncept socijalističke države

Prema marksistima, socijalizam je faza socijalnog i ekonomskog razvoja koji će jednog dana da zameni kapitalizam. Uz to, socijalistička država je država koja je ukinula kapitalizam i koja napreduje prema komunizmu.

Jedna od najuticajnijih modernih vizija socijalističke države bila je bazirana je na Pariskoj komuni, u kojoj su radnici i sirotinja preuzeli kontrolu nad Parizom 1871. godine. Karl Marks opisao je Parisku komunu kao prototip revolucionarne vlade budućnosti, državu prikladnu za emancipaciju proletarijata.

Marksističko-lenjinističke ili „komunističke“ države

Države, koje su u praksi primenile bilo koji oblik marksizma, najčešće marksizma-lenjinizma, sebe su zvanično smatrale socijalističkim državama. Sovjetski Savez je bila prva država koja je sebe proglasila socijalističkom i to potvrdila Ustavom iz 1936, a zatim i 1977. godine. Drugi takav popularan primer je Narodna Republika Kina, koja se proglasila „socijalističkom državom“ u ustavu iz 1982. godine. Na Zapadu su takve države bukvalno nazivane „komunističkim državama“.

„Ne-komunističke“ države

Neke zemlje u svom zvaničnom nazivu ili ustavu koriste termin „socijalističke“, ali u praksi ne provode marksizam ili neke njegove varijacije. Eventualno mogu da prakticiraju neke aspekte socijalizma.

Neke zemlje koje sebe smatraju „socijalističkim“ u nemarksističkom smislu uključuju Demokratsku Socijalističku Republiku Šri Lanku i Veliku Socijalističku Narodnu Libijsku Arapsku Džamahiriju. Zemlje koje u ustavu imaju neke nemarksističke reference na socijalizam su, među ostalima, Indija i Portugal.

Kritika termina

Postoje grupe socijalista koje se protive terminu „socijalistička država“, a koji obeležava sistem nekih država u određenom istorijskom periodu. Trockisti sve dosadašnje „socijalističke države“ obeležavaju terminom „staljinističke države“. Demokratski socijalisti, levi komunisti, anarhisti i neki trockisti smatraju da su tzv. „socijalističke države“ zapravo bile „zemlje državnog kapitalizma“ i zbog toga ne mogu da se nazivaju „socijalističkima“.

Vidi još

• Komunizam
• Marksizam
• Socijalizam
• Spisak socijalističkih država