Spisak zanimanja i zanata u Kraljevini Srbiji
Pregled zanimanja i zanata u Kraljevini Srbiji je prikaz najzastupljenijih zanimanja i zanata u ovoj od Osmanlija tek oslobođenoj državi s kraja 19. veka.[1]
Razvoj zanatstva u Srbiji u 19. veku najbolje ilustruju podaci iz 1836. i 1900. godine pa se prema njima može vršiti poređenje. Prema tim podacima u Kneževini Srbiji je bilo 1836. godine oko 58 različitih zanata sa 5.212 majstora i 1.90 pomoćnika.[2] Godine 1900. godine bilo je u Kraljevini Srbiji 126 različitih zanata sa 33.476 majstora i 21.910 pomoćnika.[2]
Grupe zanata[uredi | uredi izvor]
Obradom drveta — bavi se više različitih zanata: tesarski, drvodeljski, kačarski ili pinterski, koritarski, kolarski i stolarski zanat.
Obradom metala — bavi se više različitih zanata: kovači, potkivači, kazandžije, puškari, zlatari
Obradom kože — jednim od najstarijih zanata, više različitih zanata: bački, sarački, opančarski, obućarski, ćurčijski i sarački zanat.
Spisak zanata i zanimanja[uredi | uredi izvor]
| Naziv zanimanja-zanata | Poreklo reči | Opis |
|---|---|---|
| Abadžija, Gunjar | turski jezik | Zanatlija koji izrađuje suknene gunjeve, čakšire, jeleke i fermene od čohe ili abe (domaćeg sukna) |
| Asurdžija | Zanatlija koji izrađuje asure, prostirače i torbe od meke trske ili rogozine | |
| Bakalin | Trgovac malokolonijalnom robom, namirnicama i pićem | |
| Baštovandžija | persijsko-turski jezik | Baštovan, gaji i prodaje povrće, mirođiju i razne vrste cveća |
| Berber | italijanski jezik | Zanatlija koji se bavio brijanjem i šišanjem a u pojedinim slučajevima i narodnom medicinom |
| Bičagdžija | Zanatlija koji izrađuje bičeve od kože bičakdžija | |
| Nožar | Zanatlija koji pravi i ukrašava noževe | |
| Bojadžija | turski jezik | Zanatlija koji boji tekstil, svilu, vunu, kudelju i pamuk |
| Boltadžija | Trgovac | |
| Vurundžija, Lebar, | turski jezik | Zanatlija koji se bavi izradom pekarskih proizvoda |
| Grnčar, Lončar | ||
| Dogramadžija | Zanatlija stolar, drvodelja, rezbar | |
| Dunđer | persijski jezik | Zanatlija drvodelja, tesar i zidar |
| Kazandžija | persijsko-turski jezik | Zanatlija koji izrađuje kazane za pečenje rakije, kazane za kuvanje masti i pekmeza, bakrače, kotliće, tepsije |
| Kalajdžija | Turski jezik | Zanatlija koji vrši kalaisanje, pocinkovanje i bakarisanje limova, žica i cevi |
| Kalpakdžija | Zanatlija koji pravi vojničke kape od lakog metala, šlemove i kacige | |
| Kantardžija | latinsko-turski jezik | Zanatlija koji pravi kantare, sekire, klešta i dr. |
| Kačar | Zanatlija koji izrađuje kace i burad | |
| Kovač | turski jezik | Zanatlija koji pravi metalne delove za zaprežna kola i klepa motike, sekire,raonice i dr. |
| Kožuar, Ćurčija | Zanatlija ćurčija, koji prerađuje i štavi jagnjeće i jareće kože i od njih šije bunde, kapute, gunjeve, šubare, kožuhe i sl. | |
| Kolar | Zanatlija koji izrađuje konjska i volujska kola od drveta | |
| Kotlar | Zanatlija koji opravlja kotlove i druge bakarne stvari | |
| Kujundžija | turski jezik | Zanatlija, zlatar koji izrađuje filigranske predmete od srebra i zlata |
| Licidar | Zanatlija koji pravi kolače od brašna, medovine ili šećera | |
| Limar | Vidi tenećar | |
| Lončar | Zanatlija koji izrađuje posude od ilovače | |
| Magazadžija | Trgovac žitaricama | |
| Mumdžija | persijsko-turski jezik | Zanatlija koji pravi sveće, lojanice i sapune. Mumdžije su pripoadale jednom od najstarijih i najbitnijih srednjovekovnih higijenskih zanata i bili su preteče voskarskog zanata, koji datira od 12. veka. Njegova delatnost zasnivala se na proizvonji sveća („mumova”) od loja, lojanica ali i kuvanjem sapuna („kabaš“) za pranje, pa su ponekad sapundžije bile i mumdžije i obratno. Mumѕije su radile do kraja 19. veka kada je prvo otkriven parafin a potom i sijalica 1874. godine. Tada su mumdžije jednim delom potpuno nestale a drugim delom su se pretočio u voskarski zanat koji se zadržao do današnjih dana. |
| Mutavdžija, Vrećar | persijsko-turski jezik | Zanatlija koji pravi vreće, prerađuje kozju dlaku i pravi bisage, torbe, zobnice, čerge i dr. |
| Nalbantin | Zanatlija potkivač puškar – izrađuje, opravlja i održava pištolje i puške | |
| Samardžija | grčko-turski jezik | Zanatlija koji sedlar, koji izrađuje i popravlja samare, drvena sedla za tovar na leđima konja |
| Sapundžija | latinsko-turski jezik | Zanatlija koji pravi i izrađuje sapune |
| Sarač | arapski jezik | Zanatlija koji izrađuje predmete od kože, opasače, torbe i dr. |
| Simidžija | Zanatlija pekar (simit, vrsta malog okruglog hleba) | |
| Tabak | arapski jezik | Zanatlija kožar, štavi kože i izrađuje mešine |
| Tenećedžija | persijsko-turski jezik | Zanatlija koji izrađuje posude od belog lima |
| Terzija | persijski jezik | Zanatlija koji prerađuje materijal i šije od čohe, platna, kadife, somota i dr. odeću |
| Tufegdžija | Zanatlija puškar | |
| Užar | Zanatlija koji izrađuje uzice, užad, povodnike, ulare |
Izvori[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Dodatak Uredbi o esnafima, Zbornik zakona i uredaba, V, Beograd 1853.
- AS, MUD (P), F XV, r12/1849, Raspis Popečiteljstva unutrašnjih dela 28. juna 1849. godine
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Stari zanati u Srbiji Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. oktobar 2019) - Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija R. Srbije