Srednjovekovni grad Srebrnica

Srebrenica
Srebrenica
	Ostaci grada
Opšte informacije
Mesto	Ljubičevac
Opština	Stragari
Država	Srbija
Vrsta spomenika	tvrđava
Vreme nastanka	14. vek
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od velikog značaja
Vlasnik	Republika Srbija
Nadležna ustanova za zaštitu	Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Kragujevac
	www.zaprokul.org.rs/LKP/Kragujevac/zavod_za_zastitu_spomenika_kulture.html

Srednjovekovni grad Srebrnica se nalazi u ataru Stragara, naseljenog mesta na teritoriji grada Kragujevca. Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture, rešenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kragujevac broj 95/1 od 19. marta 1969. godine, a kategorisan za kulturno dobro-spomenik kulture od velikog značaja 21. jula 83. godine Sl. Gl. SRS broj 28.^[1]

Srebrnica je stara tvrđava na zapadnim obroncima Rudnika. U vreme posle Kosovskog boja (krajem XIV veka) bila je sedište vojvode Nikole Zojića, o čemu svedoči zapis iz 1398. godine. Na državnom saboru koji je u njoj održan 1426. godine, despot Stefan Lazarević (knez 1389—1402, despot 1402—1427) je za naslednika odredio svog sestrića Đurđa (1427—1456).

Najverovatnije je služila kao zaštita nekom od rudnika srebra po čemu je i dobila ime. Ostaci srednjovekovnog grada koji je u narodu poznat kao „Kulina“ nalaze se na uzvišenju severne strane Rudnika, na desnoj obali rečice Srebrenice, pritoci Jasenice u ataru sela Stragari (Kragujevac). Grad je u ruševinama i ima nepravilan potkovičasti oblik. Nešto bolje je očuvana donžon kula kvadratne osnove na istočnoj strani. Sagrađena je od lomljenog škriljca, a otvori i niše od pritesane sige. Zidovi kule su očuvani u visini do 10 m. Na zapadnoj strani grada nekada su bili vidljivi tragovi zida. Najverovatnije da ovaj grad potiče iz XIV veka i vezuje se za ime vojvode Nikole Zojića koji se pominje 1395. padom pod tursku vlast.

Prema dubrovačkim spisima u novom gradu su se sastali despot Stefan i Đurđe Branković. Polovinom XV veka grad je izgubio svoj strateški značaj. Istraživanja nisu vršena. Lokalitet je uvršćen u kategoriju spomenika kulture Srbije od velikog značaja (Službeni glasnik SRS 28/83). Grad verovatno potiče iz XIV veka. Puni procvat, grad doživljava u prvim decenijama XV veka. Konstatin Jiriček u svojoj „Istoriji Srba“ navodi da je despot Stefan u vreme letnjih žega rado boravio „in Srebrnica de Rudnic“, dok na drugom mestu, isti autor, navodi „često je despot dolazio u novostečenu prestonicu Srebrnicu, onda je 25. jula 1426. godine ratifikovan mir sa Mlecima“. Ova zadnja rečenica najviše govori o značaju Srebrnice u despotovo doba. Najviši domet grada je svakako bio sabor iz 1426. godine, na kom je Despot Stefan proglasio Đurđa Brankovića za svog naslednika. U njoj je despot Đurađ i okončao svoj život.^[2]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Spisak spomenika kulture u Šumadijskom okrugu

Izvori[uredi | uredi izvor]

^ „Srednjovekovni grad Srebrnica”. Zavod za zaštitu spomenika kulture Kragujevac. Pristupljeno 11. 1. 2019.
^ Novosti: Prokleta bez krivice

Literatura[uredi | uredi izvor]

Deroko, Aleksandar (1950). Srednjevekovni gradovi u Srbiji, Crnoj Gori i Makedoniji. Beograd: Prosveta.
Stranica na veb sajtu Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kragujevac

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] „Srednjovekovni grad Srebrnica”. Zavod za zaštitu spomenika kulture Kragujevac. Pristupljeno 11. 1. 2019.

[2] Novosti: Prokleta bez krivice

[1]

[2]

p r u Nepokretna kulturna dobra u Šumadijskom upravnom okrugu
Aranđelovac	Crkva Svetog Arhangela Mihaila u Brezovcu Crkva brvnara u Darosavi Kuća Milutina Vučkovića u Stojniku Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Aranđelovcu Rodna kuća Vojislava Manojlovića Zgrada Starog opštinskog suda u Aranđelovcu Zgrada stare pošte u Aranđelovcu Okućnica Ilije Miloševića Kuća u ul. Knjaza Miloša 22 u Aranđelovcu Crkva Svetog arhanđela Gavrila sa spomen česmom u Bukoviku Vila „Karadžić” u Bukoviku Spomen-kosturnica u Aranđelovcu
Batočina	Manastir Grnčarica Crkva brvnara u Brzanu
Knić	Čestin (tvrđava) Mrnjina crkva Manastir Kamenac Srednjovekovni grad Borač na Kršu Zgrada stare škole u Toponici Stara kuća Radomira Lazovića Spomen kuća u Toponici Kuća polubrvnara u Vrbeti Kuća Petra Tucakovića u Čestinu Kuća Marka Stanojevića u selu Leskovac
Kragujevac	Manastir Drača Manastir Voljavča Manastir Blagoveštenje Rudničko Crkva Svetog Nikole u Ramaći Srednjovekovni grad Srebrnica Kuća Svetozara Markovića u Kragujevcu Zgrada Okružnog suda u Kragujevcu Amidžin konak Sobrašice u Lužnicama Zgrada livnice sa kovačnicom u Kragujevcu Zgrada Prve kragujevačke gimnazije Kuća Tucakovića u ul. JNA 11 (Kneza Mihaila 11) u Kragujevcu Knez Mihailov konak u Kragujevcu Vodenica u Grošnici Zgrada u ul. Svetozara Markovića 5 u Kragujevcu Kuća u ul. Svetozara Markovića 19 u Kragujevcu Kuća u ul. Svetozara Markovića 17 u Kragujevcu Stara crkva i zgrada skupštine u Kragujevcu Crkva Petkovica u Stragarima Kuća u ul. Svetozara Markovića 9 u Kragujevcu Zgrada u ul. M. Tita 121 (danas Kralja Aleksandra) u Kragujevcu Kuća Vojina i Živojina Pavlovića Kuća Tanaska Rajića Stara škola u Kragujevcu - zadužbina Milovana Gušića Betonski pešački most preko Lepenice u Kragujevcu Bubanj-česma u Kragujevcu Lučni most broj 1 Lučni most broj 2 Kuća u ulici Kragujevačkog oktobra 116 u Kragujevcu Vodotoranj u Kragujevcu Zgrada u ul. Svetozara Markovića 69 u Kragujevcu Upravna zgrada bolnice u Kragujevcu Zgrada železničke stanice u Kragujevcu Crkva Svetog proroka Ilije u Donjim Grbicama Spomenik palim Šumadincima Kuća-legat Ljubice Filipović Vatrogasni dom u Kragujevcu Zgrada Dečje biblioteke u Kragujevcu Spomen česma u Divostinu Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Grošnici Saborna crkva Uspenja presvete Bogorodice u Kragujevcu Zgrada „Ureda” u Kragujevcu Etno dvorište u Drači Crkva Svetih Arhanđela u Borču
Lapovo
Rača	Crkva brvnara u Rači Zgrada zvana „Turski konak” u Rači Kuća u Velikom Krčmaru Kapela brvnara u Sepcima Karađorđev dom u Rači
Topola	Crkva Svetog Nikole u Donjoj Šatornji Crkva-mauzolej na Oplencu Stara crkva u Jarmenovcima Crkva brvnara u Pavlovcu Stara crkva u Goroviču Konak Milutina Georgijevića Kuća narodnog heroja Sofije Ristić Stara škola u Ovsištu Kuća narodnog heroja Milana Blagojevića Kuća Narodnog heroja Darinke Radović Zgrada u Surepovoj ulici 1 u Topoli Staro groblje u Vinči kod Topole Kuća Lakića u Topoli Sobrašice u Trnavi Kuća Veličkovića u Maskaru Crkva Svetog Preobraženja u Žabarima