Stara čaršija u Knjaževcu
Stara čaršija | |
|---|---|
 Stara čaršija u Knjaževcu | |
| Administrativni podaci | |
| Grad | Knjaževac |
| Opština | Opština Knjaževac |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 34′ 00″ S; 22° 15′ 17″ I / 43.56658° S; 22.25474° I |
.svg)  Stara čaršija Stara čaršija na karti Srbije | |
Stara čaršija u Knjaževcu je najprepoznatljiviji deo grada i opštine Knjaževac. Predstavlja gradsko jezgro sa zgradama iz kasnog 19. i ranog 20. veka.[1] Nalazi se na obali Svrljiškog Timoka, koji protiče kroz središte grada. Stara čaršija je, sa sedam mostova koji premošćuju Svrljiški Timok, prepoznatljivi motiv grada, zbog čega Knjaževac poznat i kao „mala Venecija”.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Stara čaršija nastala je u vreme turske vladavine, a uobličena je početkom dvadesetog veka. Današnji izgled dobila u prvoj deceniji 21. veka kada su, posle rekonstrukcije, fasade zgrada obojene jarkim bojama. Prema rečima Nebojše Ivankovića, arhitekte u knjaževačkoj Direkciji za urbanizam i izgradnju „Razvoj”, boja je likovni element ubačen sa namerom da svakom pojedinnom objektu, svakoj zgradi da njen jedinstven karakter i posebnost.[1][2]
Stara knjaževačka čaršija predstavlja celinu koju čine građevinski objekti i prirodno okruženje. Raznobojne fasade trgovačkih i zanatlijskih radnji ogledaju se u vodi Svrljiškog Timoka, uklopljene u moderne životne tokove i zaštićene kao kulturno-istorijsko nasleđe. Kompleks se nalazi na desnoj obali reke, a ambijentalnu celinu upotpunjuje brdsko zaleđe i centralni gradski park, Spomen park, koji se nalazi preko puta, na levoj obali reke.
Prostorno arhitektonska celina[uredi | uredi izvor]
Objekti se prostorno mogu podeliti na gornji i donji niz. Gornji niz je najstariji deo čaršije, koga čine prizemni objekti, sagrađeni do 1885. godine. Opstali su za vreme srpsko-turskih ratova od 1885. do 1887. godine i velikog požara 1886. godine. U tom periodu je uništen veliki broj objekata. U sklopu donjeg niza su nešto novije zgrade, nastale početkom 20. veka.
U objektima gornjeg niza nekada su se nalazile stare zanatske i trgovačke radnje i predstavljaju nasleđenu čaršiju, preuzetu od Turaka, koji su razdvajali poslovni od stambenog dela varoši. Krajem 19. i početkom 20. veka nastao je donji niz spratnih objekata Stare čaršije. Od trgovačkih i zanatskih lokala koji su nekada postojali kao što je prodavnica mešovite robe, krojači, ćurčije, sarači, opančari, neki postoje i danas, a osnovani su i noviji, kao fotografski i ugostiteljski objekti.[3][4]
Stara čaršija ima posebne arhitektonske karakteristike. Ona je spoj balkanske arhitekture, tipičnih zanatskih radnji i dućana i evropske arhitekture koja sa prvim urbanističkim planom počinje da preovlađuje u gradskoj arhitekturi. Čaršija je poznata u gradu i kao Cigan-mala, jer su u njoj, a naročito oko kamenog mosta, živeli i radili Romi kovači i kazandžije, čuveni majstori Kujići.
Kameni most[uredi | uredi izvor]
Spomen park i Staru čaršiju povezuje Kameni most, izgrađen u stvari od betona još 1913. godine, na mestu starog drvenog mosta. U vreme kada je podignut bio je to prvi i najveći most od armiranog betona u Srbiji sa rasponom od 30 metara. Ovaj most je u nekoliko navrata rekonstruisan, a 1985. godine je i proširen.[5]
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
Godine 1910. godine, putujući na istok, Knjaževac je posetio čuveni francuski arhitekta i urbanista Le Korbizje. Inspirisan slikovitošću ulica i arhitekturom grada, napravio je crtež Knjaževca koji se čuva u Narodnom muzeju u Beogradu.
Godine 1969. režiser Živojin Pavlović je u Knjaževcu snimio svoj čuveni film „Zaseda” u kome su, pored poznatih glumaca Milene Dravić, Ivice Vidovića i Slobodana Aligrudića, učestvovali i mnogi stanovnici Knjaževca. Neke od scena filma snimane su u Staroj čaršiji.[6]
Galerija[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „Dobro došli, ovo je Stara čaršija”. knjazevacke.rs. Pristupljeno 2. 5. 2020.
- ^ „Stara čaršija - biser Knjaževca”. rts.rs. Pristupljeno 2. 5. 2020.
- ^ „Stara čaršija”. digitalniatlas.ipp.rs. Arhivirano iz originala 04. 11. 2020. g. Pristupljeno 2. 5. 2020.
- ^ „Turistički potencijali Knjaževca privlače posetioce”. tvistok.com. Pristupljeno 2. 5. 2020.
- ^ „Upoznaj Knjaževac”. muzejzaponeti.muzejknjazevac.org.rs. Pristupljeno 2. 5. 2020.
- ^ „Stara čaršija”. toknjazevac.org.rs. Arhivirano iz originala 09. 05. 2020. g. Pristupljeno 2. 5. 2020.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Knjaževac - Top 10 u gradovima Srbije”. planplus.rs. Pristupljeno 2. 5. 2020.
- „Stara carsija”. mapio.net. Pristupljeno 2. 5. 2020.
- „KNJAŽEVAC”. istnews. Turistička organizacija opštine Knjaževac. Pristupljeno 2. 5. 2020.
- Tričković, Saša. „Slike Knjaževca”. Pristupljeno 2. 5. 2020.
