Starica prži jaja

Starica prži jaja je slika španskog baroknog slikara Dijega Velaskeza koju je naslikao u svojoj mladosti 1618. godine u Sevilji. Nalazi se u Nacionalnoj galeriji Škotske, u Edinburgu.

Istorija

Slika se prvi put pominje zajedno sa drugim slikama mrtve prirode Velaskeza 1698. godine u inventaru slika Nikolasa de Omasura, flamanskog trgovca iz Sevilje i prijatelja Murilja (Bartolomé Esteban Murillo). Početkom 19. veka se već nalazila u Engleskoj, a 1883. Čarls B. Kurtis prvi put objavljuje sliku kao delo Velaskeza Nakon što je slika prošla kroz različite britanske kolekcije, 1955. godine ušla je u muzej u Edinburgu.

Opis slike

Starica prži jaja
Umetnik	Dijego Velaskez
Godina	1618
Pravac	Barok
Tehnika	Mrtva priroda
Mesto	Nacionalna galerija Škotske

Slika pripada motivu mrtve prirode koji Fransisko Pačeko (Francisco Pacheco) opisuje kao kompoziciju kuhinje ili prizora gostionice s likovima ponekad smešnim ili, bar, vulgarnim.

Scena se odvija u kuhinji osvetljenoj jakim kontrastima svetlosti i senke. Svetlo, usmereno sa leve strane, osvetljava celokupni prednji plan slike ravnomerno, ističući ga figurama jednake sile i predmetima na tamnoj pozadini zida, sa kojeg visi pletena korpa i malo alkuza ili uljnih lampi. Starica sa belom maramom prži nekoliko jaja na šporetu ili peći koji se mogu videti na polovini procesa prženja kako plutaju u tečnosti u glinenom loncu zahvaljujući uzvišenom pogledu kompozicije slike. Drvenom kašikom u desnoj ruci i jajetom koje je spremno da se baci na ivicu posude u levoj ruci, starica prekida akciju i podiže glavu pre dolaska dečaka koji prilazi sa dinjom ispod ruke i staklenom teglom. Ispred žene, i u prvom planu, je raspoređen niz predmeta viđenih sa istim izdignutim pogledom, staklenka sa belim glaziranim zemljanim posuđem pored drugog glazirane zelene boje, admiralitet rukom, posuda sa posudom sa nožem, luk i čili. Naslonjen na šporet sija bronzani lonac.

Predmeti su proučavani pojedinačno, divni u svojoj jedinstvenosti, ali slabo integrisani u celinu. Interes Velaskeza za optičke efekte i njegovo slikovno postupanje vidljiv je u jajima koja lebde u tečnosti - ulju ili vodi - u kojima on uspeva da prikaže proces promene u kojoj bistro prozirno sirovo jaje postaje neprozirno pri kuvanju, detalj koji ukazuje na interesovanje slikara za hvatanje prolaznog i kratkog.

Ali izvan pažnje posvećene tim objektima i njihove vizuelne percepcije, Velaskez je ponovio kompoziciju određene složenosti, u kojoj svetlost igra odlučujuću ulogu, povezujući figure i predmete u ravnima koje se presecaju. Međutim, odnos između dvoje protagonista platna je dvosmislen. Oči im se ne ukrštaju: dečak pogled usmerava prema gledaocu, dok se pogled starije žene čini beskonačnoizgubljenim, stvarajući tako određenu misterioznost, što je dovelo do ideje da ono što je predstavljeno na platnu nije jednostavna rodna scena.

Interpretacije značenja slike

Prema tradicionalnoj interpretaciji prvih dela mrtve prirode Velaskeza, u kojima su se ogledale paralele sa pikarskim romanom, slika je viđena kao ilustracija odlomka Gusmana de Alfaraće (Guzmán de Alfarache) gde je Mateo Aleman predstavio staricu koja prži jaja za dečaka.

Hulijan Galjego (Julián Gállego) sugerisao je da se slika može tumačiti kao reprezentacija osećaja ukusa, iako bi se reklo da ni sam nije uveren s tim objašnjenjem. Fernando Marijas (Fernando Marías) produbio je na originalan način odnos sa telesnim čulima, koje nalazi u ostalim delima mrtve prirode u kojima književne reference, na primer one u vezi sa pikarskim romanom „blistaju njegovim odsustvom”.

Spoljašnje veze

• Britannica
• Museo Nacional del Prado