Spisak spomenika NOB u Srbiji

Spisak spomenika posvećenih Narodnooslobodilačkoj borbi, od 1941. do 1945. godine, kao i narodnim herojima i istaknutim ličnostima Narodnooslobodilačkog pokreta koji se nalaze u Republici Srbiji (članci koji se nalaze na teritoriji autonomnih pokrajina Vojvodine i Kosova i Metohije, nalaze se u posebnim člancima). Zbog obimnosti članak je podeljen u tri celine.

Memorijalni kompleksi[uredi | uredi izvor]

Slika	naziv memorijalnog kompleksa	lokacija	posvećen	autor/i i godina postavljanja	napomena
Memorijalni kompleksi posvećeni Narodnooslobodilačkoj borbi na teritoriji Republike Srbije (bez pokrajina)
	Spomen-park „Popina“	Štulac, kod Vrnjačke Banje	borcima Trsteničkog NOP odreda i čete Kraljevačkog odreda u jednoj od prvih frontalnih borbi partizana protiv nemačkih vojnika, 13. oktobra 1941. godine	arhitekta Bogdan Bogdanović, 1978-1980.	—
	Spomen-park „Jajinci“	Jajinci, kod Beograda	streljanim zatočenicima logora Banjica i Sajmište	vajari Stevan Bodnarov i Vojin Stojić, 1951-1988.	—
	Groblje oslobodilaca Beograda 1944.	Beograd	palim borcima NOVJ i Crvene armije za oslobođenje Beograda	arhitekta Branko Bon i vajar Rade Stanković, 1954.	—
	Spomen-park „Brdo mira“	Gornji Milanovac	palim borcima NOVJ i Crvene armije, kao i Takovcima stradalim u internaciji	više autora, 1956-1973.	—
	Spomen-park „Kragujevački oktobar“	Šumarice, kod Kragujevca	streljanim građanima Kragujevca, oktobra 1941.	arhitekte Mihajlo Mitrović i Radivoj Tomić, 1953.	od 1979. spomenik kulture od izuzetnog značaja
	Spomen-park „Kraljevački oktobar“	Kraljevo	streljanim građanima Kraljeva, oktobra 1941.	arhitekte Spasoje Krunić i Dragutin Kovačević, 1970.	—
	Spomen-park palim borcima u oslobodilačkim ratovima 1804-1945.	Knjaževac	preko 6,000 boraca Timočke Krajine poginulim u oslobodilačkim ratovima 1804-1815, 1876-1878, 1912, 1914-1918. i 1941-1945.	arhitekta Bogdan Bogdanović, 1961-1971.	—
	Spomenički kompleks Bela Crkva	Bela Crkva, kod Krupnja	prvoj ustaničkoj akciji 7. jula 1941.	vajari Stevan Bodnarov i Bogdan Bogdanović, 1951-1971.	od 1979. spomenik kulture od izuzetnog značaja
	Spomen-park „Slobodište“	brdo Bagdala, kod Kruševca	palim borcima i žrtvama fašističkog terora Kruševca	arhitekte Bogdan Bogdanović i Svetislav Žujović, 1965-1978.	spomenik kulture od velikog značaja
	Spomen-park „Revolucije“	Leskovac	borcima NOVJ poginulim u NOB	arhitekta Bogdan Bogdanović, 1971.	—
	Memorijalni kompleks „Boško Buha“	Jabuka, kod Prijepolja	narodnom heroju Bošku Buhi i pionirima poginulim u NOB	vajari M. Letica i Lj. Čabarkapa, 1964.	od 1987. znamenito mesto od izuzetnog značaja
	Spomen-park „Bubanj“	Niš	poginulim i streljanim građanima Niša i južne Srbije	vajar Ivan Sabolić, 1950-1963.	od 1979. znamenito mesto od izuzetnog značaja
	Spomen-park „Čačalica“	Požarevac	palim borcima i žrtvama fašističkog terora Požarevca	arhitekta Branislav Stojanović i vajar S. Mišić, 1962.	—
	Memorijalni kompleks „Boško Buha“	Jabuka, kod Prijepolja	narodnom heroju Bošku Buhi i pionirima poginulim u NOB	vajari M. Letica i Lj. Čabarkapa, 1964.	od 1987. znamenito mesto od izuzetnog značaja
	Spomen-kompleks „Prijepoljska bitka“	Prijepolje	palim borcima u Prijepoljskoj bici, decembra 1943.	vajar Lojze Dolinar, 1965-1978.	od 1979. spomenik kulture od izuzetnog značaja
	Spomen-kompleks „Kadinjača“	Kadinjača, kod Užica	borcima Radničkog bataljona Užičkog odreda, poginulim novembra 1941.	vajar Miodrag Živković i arhitekta Aleksandar Đokić, 1952-1979.	od 1979. spomenik kulture od izuzetnog značaja
	Spomen-park borbe i pobede	Čačak	borcima NOVJ poginulim u NOB i žrtvama fašističkog terora	arhitekta Bogdan Bogdanović, 1976-1980.	—

Spomenici NOB[uredi | uredi izvor]

Slika	naziv spomenika	lokacija	posvećen	autor/i i godina postavljanja	napomena
Spomenici posvećeni Narodnooslobodilačkoj borbi na teritoriji Republike Srbije (bez pokrajina)
Spomenici na području Grada Beograda
	Grobnica narodnih heroja na Kalemegdanu	Beograd	Ivi Loli Ribaru, Ivanu Milutinoviću, Đuri Đakoviću i Moši Pijadi	vajari Stevan Bodnarov i Slavoljub Stanković, 1948–1959.	—
	Spomenik obešenima na Terazijama	Beograd	grupi antifašista koje su nacisti javno obesili na Terazijama avgusta 1941. godine	vajar Nikola Janković, 1981.	—
	„Kurir“	Beograd	—	vajar Stevan Bodnarov	Spomenik se nalazi u parku Muzeja istorije Jugoslavije
	„Nošenje ranjenika“	Beograd	—	vajar Antun Augustinčić	Spomenik se nalazi u parku Muzeja istorije Jugoslavije
	„Ranjeni kurir“	Beograd	—	vajar Frano Kršinić	Spomenik se nalazi u parku Muzeja istorije Jugoslavije
	Spomenik palim obalskim radnicima	Beograd	Obalskim radnicima palim u NOB	vajar Radeta Stanković, 1952. godina	—
	Spomenik palim borcima za oslobođenje Banjice	Beograd	Borcima palim u borbama za oslobođenje Banjice		Spomenik se nalazi na Banjici
	Spomenik partizanskoj bici	Bojčinska šuma, Progar	prvoj borbi između partizana i ustaša u jugoistočnom Sremu leta 1942. godine	1960.	—
	Spomenik palim borcima i žrtvama fašizma	Draževac, kod Obrenovca	borcima NOB mesta Draževca 1941—1945 i žrtvama fašizma u selu	1961.	—
	„Bombaš“	Zemun	Bombašima NOVJ poginulim u NOB	vajar Vanja Radauš	—
	Spomenik palim u narodnoj revoluciji 1941-1945.	Zemun	Palim borcima NOR-a i žrtvama fašizma	vajar Jovan Kratohvil, 1954.	—
	Spomenik poginulim borcima NOB i žrtvama fašizma	Jakovo, kod Surčina	borcima NOB mesta Jakova 1941—1945 i žrtvama fašizma u selu Jakovo		—
	Spomenik Kosmajskom partizanskom odredu	Kosmaj	borcima Kosmajskog partizanskog odreda	vajar Vojin Stojić i arhitekta Gradimir Stojaković, 1971.	—
	Spomen kosturnica palim borcima i žrtvama fašizma	Obrenovac	palim borcima i narodnim herojima: Bori Markoviću, Vladi Aksentijeviću i Miletu Albanti	vajar M. Krstić, 1954.	Na trgu u blizini spomen-kosturnice nalaze se i biste trojice narodnih heroja
	Spomenik palim borcima	Skela, kod Obrenovca	56-orici streljanih talaca 1941. godine	vajar Boža Obradović, 1951.	—
	Spomenik palim borcima Sremčice	Sremčica	Palim borcima NOVJ i žrtvama terora		Otkriven 7. jula 1955. godine na Dan ustanka naroda Srbije.
	Spomenik palim borcima	Surčin	palim borcima NOR-a iz Surčina	vajar Nebojša Mitrić, 1953.	Spomenik je 2012. godine pomeren sa prvobitne lokacije (ispred zgarde Opštine) i postavljen na trg
Spomenici na području Borskog okruga
	Spomenik palim borcima	Deli Jovan, blizina Negotina	borcima NOVJ poginulim u NOB	—	—
	Spomenik palim borcima i žrtvama fašizma	Jabukovac, kod Negotina	borcima NOVJ poginulim u NOB i žrtvama fašizma	—	—
Spomenici na području Zlatiborskog okruga
	Spomenik palim borcima	Arilje	borcima NOVJ poginulim u NOB	vajar M. Vergović, 1961.	—
	Spomenik palim borcima	Bajina Bašta	borcima NOVJ poginulim u NOB	vajar Stevan Bodnarov, 1952.	—
	Spomenik streljanim partizanima	Zlatibor	160-orici ranjenika-partizana koje su nemački vojnici streljali i gazili tenkovima 29. novembra 1941. godine	vajarka Ana Bešlić i arhitektkinja Jovanka Jeftović, 1967.	—
	Spomenik palim borcima	Zlatibor	borcima NOVJ poginulim u NOB	—	—
Spomenici na području Jablaničkog okruga
	Spomenik revolucije u Vlasotincu	Vlasotince	borcima NOVJ poginulim u NOB	arhitekta Bogdan Bogdanović, 1975.	—
Spomenici na području Kolubarskog okruga
	Spomenik palim borcima	Ljig	borcima NOVJ poginulim u NOB	—	—
	Spomenik žrtvama fašizma	Rajac, kod Ljiga	saradnicima NOP-a koje su fašisti nakon mučenja pobacali u jamu Bezdan	1959.	—
Spomenici na području Mačvanskog okruga
	Spomenik i kosturnica	Draginac	streljanim žrtvama fašizma	vajar Ostoja Gordanić Balkanski, 1961.	—
Spomenici na području Moravičkog okruga
	Spomenik borbe i stradanja	Gornji Milanovac	borcima NOVJ poginulim u NOB i žrtvama fašizma	vajar Ratomir Stojadinović, 1959.	—
	Spomenik Revoluciji	Ivanjica	borcima NOVJ poginulim u NOB i žrtvama fašizma	slikar Đorđe Andrejević Kun, 1957.	—
	Spomenik hrabrima	Ostra, kod Čačka	borcima obnovljenog Čačanskog partizanskog odreda koji su na ovom mestu vodili borbu s nadmoćnijim neprijateljskim snagama 5. marta 1943. godine	vajar Miodrag Živković i arhitekta Svetislav Ličina, 1969.	—
	Spomen-grobnica palih boraca i žrtava fašizma	Čačak	600 boraca NOVJ i antifašista streljanih 1941. godine	—	—
Spomenici na području Nišavskog okruga
	Spomenik palim borcima	Moravac, kod Aleksinca	vojnicima Srpske vojske poginulim u Prvom svetskom ratu i borcima NOVJ poginulim u NOB	—	—
	Spomenik palim borcima	Niška Banja	—	—	—
	Spomenik palim borcima	Sićevo, kod Niške Banje	borcima NOVJ poginulim u NOB	—	—
Spomenici na području Pirotskog okruga
	Spomenik palim borcima	Babušnica	borcima NOVJ poginulim u NOB	—	—
Spomenici na području Podunavskog okruga
	Spomenik palim borcima	Selevac, kod Smederevske Palanke	borcima NOVJ poginulim u NOB na mestu gde je 12. septembra 1944. godine obrazovana Kosmajska brigada	vajar S. Jovanović	—
Spomenici na području Pomoravskog okruga
	Spomen-grobnica Crvenoarmejaca	Jagodina	1170-orici vojnika Crvene armije poginulim u borbama za oslobođenje ovoga kraja 1944. godine	arhitekta N. Mišović, 1965.	—
Spomenici na području Rasinskog okruga
	Spomenik palim borcima	Brus	borcima NOVJ poginulim u NOB	—	—
	Spomenik palim borcima	Trstenik	borcima NOVJ poginulim u NOB	vajar D. Nikolić	—
Spomenici na području Raškog okruga
	Spomenik otpora i stradanja	Kraljevo	Oko 5000 građana Kraljeva koje su streljali nemački vojnici 1941. godine	vajar Lojze Dolinar, 1959.	—
Spomenici na području Topličkog okruga
	Spomenik palim borcima	Kuršumlija	borcima NOVJ poginulim u NOB	—	—
	Spomenik palim borcima	Prokuplje	borcima NOVJ poginulim u NOB	vajar Petar Bibić	—
Spomenici na području Šumadijskog okruga
	Spomenik palim borcima	Badnjevac, kod Batočine	borcima NOVJ poginulim u NOB	—	—
	Spomenik palim borcima	Crni Kao, kod Batočine	borcima NOVJ poginulim u NOB	—	—

Spomenici narodnim herojima i istaknutim učesnicima NOP-a[uredi | uredi izvor]

Slika	naziv spomenika	lokacija	autor/i i godina postavljanja	napomena
Spomenici narodnim herojima i istaknutim učesnicima NOP-a na teritoriji Republike Srbije (bez pokrajina)
	Božidar Adžija	Niš	—	—
	Josip Broz Tito	Beograd	vajar Antun Augustinčić	spomenik se nalazi u parku Muzeja istorije Jugoslavije
	Josip Broz Tito	Užice	vajar Frano Kršinić, 1961.	—
	Viktor Bubanj	Novi Beograd	—	—
	Boško Buha	Jabuka, kod Prijepolja	—	bista se nalazi u sastavu Spomen-kompleksa „Boško Buha“
	Života Valjarević	Vrnjačka Banja	—	—
	Bogdan Vujošević	Beograd	—	bista se nalazi na Novom groblju
	Radovan Grković	Gornji Milanovac	—	—
	Đuka Dinić	Niš	—	—
	Svetozar Dragović Toza	Kragujevac	—	—
	Dragomir Dražević	Gornji Milanovac	—	—
	Dragoslav Đorđević Goša	Beograd	—	bista se nalazi na Novom groblju
	Slobodan Žilnik	Niš	—	—
	Žikica Jovanović Španac	Radanovci, kod Kosjerića	vajar Miroslav Protić, 1981.	—
	Ratko Jović	Niš	—	—
	Desimir Jovović Čiča	Gornji Milanovac	—	—
	Boris Kidrič	Beograd	vajar Nikola Janković, 1963.	—
	Branko Krsmanović	Paraćin	—	—
	Milutin Luković	Gornji Milanovac	—	—
	Tihomir Matijević	Gornji Milanovac	—	—
	Miloje Milojević	Beograd	—	bista se nalazi na Novom groblju
	Ivan Milutinović	Beograd	vajar Stevan Bodnarov, 1948.	bista se nalazi na Grobnici narodnih heroja na Kalemegdanu
	Sreten Mladenović Mika	Niš	—	—
	Drinka Pavlović	Beograd	—	—
	David Pajić	Beograd	—	—
	Moša Pijade	Beograd	vajar Slavoljub Stanković, 1957.	bista se nalazi na Grobnici narodnih heroja na Kalemegdanu
	Moša Pijade	Beograd	vajar Branko Ružić, 1969.	—
	Svetozar Popović	Gornji Milanovac	—	—
	Nada Purić	Beograd	—	—
	Aleksandar Ranković	Beograd	—	bista se nalazi na Novom groblju
	Ivo Lola Ribar	Beograd	vajar Stevan Bodnarov, 1948.	bista se nalazi na Grobnici narodnih heroja na Kalemegdanu
	Slavko Rodić	Beograd	—	bista se nalazi na Novom groblju
	Miodrag Mija Stanimirović	Niš	—	—
	Miodrag Urošević Artem	Kragujevac	—	—
	Stjepan Steva Filipović	Valjevo	vajar Vojin Bakić, 1961.	—
	Miodrag Čajetinac Čajka	Vrnjačka Banja	—	—

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Literatura[uredi | uredi izvor]

Miloš Bajić, ur. Spomenici revoluciji: Jugoslavija. „SUBNOR Jugoslavije“ Beograd, „Svjetlost“ Sarajevo 1968. godina.
Vojna enciklopedija (knjiga sedma). Beograd 1974. godina.
Vojna enciklopedija (knjiga deveta). Beograd 1975. godina.
Milenko Patković, Dušan Plećaš. Vodič uz kartu. Izbor spomen-obilježja Narodnooslobodilačkog rata Jugoslavije. „Glas Slavonije“, Osijek 1975. godina.
Drago Zdunić, ur. Revolucionarno kiparstvo. „Spektar“, Zagreb 1977. godina.